• << First
  • < Previous
  • Next >
  • Last >>

C 61/75

Gascon Roll for the 36th year of the reign of Edward III

Physical condition of the roll

To follow.

The following file is a full transcription of C 61/75, and should be viewed in conjunction with the calendar of the same roll.

Françoise Lainé, December 2014

1

30 January 1362 . Pro Assalhilda de Luk’

|1| Edwardus Dei gracia rex Anglie, dominus Hibernie et Aquitanie, dilecto et fideli suo Arnaldo Sauvage, maior civitatis nostre |2| Burdegale et dilecti et fidelis nostri Johannis de Chiverston, nuper senescalli nostri in Vasconia locum tenenti, salutem. Gravem |3| querelam Petri, domini de Luk’ recepimus continentem quod, cum Johanna de Farges, nomine et loco Assalhide de |4| Luk’, petierit coram vobis versus predictum Johannem, ut jus ipsius Assalhide, tertiam partem dicti loci de Luk’ cum |5| pertinenciis, coram vobis, ut locum tenente dicti nuper senescalli in curia nostra Vasconie, et licet predictus Petrus coram |6| vobis exhibuerit cartas et evidencias et diversas rationes sufficientes proposuerit, per quas prefata Johanna, nomine quo |7| supra, ab actione sua de tertia parte predicta excludi debeat, et super hoc dedistis dictis partibus certum diem ad |8| comparendum coram vobis in curia nostra predicta, ad justiciam in hac parte recipiendam. Vos tamen, pendente huiusmodi |9| dilatione ante diem predictum, prefatis Johanne de Farges et Assalhide, non judicialiter sed propria voluntate vestra, |9| possessionem tertie partis dicti loci de Luk’, contra justiciam et foros et consuetudines patrie, liberari fecistis in ipsius Petri |10| dampnum non modicum et gravamen. A quoquidem gravamine dictus Petrus ad nos, ut ad superiorem |11| dominum ducatus Aquitanie, appellavit, unde nobis supplicavit ut aliquos fideles nostros ad dictam appellationem |12| audiendam et terminandam constituere curaremus. Et quia aliquos judices ad huiusmodi appellationes audiendas |13| nondum assignavimus, set de eis ordinabimus infra breve, vobis mandamus quod in processu predicto coram vobis |14| sic inchoato, ulterius minime procedatis, quousque cum fideles nostri, quos judices appellationum predictarum ordinaverimus, |15| ad partes illas venerint et aliud super hoc a nobis habueritis in mandatis, et si quid post et contra appellationem |16| predictam innovatum aut attemptatum fuerit, id sine dilatione revocari et adnullari at ad statum pristinum |17| reduci faciatis, nolentes quod medio tempore aliquod tempus eidem Petro currat, quominus liberam facul-|18|-tatem habeat, tunc sicut nunc, appellationem suam prosequendi. Datum Westm’, xxx die januarii, |19| anno regni nostri tricesimo sexto.

Per ipsum regem et consilium.

Pro Simone Salern’, mercatore de Wynchelse

2

22 March 1362 .

Rex custodi castri et ville nostrorum de la Rochele ac maiori, consulibus et probis hominibus eiusdem ville, salutem. Cum nuper |2|, audita gravi querimonia dilecti nobis Simonis Salern’ mercatoris de Wynchelse, pretendentis quandam craieram suam vocatam |3| la Katerine de Wynchelse quam apud la Baye 1 in Pictavia, sale et aliis mercibus, ad valorem quingentarum marcarum sterlingorum |4| carcari fecit, veniendo versus regnum nostrum in costera Britannie, tempore treugarum, per homines partium illarum depredatam fuisse, manda-|5|-verimus dilecto et fideli nostro Willelmo Latymer, custodi et tenenti locum nostrum et Johannis ducis Britannie, in custodia nostra existentis |6|, quod de depredatione predicta viis et modis quibus juxta foros et consuetudines partium illarum melius expedire viderit, se diligentius |7| informaret, ac idem Willelmus, habita inde informatione et inquisita plenius veritate, invenierit homines et subditos Caroli de |8| Bloys in Britannia dictam depredationem, tempore huiusmodi treugarum, fecisse et navem, salem et alias merces predictos ad opus |9| capitani castri ipsius Caroli de Auroy devenisse, ipsumque Carolum, licet ex parte predicti Simonis pro restitutione dictorum navis |10|, salis et mercium, vel de precio sive valore eorumdem optinenda, sepius fuisset requisitus, omnino in justicia super premissis |11| facienda defuisse, sicut tam per litteras ipsius Willelmi super hoc factas quam per relationem suam coram nobis et consilio nostro |12| oretenus factam et nobis constat. Super quo dictus Simon nobis supplicavit ut ei, pro restitutione bonorum suorum predictorum consequenda, |13| velimus remedium apponere oportunum. Et quia universis et singulis subditis nostris sumus in exhibitione justicie debitores |14|, volentes eidem Simoni super recuperatione bonorum suorum predictorum, quatenus poterimus subvenire, vobis commitimus et mandamus |15| quod bona et mercimonia subditorum dicti Caroli que ad dictam villam de la Rochele adduci contigerit vel in eadem |16| villa invenire poteritis, seu corpora hominum et subditorum eiusdem Caroli que ibidem deprehendere poteritis, usque ad summam |17| quadringentarum marcarum, in partem satisfactionis quingentarum marcarum predictarum, una cum dampnis et interesse que rationabiliter coram |18| vobis ex parte predicti Simonis doceri poterit, et ipsum ea occasione sustinuisse, de tempore in tempus arestari, et prefato Simoni |19| vel eius in hac parte attornato seu procuratori liberari et habere faciatis, nos de eo quod inde feceritis in cancellariam |20| nostram certificantes. Mandavimus etiam senescallo nostro Vasconie et constabulario nostro Burdegale quod ipsi huiusmodi bona et |21| mercimonia ac corpora hominum que in dicta villa Burdegale vel portu eiusdem invenire poterunt usque ad summam centum |22| marcarum residuarum, in plenam satisfactionem dictorum bonorum ac depredatorum arestari et dicto Simoni vel attornato seu procura-|23|-tori suo liberari faciant in forma supradicta. Datum in palatio regali Westm’, xxij die martii, ut supra.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Baie de Bourgneuf.
3

Same as above

Rex senescallo suo Vasconie et constabulario suo Burdegale, salutem. Cum nuper, audita gravi queimonia dilecti nobis Simonis |2| Salern’, mercatoris de Wynchelse etc., ut supra usque « ibi deprehendere poteritis » et tunc sic usque « ad summam centum marcarum |3| in partem satisfactionis quingentarum marcarum predictarum etc. » ut supra usque « ibi in cancellaria nostra certificantes », et tunc sic |4| « mandamus enim custodi castri et ville nostrorum de Rochele ac maiori, consulibus et probis hominibus eiusdem ville quod ipsi |5| huiusmodi bona et mercimonia ac corpora hominum que in dicta villa de la Rochele vel portu eiusdem invenire poterunt usque ad |6| summam quadringentarum marcarum residuarum in plenam satisfactionem dictorum bonorum etc., ut supra. » Datum ut supra.

Per ipsum regem et consilium.

4

8 April 1362 . De bladis traducendis .

Rex universis et singulis vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis ad quos etc., salutem. Sciatis quod de |2| gracia nostra speciali concessimus dilecto nobis Rogero de Swofham quod ipse centum quarteria frumenti in portu de Brigge-|3|-Water carcare et ea exinde ad partes Vasconie ducere possit. Et ideo vobis mandamus quod ipsum Rogerum dicta centum |4| quarteria frumenti in portu predicto carcare et ea exinde ad partes Vasconie, solutis prius custumis inde debitis, ducere permittatis in forma predicta, |5| quibuscumque mandatis seu proclamationibus in contrarium factis non obstantitbus. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, viij die aprilis.

Per ipsum regem.

5

5 May 1362 . De villa de Mountsegur, Corone annexa. 1

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Regiam decet majestatem illis favorem et graciam impartiri quos bene meritos noverit |2| et regiis obsequiis invenerit promptiores. Volentes igitur dilectos et fideles nostros juratos et communitatem ville nostre de Mount-|3|-segur in Basadees, 2 infra ducatum nostrum Aquitanie, qui erga nos et progenitores nostros quondam reges Anglie bene et |4| fideliter se gesserunt temporibus retroactis, regiis attolli favoribus, villam predictam Corone nostre Anglie annectimus |5| et unimus, quare volumus, statuimus et ordinamus, pro nobis et heredibus nostris, quod predicta villa Corone dicti regni |6| nostri de cetero unita remaneat et annexa, ut est dictum, et quod a Corona predicta, nisi futuro heredi Anglie, per |7| venditionem, donationem, permutationem seu quovis alio titulo, non segregetur vel transferatur ullo modo. In cuius rei etc. Teste rege. Apud Westm’, quinto die maii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
A note in the margin states ' extractus '.
2.
Monségur, Gironde, arrt. Langon, c.l.c.
6

29 May 1362 . De protectione .

Nicholaus Houte de Warewyk qui in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xxix die maii.

Per testimonium comitis Warr’.

7

26 May 1362 . De licencia placitandi per procuratorem .

Rex etc., universis et singulis senescallis, constabulariis, judicibus, castellanis, prepositis et omnibus aliis officialibus, ballivis et ministris |2| in dominio nostro Aquitanie constitutis qui nunc sunt vel qui pro tempore erunt, aut eorum loca tenentibus ad quos etc., salutem. Volentes |3| dilectum nobis magistrum Guillelmus de Vallaquarta et Isabellam uxorem eius favore prosequi gracioso, concessimus eis quod ipsi omnimodas |4| causas vel lites pro ipsis vel contra ipsos in dicto dominio iam motas vel movendas, nisi cause et lites ille nos et heredes nostros |5| specialiter tangant, per procuratorem sufficientem potestatem ad hoc habentem prosequi, tueri et defendere valeant, consuetudine |6| contraria non obstante. Et ideo vobis et cuilibet vestrum mandamus quod in huius[modi] causis et litibus, coram vobis ventilatis vel |7| ventilandis, pro ipsis Guillelmo et Isabella vel contra ipsos, procuratorem ipsorum, cum sufficienti potestate, coram vobis acce-|8|-dentem, nisi huiusmodi cause et lites nos vel heredes nostros tangant, ut premittitur, vice et nomine eorumdem Guillelmi et Isabelle |9| admittatis, de gracia nostra speciali, ipsos Guillelmum et Isabellam racione non comparitionis personalis coram vobis non molestantes in |10| aliquo seu gravantes. In cuius etc,. quamdiu nobis placuerit duraturas. Datum apud Westm’, xxvj° die maii.

Per consilium.

8

2 June 1362 . Pro Geraldo de Tartas .

Rex, seneschallo suo Vasconie qui nunc est vel qui pro tempore fuerit vel eius locum tenenti, necnon castellano |2| de Burgo 1 et vestrum cuilibet, salutem. Ex parte dilecti et fidelis nostri Geraldi de Tartas, domini de Puyane, 2 nobis est graviter conquerendo |3| monstratum quod, cum ipse locum de la Olyvardre 3 cum pertinenciis, qui fuit Arnaldi Osmon a longo tempore, vrtute |4| donationis per nos sibi facte possiderit et pacifice tenuerit, quidam adversarii ipsius Geraldi ipsum de dicto |5| loco exheredare machinantes, eumdem Geraldum a possessione dicti loci injuste amoverunt et eumdem |6| locum sic detinent occupatum in ipsius Geraldi dampnum non modicum et exheredationis periculum manifestum. |7| Super quo idem Geraldus nobis supplicavit sibi per nos remedium adhiberi. Nos volentes super premissis fieri |8| quod est justum, vobis et cuilibet [vestrum], conjunctim et divisim, mandamus quod, si vobis constiterit ita esse |9|, tunc ipsum Geraldum in plenam possessionem loci predicti poni et ad statum pristinum reduci ac in eadem |10| possessione, quousque Edwardus, princeps Wallie, primogenitus noster carissimus quem locum nostrum tenentem in |11| dominio nostro Aquitanie constituimus, ad partes eiusdem dominii venerit, manuteneri e] defendi faciatis, prout de jure et |12| secundum foros et consuetudines partium predictarum fuerit faciendum, remota appellatione quacumque. Datum apud Westm’, |13| secundo die junii.

Per ipsum regem.

1.
Bourg-sur-Gironde, Gironde, c.l.c.
2.
Poyanne, Landes, c. Montfort-en-Chalosse.
3.
La Libarde, cne Bourg ?
9

1 March 1362 . De bladis traducendis .

Rex, universis et singulis admirallis, vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis ad quos etc., salutem. |2| Sciatis quod concessimus dilecto nobis Philippo Cole de Chichestre quod ipse centum quarteria frumenti, per se vel per servientes |3| suos, in portu Cicestre carcare et ea exinde versus partes Vasconie ducere possit. Et ideo vobis mandamus quod ipsum |4| Philippum dicta centum quarteria frumenti in portu predicto carcare et ea exinde ad dictas partes Vasconie ducere permittatis, |5| aliquo mandato nostro vobis in contrarium directo non obstante. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, primo die martii.

Per ipsum regem.

10

30 January 1362 . De licencia placitandi per procuratorem .

Rex universis et singulis senescallis, constabulariis, judicibus, castellanis, prepositis et omnibus aliis officialibus, ballivis |2| et ministris in ducatu nostro Aquitanie constitutis qui nunc sunt vel qui pro tempore fuerint aut eorum loca tenentibus ad |3| quos etc., salutem. Volentes dilectum et fidelem nostrum Johannem de Loveyns, chivaler et Assalhidam de Farges favore |3| prosequi gracioso, concessimus eis quod omnimodas causas vel lites pro ipsis vel contra ipsos in dicto ducatu iam motas vel |4| movendas, nisi cause et lites ille nos vel heredes nostros specialiter tangant, per procuratorem sufficientem potestatem |5| ad hoc habentem, prosequi, tueri et defendere valeant, consuetudine contraria non obstante. Et ideo vobis et cuilibet |6| vestrum mandamus quod in huiusmodi causis et litibus coram vobis ventilatis vel ventilandis, pro ipsis Johanne et Assahilda |7| vel contra ipsos, procuratorem ipsorum cum sufficienti potestate coram vobis accedentem, nisi huiusmodi cause et lites nos |8| vel heredes nostros tangant, ut premitttitur, vice et nomine eorumdem Johannis et Assalhide, admittatis de gracia nostra |10| speciali, ipsos Johannem et Assalhidam ratione non comparitionis personalis coram vobis non molestantes in aliquo seu |11| gravantes. In cuius etc., per unum annum duraturas. Datum apud Westm’, xxx die januarii.

Per consilium.

De bladis traducendis.

11

1 February 1362 .

Rex universis et singulis admirallis, vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis ad quos etc., salutem. Quia |2| de gracia nostra speciali concessimus et licenciam dedimus dilecto nobis Ade Pund’, de Kyngeston super Hull’, quod ipse per se vel |3| servientes suos, viginti dolia frumenti in portu dicte ville carcare et ad partes Vasconie pro commodo suo inde faciendo ducere |4| possit, vobis mandamus quod ipsum Adam dicta viginti dolia frumenti in portu predicto carcare et ad dictas partes licite absque |5| impedimento traducere permittatis, ordinatione sive mandato in contrarium factis sive directis non obstantibus. In cuius etc. |6| Teste rege. Apud Wyndesore, primo die februarii.

Per ipsum regem.

12

6 February 1362 .

Rex omnibus ad quos etc. Sciatis quod concessimus dilecto nobis Rogero de Swosham quod ipse centum quarteria frumenti |2| in portu de Bridgewaut’ carcare et ea exinde usque [ad] partes Vasconie pro sustentatione fidelium nostrorum ibidem ducere possit |3|. Et ideo vobis mandamus quod ipsum Rogerum dicta centum quarteria frumenti in portu predicto carcare et exinde usque |4| dictas partes Vasconie ducere permittatis in forma predicta, aliquo mandato nostro vobis prius in contrarium directo non obstante. |5| In cuius etc. Teste etc. Apud Westm’, vj die februarii.

Per consilium.

13

25 February 1362 . De bladis traducendis .

Rex universis et singulis vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis ad quos etc., salutem. Sciatis quod |2| concessimus Philippo Cole de Cicester quod ipse centum et viginti quarteria frumenti in portu de Cicester in batellis ponere et exinde |3| usque portum de Sutht’ et ibidem in navibus carcare et exinde ad partes Vasconie ducenda. Et ideo vobis mandamus quod |4| ipsum Philippum frumentum predictum in dicto portu Cicestri in batellis ponere et exinde usque portu Sutht’ carcare et ibidem in |5| navibus carcare et exinde ad partes Vasconie ducere permittatis, in forma predicta, aliquo mandato nostro prius in contrarium facto |6| non obstante. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, xxv die februari.

Per consilium.

De marinariis capiendis.

14

11 March 1362 .

Rex eisdem salutem. Sciatis quod assignavimus dilectum nobis Bartholomeum Strygan, magistrum navis nostre vocate la Philippe de la Toure |2| ad viginti et sex marinarios in comitatitu Essex’ et Kant’, tam infra libertatem Quinque Portuum et alias libertates in eisdem comitatibus |3| quam extra, ubicumque eos invenire poterit eligendos et capiendos et eos in navi predicta ponendos, ad proficiscendum in eadem navi in |4| obsequium nostrum ad partes Vasconie, pro regimine navis predicte et ad omnes illos quos in hac parte contrarios invenerit seu rebelles |5| arestandos, capiendos et prisonis nostris mancipandos in eisdem moraturos, quousque de eorum punitione aliter duxerimus ordinandum. Et ideo |6| vobis mandamus quod eidem Bartholomeo, in premissis faciendis et exequendis, intendentes sitis consulentes et auxiliantes, quotiens |7| et prout per ipsum Bartholomeum super hoc ex parte nostra fueritis premuniti. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, xj die martii.

Per ipsum regem.

15

Same as above

Consimilem commissionem habet Johannes Grove, magister navis vocate la Edward de la Tour, ad viginti et sex marinarios in comitatibus |2| et libertatibus predictis, sub eadem data.

16

22 March 1362 . Pro comite Petragoricensi

Rex senescallo suo Vasconie et constabulario nostro Burdegale ac universis castellanis, prepositis et officialibus, ceterisque ministris in dominio |2| nostro Aquitanie constitutis ad quos etc., salutem. |3| Volentes contemplatione reverendi in Christo patris Talirandi, cardinalis Petragoricensis, |4| amici nostri carissimi, nobis pro spectabili nepote suo Archembaldo comite Petragoricensi obnixius supplicantis, ipsum comitem |5| favore prosequi gracioso, vobis committimus et mandamus quatinus eumdem comitem omnia loca, terras et possessiones suas, tam |6| ea que ex dono et concessione nuper regis Francie antecessoribus ipsius comitis dudum factis, quam ea que jure hereditario |7| tenet et possidet, in eodem statu eodemque modo quibus Rogerus Bernardi, nuper comes Petragoricensis, pater suus, eadem |8| loca, terras et possessiones die obitus sui habuit et possedit, usque adventum Edwardi, principis Wallie, filii nostri carissimi |9| quem ad partes dominii nostri predicti, pro reformatione status eiusdem, in proximo providimus destinandum in dominium nostrum antedictum, |10| tenere et eis gaudere permittatis, absque aliquibus novitatibus seu impetitionibus eidem comiti seu contra ipsum interim |11| attemptandis. Datum apud Westm’, xxij die martii.

Per ipsum regem.

17

Same as above Pro eodem comite .

Rex eisdem etc., salutem. Supplicavit nobis reverendus pater Talirandus, cardinalis Petragoricensis ut, cum dudum certe |2| compositio et concordia super terris et hereditate que fuerunt Reginaldi de Pontibus, tunc domini de Briggerak’, inter Philippum, |3| tunc regem Francie et Rogerum Bernardi, tunc comitem Petragoricensem, patrem Archambaldi, nunc comitis Petragoricensis, |4| facte fuissent, velimus easdem compositionem et concordiam per litteras nostras facere confirmari. Et quia volumus super compo-|5|-sitione et concordia predictis, quas attornati et procuratores dicti cardinalis penes se ad presens non habent, plenius informari |6| et, contemplatione eiusdem cardinalis, predicto nunc comiti interim graciam facere specialem, vobis mandamus quod prefatum nunc |7| comitem omnia castra, terras, possessiones et loca que dictus nunc comes Petragoricensis, virtute compositionis et concordie |8| predictarum, tenet in presenti, in eodem statu et eodem modo quo dictus Rogerus pater suus eadem castra, terras et possessiones |9| et loca, die quo idem Rogerus obiit, tenebat et possidebat, habere et tenere permittatis, absque aliquibus novitatibus seu |10| impetitionibus contra eum attemptandis, quousque aliud super hoc duxerimus demandandum. Datum ut supra.

Per ipsum regem.

18

30 March 1362 .

Rex dilecto et fideli suo Arnaldo Sauvage, locum tenenti senescalli nostri in Vasconia et constabulario nostro Burdegale, salutem. |2| Gravem querelam dilecti et fidelis nostri Arnaldi, nepotis et heredis Arnaldi de Durofforti, recepimus continentem |3| quod, cum nos nuper pro bono servicio quod prefatus Arnaldus defunctus nobis impendit, per cartam nostram dederimus et |4| concesserimus, pro nobis et heredibus nostris, eidem Arnaldo defuncto et heredibus suis, diversa terras et loca, cum jurisdictione alta |5| et bassa, mero et mixto imperio, in loco de Podyo Pynesio, in dominio et jurisdictione de Penne in Agenesio, 1 et alibi in |6| partibus Vasconie, prout per cartas predictas plenius poterit apparere. Vos prefati locum tenens et constabularius predictum |7| Arnaldum nepotem a possessione terrarum dominii et jurisdictionis suarum predictarum, ipso Arnaldo nepote non vocato nec |8| juris ordine observato, injuste expulistis et amoveri fecistis, in ipsius Arnaldi nepotis dampnum non |9| modicum et gravamen et contra foros et consuetudines partium predictarum, a quoquidem gravamine dictus Arnaldus |10| nepos ad nos ut ad superiorem dominum dominii Aquitanie appelavit. Unde ex parte ipsius Arnaldi nepotis nobis est|11| supplicatum, ut appelationem predictam audire et fine debito terminare curaremus. Nos volentes in premissis |12| fieri quod est justum, vobis mandamus quod, visa appellatione predicta, si vobis constiterit ita esse, tunc in |13| processu super premissis coram vobis inchoato ulterius minime procedatis nec quicquam quod in prejudicium |14| appellantis in hac parte cedere poterit, attemptetis seu attemptari faciatis, quousque certi et fideles nostri |15| quos judices appellationum huiusmodi ordinaverimus ad partes illas pervenerint, et aliud super hoc a nobis |16| habueritis in mandatis. Et si quid post et contra appellationem predictam innovatum seu attemptatum |17| fuerit, id sine dilatione revocari et adnullari ac ad statum pristinum, in quo idem Arnaldus nepos et |18| heres antequam gravamen predictum sibi illatum fuerat extitit, interim reduci faciatis, nolentes quod, |20| medio tempore, aliquod tempus eidem Arnaldo nepoti currat quominus liberam facultatem habeat, |21| tunc sicut nunc, appellationem suam predictam prosequendi. Data apud Westm’, xxx die martii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Penne-d’Agenais, Lot-et-Garonne, arrt Villeneuves-sur-Lot, c.l.c.
19

Same as above

Rex universis et singulis vicecomitibus, mo 1

1.
The entry is left incomplete, but was not cancelled. The final word mo- , seems likely to be for the beginning of maioribus , so that it seems likely this was an abortive address for the following entry.
20

2 May 1362 . De navibus arestandis

Rex universis et singulis vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris, magistris et marinariis navium et omnibus aliis fidelibus suis |2| ad quos etc., salutem. Sciatis quod assignavimus dilectum et fidelem nostrum Johannem de Cheverston et Ricardum Grenvill,|3| conjunctim et divisim, ad septem naves in portubus de Plummuth’, Dertmuth’ et Exmuth’, pro passagio ipsius|4| Johannis quem senescallum Vasconie confectimus et hominum ipsius Johannis versus dictas partes Vasconie in comitiva |5| sua profecturorum, capiendas et arestandas. Et ideo vobis mandamus quod eisdem Johanni et Ricardo, in executione premissorum, |6| intendentes sitis consulentes et auxiliantes, quotiens et prout per ipsos Johannem et Ricardum vel eorum alterum |7| super hoc, ex parte nostra, fueritis requisiti. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, secundo die maii.

Per ipsum regem.

21

6 June 1362 . De generali attornato .

Johannes de Chiverston qui in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Ricardi Grenevill et |2| Johannis de Southden’, persone ecclesie de Honyton, sub alternatione, ad lucrandum etc, in quibuscumque curiis Anglie etc, per unum annum duraturas. Teste rege. Apud Westm’, vj die junii.

David de Wollore recepit attornamentum.

De protectionibus.

22

6 June 1362 .

Johannes Reyny qui in obsequium regis cum Johanne de Chiverston ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula 1 |2| volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vj die junii.

Per testimonium ipsius Johannis de Chiverston.

Consimiles litteras de protectione habent subscripti qui cum predicto Johanne de Chiverston ad partes predictas profecturi sunt, per idem tempus |2| duraturas, sub eadem data videlicet: 2

22.1

Same as above

Ricardus Pyn; Johannes de Breton, chivaler; Nicholaus Ger'; Baldewinus Malet, chivaler. 3

1.
The end of the first line is written over an erasure.
2.
From qui to predictas is written over an erasure.
3.
It is possible that Malet's name was added a little later than the others, for although he is clearly part of the entry as is illustrated by the bracketing to the right of the names, he is not enclosed in the line on the left of the names which brackets the names with entry in C 61/NaN .
23

10 June 1362 . Pro executoribus testamenti Bernardi de Magistro, burgensis Burdegale

Rex senescallo suo Vasconie et constabulario suo Burdegale, conjunctim et divisim qui nunc sunt vel qui pro tempore |2| fuerint, salutem. Cum octavo die junii anno regni nostri tricesimo tertio, pro bono servicio quod dilectus nobis Geraldus de Magistro, |3| burgensis Burdegale nobis impendit in recompensationem dampnorum et jacturarum que in eodem servicio nostro sustinuit, conces-|4|-serimus et ad firmam dimisererimus eidem Bernardo eysacum vinorum extraneorum que in civitate et suburbiis Burdegale |5| venduntur ad tabernam et aliorum de quibus eysacus nobis dinoscitur pertinere, habendum, tenandum, levandum et percipiendum per dictum |6| Bernardum vel attornatum suum, cum omnibus juribus et deveriis ad dictum eysacum pertinentibus seu pertinere debentibus, a |7| festo Omnium Sanctorum tunc proxime futurum per sex annos proxime sequentes plenarie completos, reddendo inde nobis per annum |8| per manus constabularii nostri Burdegale qui pro tempore fuerit, quadraginta libras sterlingorum terminis consuetis, prout |9| in litteris nostris patentibus inde confectis plenius continetur. Et postmodum per alteras litteras nostras patentes concesserimus dilecto |10| et fideli nostro Johanni Brocas, militi, dictas quadraginta libras annuas quas dictus Bernardus nobis pro eysaco predicto sic |11| reddere tenebatur, percipidiendas per manus eiusdem Bernardi dicto sexennio durante et, completo eodem termino, per manus |12| proprias eiusdem Johannis ad totam vitam suam. Ac iam, ex parte Vitalis de Magistro, heredis et execu-|13|-toris testamenti predicti Bernardi defuncti, nobis est graviter conquerendo monstratum quod, cum tres anni de |14| dictis sex annis nondum sunt elapsi et idem executor dictas quadraginta libras annuas de firma eysaci predicti |15| annuatim durante dicto sexennio et arreragia eiusdem firme, si que fuerint, prefato Johanni solvere sit paratus, idem |16| tamen Johannes ipsum heredem et 1 executorem de firma predicta ammovit et totum proficuum de dicto eysaco proveniens per manus suas |17| proprias percepit et ipsum heredem et executorem inde in aliquo intromittere non permittit, in ipsius heredis et 2 executoris dampnum non modicum et |18| executionis testamenti predicti Bernardi retardationem et contra formam litterarum nostrarum, tam eidem Johanni quam prefato Bernardo |19| super hoc factarum ; per quod idem heres et 3 executor nobis supplicavit sibi per nos de remedio provideri. Nos volentes concessionem |20| nostram prefato Bernardo sic factam in suo robore permanere, vobis mandamus quod prefato heredi 4 et executori dictam firmam de |21| eysaco predicto sine dilatione restitui et liberari faciatis, levandam et colligendam per ser vel per deputatum suum 5 cum omnibus proficuis et emolumentis ad dictum eysacum pertinentibus |22|, juxta formam concessionis nostre predicte prefato Bernardo inde facte, ita quod idem heres et 6 executor de predictis quadraginta |23| libris annuis durante sexennio predicto et earum arreragiis, si que fuerint, eidem Johanni 7 respondeat et juxta formam litterarum nostrarum prefato |24| Johanni inde factarum. In cuius etc. Datum apud Westm’, x die junii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
heredem et , interlined.
2.
heredis et , interlined.
3.
heres et , interlined.
4.
heredi , interlined.
5.
levandam et colligendam per ser vel per deputatum suum , interlined.
6.
heres et , interlined.
7.
eidem Johanni , interlined.
24

14 June 1362 . Pro Poncio de Castellione et Johanna matre sua .

Rex senescallo suo Vasconie et constabulario suo Burdegale ac officiali suo Burdegale qui nunc sunt vel qui pro tempore |2| fuerint, aut eorum loca tenentibus, salutem. Ex parte Poncii de Castellione militis 1 et Johanne de 2 Cusannava, matris sue, nobis |3| est supplicatum ut, cum ipsi justis et veris titulis in justa et pacifica possessione loci, terre, hominum, reddituum, jurisdictionis |4| et aliorum jurium et deveriorum loci de Sancto Mamberto et 3 ipsius pertinenciis universis existentes, ab eadem possessione per magistrum |5| Reymundum de Bello Loco, procuratorem nostrum, per Arnaldum Sauvage, maiorem civitatis nostre Burdegale, locum tenentem |6| senescalli dominii nostri Aquitanie, ad hoc virtute cuiusdam mandati dilecti et fidelis nostri Johannis Chandos, vicecomitis Sancti Salvatoris in partibus Francie, locum nostrum tenentis, sub colore punctorum presentis pacis surrepticie, ut dicitur, impetrati, 4 assignatum, ad presentationem Oliveri de Burgo Charante, militis, patris ac tutoris et administratoris |7| Roberti, Menaldi et Margarite, liberorum eiusdem Oliveri, asserentis ipsos liberos successione |8| hereditari, per mortem Gaucelmi de Castellione, quondam domini dicti loci de Sancto Mamberto, in eodem loco ius |9| habere, ipsis Poncio et Johanna seu eorum procuratore non vocatis seu auditis, indebite et contra jura et consuetu-|10|-dines partium predictarum, impediti existent. Ipsique Poncius et Johanna, sentientes ipsos super hoc injuste gravatos, a |11| gravamine illo, ab ipsis Arnaldo et Raymundo et a quibuscumque actis seu processibus per ipsos seu eorum quemlibet in |12| ea parte factis, ad nos tanquam ad dominum superiorem dicti dominii Aquitanie, legitime appellaverunt, prout per instrumenta |13| publica inde confecta plenius poterit apparere, velimus dicte appellationis negocium audire et terminari jubere. Et |14| quia Edwardus, princeps Wallie, filius noster primogenitus quem locum nostrum tenentem in toto dominio nostro |15| Aquitanie et partibus adjacentibus constituimus, ad easdem partes in proximo est venturus, coram quo seu deputando per eum |16| omnes huiusmodi appellationes ad nos, ut ad superiorem dominum dominii predicti, in quibuscumque causis et processibus factas |17| volumus discuti et terminari, vobis mandamus quod dicte appellationis negocium in statu quo fuit quando ad nos |18| appellatum erat, teneri et permanere faciatis usque adventum dicti filii nostri, locum nostrum tenentis in dominio predicto ad partes |19| predictas. Et si quid post et contra appellationem predictam innovatum seu attemptatum fuerit, id sine dilatione |20| revocari et adnullari et ad statum pristinum reduci faciatis, volentes quod interim aliquod tempus eisdem Poncio |21| et Johanne non currat, quominus liberam habeant facultatem, tunc sicut nunc, appellationem suam predictam |22| prosequendi. Datum apud Westm’, xiiij die junii.

Per ipsum regem.

1.
militis , interlined.
2.
de , interlined.
3.
Recte cum ?
4.
virtute cuiusdam mandati ... ut dicitur impetrati , interlined.
25

Same as above Pro Theobaldo de Castellione . 1

Rex eisdem, salutem. Ex [parte] Theobaldi de Castellione nobis supplicatum est ut, cum pendente lite in curia nostra Vasconie |2| inter ipsum et Theobaldum agentem et Arnaldum de Labreto, dominum de Cubesaco defendentem, super jure turniburse loci |3| de Sancto Mamberto cum suis pertinitenciis, magister Reymundus de Bello Loco, procurator noster in dominio nostro Aquitanie ad man-|4|-datum Arnaldi Sauvage, maioris Burdegale locum tenentis senescalli dicti dominii nostri Aquitanie, Oliverum de Burgo |5| Charante, militem, patrem et administratorem Roberti, Menaldi et Margarete liberorum ipsius Oliveri seu eorum |6| procuratorem, asserentem ipsos liberos in loco predicto jus habere in possessionem eiusdem loci cum suis pertinenciis, dicto Theobaldo |7| aut eius procuratore in hac parte non vocato nec audito, posuisset, idem Theobaldus per Senotum de Casalibus |8| procuratorem suum, sentiens ipsum super hoc etc. ut supra, mutatis mutandis. Datum etc., ut supra. 2

1.
A note in the margin states ' Vacat quia aliter inferius. '
2.
The entry is crossed out and cancelled.
26

24 June 1362 . De salva gardia

Rex universis et singulis senescallis, constabulariis, castellanis, prepositis, ministris et omnibus aliis ballivis et fidelibus |2| suis in dominio Aquitanie constitutis ad quos etc., salutem. Volentes dilectus nobis Eliam de Sudor favore prosequi gracioso, |3| ipsum Eliam, homines et familias suas et justas possessiones et bona sua quecumque suscepimus in protectionem et defen-|4|-sionem nostram, necnon in salvam gardiam nostram specialem. Et ideo vobis et cuilibet vestrum injungimus et mandamus quod |5| ipsum Eliam, homines et familias suas ac justas possessiones et bona sua quecumque manuteneatis, protegatis |6| et defendatis, non inferentes eis vel, quantum in vobis est, ab aliis inferri permittentes injuriam, molestiam, dampnum, |7| violentiam, impedimentum aliquod seu gravamen. Et si quid eis forisfactum, injuriatum vel contra eos indebite attemptatum |8| fuerit, id sine dilatione corrigi et ad statum debitum reduci faciatis, prout ad vos et quemlibet vestrum noveritis pertinere, penon-|9|-cellas super domibus suis in signum presentis salve gardie poni, prout moris fuerit, facientes. In cuius etc., quamdiu |10| nobis placuerit duraturas. Datum apud Westm’, xxiiij die junii.

27

26 May 1362 . De salva gardia

Rex senescallo suo Vasconie, necnon castellanis villarum de Reula et de Sancto Machario et de Marmanda, ceterisque castellanis, |2| prepositis, ballivis et ministris nostris in dominio nostro Aquitanie constitutis qui nunc sunt 1 vel qui pro tempore erunt et eorum loca tenen-|3|-tibus ad quos etc., salutem. Volentes dilectum nobis in Christo abbatem abbatie Sancti Eparchi in suburbio Engolisme favore prosequi |4| gracioso, suscepimus ipsum abbatem ac eius familias, clericos, presbiteros, feodatarios et dictam abbatiam cum decimis, bonis et redditibus |5| universis ad illam pertinentibus et omnes alias justas possessiones suas in protectionem et defensionem nostram et in salvam |6| gardiam nostram specialem. Et ideo vobis et cuilibet vestrum injungimus et mandamus quatinus ipsum abbatem, abbatiam, familias |7| feodatarios in suis justis possessionibus manuteneatis, protegatis et ab inimicis et violenciis indebitis defendatis, non infe-|8|-rentes eis seu, quantum in vobis est, ab aliis inferri permittentes, in personis, rebus aut aliis bonis suis quibuscumque, injuriam, |9| molestiam, dampnum, impedimentum aliquod seu gravamen. Et si quid eis forisfactum vel contra eos indebite attemptatum fuerit, |10| id eis sine dilatione emendari et reformari et ad statum debitum reduci faciatis, prout ad vos et vestrum quemlibet noveritis pertinere, |11| presentem salvam gardiam nostram omnibus personis quibus expedire videritis, cum requisiti fueritis, ne quis in hac parte per |12| ignoranciam se excusare valeat, intimantes et, in signum huius salve gardie nostre, vexilla nostra seu penoncellas in |13| domibus et bonis suis prefigentes. In cuius etc., quamdiu nobis placuerit duraturas. Datum apud Westm’, xxvj die maii.

Per consilium.

1.
Sunt interlined.
28

26 May 1362 . De salva gardia

Rex universis et singulis senescallis, constabulariis, castellanis, prepositis, ministris et omnibus aliis ballivis et fidelibus |2| suis in dominio Aquitanie constitutis ad quos etc., salutem. Volentes dilectos nobis Petrum de Cappanet et Guillelmum de Cappanet, |3| fratrem eius, favore prosequi gracioso, ipsos Petrum et Guillelmum, homines, familias suas et justas possessiones et bona sua |4| quecumque suscepimus in protectionem et defensionem nostram, necnon in salvam gardiam nostram specialem. Et ideo vobis |5| et cuilibet vestrum injungimus et mandamus quod ipsos Petrum et Guillelmum, homines et familias suas ac justas possessiones |6| et bona sua quecumque manuteneatis, protegatis et defendatis, non inferentes eis vel, quantum in vobis est, ab aliis |7| inferri permittentes injuriam, molestiam, dampnum, violentiam, impedimentum aliquod seu gravamen. Et si quid eis |8| forisfactum, injuriatum vel contra eos indebite attemptatum fuerit, id sine dilatione corrigi et ad statum debitum reduci faciatis, |9| prout ad vos et quemlibet vestrum noveritis pertinere, penoncellas super domibus suis in signum presentis salve gardie,|10| prout moris fuerit, facientes. In cuius etc. 1 quamdiu nobis placuerit 2 duraturas. Datum apud Westm’, xxvj die maii.

Per consilium. 3

1.
etc ., interlined.
2.
In cuius etc. quamdiu nobis placuerit , written over an erasure.
3.
Written over an erasure.

De protectionibus.

29

6 June 1362 .

Johannes de Chivereston qui in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione, cum clausula volumus 1 per unum annum |2| duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vj die junii.

Per ipsum regem.

1.
volumus , interlined.
30

6 June 1362 .

Robertus de Baiocis, chivaler, qui in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus per |2| unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vj die junii.

Per billam Johannis de Chivereston, senescalli Vasconie.

31

Same as above De generali attornato

Idem Robertus habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Ricardi de Baiocis, filii Ricardi de Baiocis, chivaler et Hugonis de Wodeford’, |2| persone ecclesie Beate Marie de Melton Magna, sub alternatione, ad lucrandum etc., per idem tempus duraturas. Presentibus etc. Teste rege, ut supra.

Johannes de Codyngton recepit attornamentum.

De serviente regis ad arma constituto.

32

7 June 1362 .

Rex cuilibet ad quos etc. Expertam amicitiam et promptam benivolentiam quam in venerabili patre in Christo cardinali |2| Cluniacensi, amico nostro carissimo, semper invenimus, merito contemplantes, ipsique in persona dilecti nobis Simonis Raymon |3| de Curson, Xanctonensis diocesis, familiaris sui, de cuius meritis laudabile testimonium recepimus, specialem graciam facientes, |4| constituimus ipsum Simonem servientem nostrum ad arma, pro tempore vite sue, clavamque tanquam titulum illius officii |5| sibi fecimus liberari, dantes et concedentes ex uberiori dono graciose prefato Simoni duodecim denarios sterlingorum vel va-|6|-lorem eorumdem in alia moneta percipiendos, singulis diebus, super exitibus comitatus Pictavie, per manus nostri receptoris ibídem |7| qui pro tempore fuerit vel eius locum tenentis, dum tamen bene et fideliter se gerat in officio supradicto. In cuius etc. Datum apud |8| Westm’, vij die junii.

Per ipsum regem.

33

Same as above

Et mandatum est receptori regis comitatus Pictavie qui nunc est vel qui pro tempore fuerit quod eidem Simoni dictos |2| duodecim denarios diurnos de exitibus comitatus predicti solvat, juxta tenorem litterarum predictarum, recipiens ab eodem receptore litteras suas |3| acquitancie, solutionem quam ei sic fecerit testificantes. Et rex ei inde in compoto suo debitam allocationem habere faciet. Datum ut supra.

34

Same as above

Et mandatum est senescallo regis Pictavie et receptori regis ibidem qui nunc sunt vel qui pro tempore fuerint quod ipsum Simonem ad officium |2| illud admittant et ipsum officium excercere permittant, juxta tenorem litterarum regis predictarum. Datum ut supra. Per ipsum regem.

Per ipsum regem.

35

8 June 1362 . De equis appreciandis.

Rex constabulario suo Burdegale qui nunc est vel qui pro tempore fuerit vel eius locum tenenti, salutem. Cum dilectus et |2| fidelis noster Johannes de Chevereston in obsequium nostrum ad partes Vasconie cum divversis 1 hominibus ad arma et sagittariis sit |3| profecturus, per quod ipsum Johannes et homines suos predictos quamplures equos ad deserviendum sibi in dicto obsequio nostro in partibus |4| predictis habere oportebit, nos volentes eidem Johanni et hominibus suis predictis de precio equorum suorum predictorum, in casu quo equi |5| illi in obsequio nostro de guerra deperditi fuerint, satisfieri prout decet, vobis mandamus quod omnes equos de guerra |6| appreciari solitos 2 quos predictus Johannes et homines sui predicti ad dictas partes Vasconie secum adduxerint, more solito appreciari |7| faciatis, nos in cancellaria nostra Anglie de numero et precio equorum per vos sic appreciandorum, ac de nominibus et coloribus eorumdem et |8| qui et quot inde in dicto servicio nostro perditi fuerint et quorum et qualiter et quo modo, sub sigillo nostro quo utimur in dominio nostro predicto, |9| distincte et a parte certificantes. Datum apud Westm’, viij die junii. 3

Per ipsum regem.

1.
Recte diversis .
2.
appreciari solitos , a repetition and error for more solito appreciari infra?
3.
A line through this text seems to be a later mark to the membrane rather than an indication that the entry was to be cancelled.

De senescallo Aquitanie constituto.

36

8 June 1362 .

Rex universis et singulis prelatis, comitibus, vicecomitibus, baronibus, militibus, libere tenentibus, senescallis, maioribus, juratis |2| consulibus, universitatibus, collegiis et communitatibus, constabulariis, castellanis, prepositis et receptoribus exituum |3| et ballivis et fidelibus suis dominii sui Aquitanie ac aliis ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Sciatis quod commisimus dilecto |4| et fideli nostro Johanni de Cheverston officium et regimen senescalcie dicti dominii nostri Aquitanie, cum omnibus ad officium pertinen-|5|-tibus quamdiu nobis placuerit. Et ideo vobis mandamus quod eidem Johanni, quamdiu eum tenuerimus in officio predicto, in omnibus, tanquam |6| senescallo nostro dominii nostri predicti pareatis, respondeatis et fideliter intendatis. In cuius etc. Datum apud Westm’, viij die junii.

Per ipsum regem.

37

Same as above

Et mandatum Ricardo de Stafford, nuper senescallo Vasconie, vel eius locum tenenti quod eidem Johanni officium et regimen predicta cum |2| omnibus et singulis ad ea spectantibus que penes ispum Ricardum existent, liberari faciat. Datum ut supra.

Per ipsum regem.

38

6 June 1362 . De attornatis.

Johannes Breton, chivaler qui cum Johanne de Chiverston in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de generali attornato, |2| sub nominibus Johannis de Tamworth et Ricardi Carbonel, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per unum |4| annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vj die junii.

Ricardus de Ravenser recepit attornamentum.

39

4 June 1362 . De navibus arrestandis.

Rex dilecto sibi Waltero Huwet, custodi omnium aquarum suarum de Poyters et Poytou’, salutem. Quia magno numero navium pro passagio ca-|2|-rissimi primogeniti nostri Edwardi, principis Wallie et aliorum fidelium nostrorum ad partes Vasconie indigemus, per quod omnes |3| naves pro transitu maris aptas in diversis portubus regni nostri arestari et usque ad portum de Plummmuth’ duci et ibidem congregari |4| ordinavimus, vobis mandamus quod omnes naves, portagii quinquaginta doliorum et ultra, de regno nostro Anglie in portu de la Baye et in |5| aliis portubus vicinis, infra ballivam vestram iam existentes, et ad eosdem portus ex nunc venientes, de tempore in tempus, |6| cum ibidem venerint, arestari et sufficientem securitatem de dominis, magistris et marinariis navium predictarum capi faciatis, quod naves ille |7| erunt apud dictum portum de Plummuth’ citra festum Assumptionis Beate Marie Virginis proxime futurum, vel in eodem festo ad |8| ultimum, prompte et parate ad proficiscendum exinde cum eodem primogenito nostro et aliis fidelibus nostris versus dictas partes Vasconie, |9| prout magistris et marinariis navium earumdem tunc injungetur ex parte nostra, nos in cancellaria nostra de securitate predicta ac de |10| assumptionis sub sigillo vestro distincte et a parte certificantes. Et hoc, sicut de vobis confidimus, nullatenus omittatis. Teste |11| rege, apud Westm’, quarto die junii.

Per ipsum regem.

40

6 July 1362 . De bladis educendis.

Rex universis et singulis admirallis, vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis ad quos etc., salutem. Sciatis |2| quod concessimus dilecto nobis Petro de la Crote, mercatori de Vasconia, quod ipse ducenta dolia frumenti, per se vel per servientes suos, |3| in portu de Sandewico carcare et ea exinde usque civitatem nostram Burdegale ducere possit. Et ideo vobis mandamus quod |4| ipsum Petrum dicta ducenta dolia frumenti in portu predicto carcare et ea exinde ad dictam civitatem Burdegale ducere |5| permittatis, aliquo mandato nostro vobis prius in contrarium directo non obstante. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, sexto die julii.

41

14 June 1362 . Pro Civitate Lemovicensis, de guettis et excubiis faciendis

Rex senescallo suo Lemovicensi ac judicibus civitatis Lemovicensis, ceterisque justiciariis nostris qui nunc sunt vel qui pro tempore |2| fuerint, vel eorum loca tenentibus, salutem. Quia intelleximus quod quidam inimici nostri ville Castri nostri Lemovicensis |3| insidiantur et eam pro viribus invadere et capere nituntur et a longo tempore minabantur eidem, et sic eadem villa in maximo |4| periculo existit, nisi de securiori custodia provideatur eidem, et quod nonnulli habitatores ville predicte et partium adja-|5|-centium qui et eorum bona, tam guerrarum et necessitatis temporibus, in eadem villa sunt salvata, guetta et excubias |6| super muros eiusdem ville et alibi, una cum aliis habitatoribus ville illius, facere et expensis pro constructione, reparatione, |7| emendatione et defensione murorum et fortaliciorum ville predicte ac pontium, fontium et viarum, infra et extra eandem villam, et |8| pro aliis oneribus et necessariis dicte ville incumbentibus, factis et faciendis, ante hec tempore 1 contribuere recusarunt et |9| adhuc recusant, allegantes nobiles, monetarios, operarios et alios qui refugium et tuitionem corporum et bonorum suorum, |11| tempore necessitatis in dicta villa habent, ratione privilegiorum eis concessorum de huiusmodi guettis, excubiis, expensis et |12| oneribus, quietos esse, ipsosque habitatores, nisi dicti privilegiati ad guetta et excubias predicta facienda et de expensis et aliis |13| necessariis predictis onerentur, inde onerari non debere, per quod dicta villa quoad illos remanet indefensa, unde tam nobis quam |14| populo nostro dicte ville ac partibus adjacentibus grave periculum et dampnum evenire posse formidantur, nisi citius remedium adhi-|15|-beatur oportunum. Nos volentes salvationi et defensioni ville predicte, ac indempnitati ville predicte et patrie et populi nostri |16| in partibus illis providere, ut tenemur, advertentesque justum esse et consonum rationi quod omnes illi qui refugium et tuitionem |17| corporum et bonorum suorum, tempore necessitatis, in dicta villa habent et habituri sunt, sumptibus et expensis pro defensi-|18|-one et aliis necessariis dicte ville subvenire teneantur, vobis et vestrum cuilibet, conjunctim et divisim, committimus et |19| mandamus firmiter injungentes quod omnes et singulos habitatores dicte ville et suburbiorum eiusdem, tam nobiles, mone-|20|-tarios, operarios et alios quoscumque privilegiatos quam ceteros qui refugium et tuitionem in villa predicta, tempore necessi-|21|-tatis, habere dinoscuntur, nulli in hac parte parcendo, ad guetta et excubias super muros ville predicte et alibi, contra |22| insidiatores huiusmodi, prout et quotiens opus fuerit faciendi, ad contribuendum sumptibus et expensis pro |23| constructione, reparatione, emendatione et defensione murorum et fortaliciorum ville predicte ac pontium, fontium et viarum, infra et |24| extra eandem villam, et pro omnibus aliis et singulis oneribus et necessariis dicte ville incumbentibus, factis et faciendis, pro rata |25| portionis quemlibet eorum, juxta statum et facultates suas inde contingente, per incarcerationem corporum suorum et aliis |26| viis et modis quibus melius expedire videritis, compelli et distringi faciatis, quibuscumque privilegiis, et maxime |27| illis que a sexaginta et duodecim annis ante pacem inter nos et regem Francie, fratrem nostrum carissimum, reformatam |28| et citra, concessa fuerunt et que etiam per formam dicte pacis vacua et irrita existunt, ac quibuscumque allegationibus |29| et reclamationibus frivolis in hac parte proponendis non obstantibus, volentes nichilhominus quod omnes et singule littere, pro completione |30| et expeditione premissorum in presenti mandato nostro contentorum, consulibus dicte ville auctoritate nostra, in toto vel in parte concesse, |31| executioni debite demandentur, quotiens et quando super hoc fueritis requisiti. Datum apud Westm’, xiiij die juniii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Recte tempora .
42

20 June 1362 .

Rex senescallo et judici civitatis Lemovicensis ac ceteris justiciariis et officiariis nostris qui nunc sunt vel qui pro tempore fuerint et |2] eorum loca tenentibus, salutem. Cum dilectus et fidelis noster Johannes Chaundos, vicecomes Sancti Salvatoris, nuper locum nostrum tenens in partibus |3| Francie, intellecto qualiter consulatus ville Castri nostri Lemovicensis de nobis et non de alio tantummodo tenetur, ac consules et |4| universitas eiusdem ville cum dicto consulatu, villam illam et alia que in eadem villa et pertinenciis eiusdem habent, tenere de |5| nobis tantum et integre debent et de progenitoribus nostris ab antiquo tenere consueverunt, et quod vicecomes Lemovicensis ac |6| gentes et officiarii sui creationem consulum et sacramentum fidelitatis eorum et habitantium in villa predicta prout alii fecerant atrahere |7| et quod iidem consules et habitatores eisdem vicecomitis gentibus et officiariis suis 1 super hoc obedire volebant, et sic nos de juribus nostris defraudare |8| satagebant, in nostri grave prejudicium, dampnum et exheredationem, per litteras ipsius locum nostrum tenentis, ex parte nostra, vobis et cuilibet |9| vestrum seu alteri 2 et districte injunxisset quod prefatis consulibus, universitati et habitatoribus preciperetis quod ipsi consules de novo |10| crearent et alia que ad hec pertinebant, ordinarent et facerent, prout antiquitus fieri consuevit, et vobis per litteras sigillis |11| Henrici proavi et Edwardi avi nostrorum sigillatas et alia legitima documenta appareret et ipsos consules et habitatores juribus et |12| deveriis suis plene et pacifice uti et gaudere permittaretis et faceretis, juxta tenorem litterarum ipsorum proavi et avi nostrorum predictarum, |13| et in casu quo dicti consules universitatis et habitatores vobis inobedientes forent, in toto vel in parte, et prefatis vicecomiti |14| aut gentibus vel officiariis, in nostri prejudicium obedire voluerint, omnia nostra deveria et bona de quibus ipsi consules univer-|15|-sitatis et habitatores sic obedirent, seisiretis, ad manum nostram poneretis, et sub hiis que vobis pro jure nostro obedirent |16| vel pro jure nostro advocarent, eis tales et consimiles salvaciones, concessiones et promissiones, sicut idem Johannes locum |17| nostrum tenens eis, cum ipsos ad obedientiam nostram recepit, fecit fieri, faceretis, prout in litteris nostris patentibus, sigillo quo |18| utitur ad causas in senescalcia Pictaviensi et Lemovicensi, sigillatis, vidimus plenius contineri. Ac iam, ex relatione |19| fide digna, accepimus quod quia dicti consules universitatis et habitatores ville predicte, virtute dictarum litterarum per dictum locum |20| nostrum tenentem sic factarum, vobis juxta tenorem litterarum earumdem super contentis in eisdem, prout convenit, paruerunt, |21| et mandatis et jussionibus vestris pro nobis et auctoritate nostra super hiis et ea tangentibus eis directis et dirigendis parere intendant. |22| Prefatus vicecomes et eius gentes et officiarii et nonnulli alii predictos consules, universitatem et habitatores et quemlibet eorum, ea de causa, |23| gravare, molestare, vexare et effectum dictarum litterarum pro viribus enervare et impedire insistunt et nituntur, et eis super hoc graviter comminantur |24|, que, quod absit, si tolerarentur in nostri et ipsorum grave prejudicium et regie majestatis nostre lesionem, ac nostri et Corone nostre |25| exheredationem cederent manifeste. Nos volentes huiusmodi prejudicio et exheredationi, in quantum poterimus, precavere et jura nostra |26| regia in nostro dominio illesa conservare et predictos consules, universitatem et habitatores ac alios subditos nostros nobis et mandatis |27| nostris obedientes manutenere et ab injuriis, violenciis et incommmodis preservare et tueri, vobis et vestrum cuilibet, 3 conjunctim et divisim, |28| ex certa sciencia et etiam auctoritate et plenitudine regie majestatis, committimus, mandamus et injungimus firmiter et districte |29| quatinus, absque difficultate et alterius expectatione mandati, omnia et singula predicta et alia in dictis litteris dicti locum nostri |30| tenentis contenta, juxta tenorem earumdem que, cum sequelis suis, tenore presentium imperpetuum, de deliberato consilio, acceptamus, |31| ratificamus, innovamus de cetero, quotiens opus fuerit et requisiti fueritis, compleatis et exequamini diligenter et inviolabiliter |32| observari et teneri faciatis et attemptata in contrarium, sub pena centum marcarum sterlingarum, nobis pro qualibet inobediencia in hac |33| parte facta et facienda, applicandarum, reformari et ad statum debitum reduci faciatis, ipsos consules, universitatem et habitatores et eorum |34| posteros et quemlibet ipsorum, conjunctim seu divisim, contra premissa vel aliquod earumdem vexari, impediri, molestari seu violari |35| nullatenus permittentes, set ipsos et eorum quemlibet et posteros eorumdem, super hiis et omnibus et singulis et aliis jura nostra regia |36| concernentibus, viriliter manuteneatis et defendatis imperpetuum, ac litteras alias omnes et singulas auctoritate nostre regie majestatis |37| concessas et concedendas ad completionem earumdem, in toto et in parte, executioni debite demandetis, nullis aliis litteris in contrarium |38| quomodolibet valituris. Datum apud Westm’, xx die junii.

Per ipsum regem.

1.
suis , interlined.
2.
A verb is missing.
3.
cuilibet , interlined.
43

20 June 1362 .

Rex senescallo Vasconie et castellano de Burgo vel eorum loca tenentibus, salutem. Veniens ad nostram presenciam dilectus et fidelis |2| noster Geraldus de Tartis, dominus de Poiana et Olivarda, miles, nobis exposuit graviter conquerendo quod ipse, suo bono jure et justo |3| titulo ex nostris donatione et concessione debite precedente, per se vel per gentes suas in pacifica et quieta possessione loci sui predicti de Olivarda, |4| juriumque et pertinenciarum suarum ac nonnullorum bonorum suorum mobilium in ipso loco repositorum, et nichilhominus in nostra speciali salva gardia cum |5| suis bonis, famulis et juribus existente, quidam sui in hac parte adversarii anelantes ad possessionem huius extorquandam, occasione |6| cuiusdam mandati per ipsos adversarios super hoc, ut dicitur, sub colore punctorum pacis inter nos et carissimum fratrem nostrum regem |7| Francie reformate, surrepticie impetrati a dilecto et fideli consiliaro nostro et locum tenente nostro in partibus Francie, vicecomite Sancti Salvatoris, |8| capto tempore quo idem conquerens in nostro servicio existebat, eo non vocato nec in suis rationibus et defensionibus audito, de facto |9| gentes predictas eiusdem conquerentis a suis loco Doliarde et possessione predictis procurarunt ejici seu expelli, sic ipsius loci |10| possessionem quam occupatam detinent, per vim adquirere et sibi retinere nitendo, in ea impediendo eumdem de novo indebite |11| et injuste et in ipsius conquerentis prejudicium et gravamen. Quo circa, nostro super hiis remedio implorato, vobis et cuilibet |12| vestrum in solidum precipimus et mandamus, si opus fuerit, committendo et firmiter injungendo quatinus, si ita sit facta 1 vobis, fide |13| summarie et de plano, sine strepitu judicii et figura, de titulo et de possessione predictis, conquerentem predictum in sua predicta |14| possessione et seisina ac in suo statu pristino reducatis et restauratis, amoto impedimento predicto, et ipsum in eisdem|15| possessione et statu manuteneatis et debite conservetis, auctoritate nostra, sub protectione salve gardie nostre predicte, de quo|16| liquebit ; si vero aliquis in contrarium se opponat eodem conquerente, primitus et ante omnia restituto et in |17| priore sua possessione remanente, partes opponentis adjornetis coram carissimo primogenito et locum tenente |18| nostro, principe Wallie, coram eo in suo propinquo adventu ad partes illas super ipsa oppositione et aliis predictis debite |19| processuras et eius ordinationem audituras. Cui mandamus, per presentes, et committimus quatinus, eisdem partibus in eorum rationibus et dissen-|20|-sionibus auditis super premissis, faciat et exhibeat bonum et breve justicie complementum. Et de hiis que in premissis feceritis, |21| dictum primogenitum nostrum certificetis competenter, mandato predicto et aliis surrepticiis litteris impetratis vel impetrandis |22| in contrarium aut appellationibus, recusationibus frivolis non obstantibus quibuscumque, que conquerenti predicto concessimus |23| et per presentes concedimus, ex certa sciencia de gracia speciali. Datum apud Westm’, xx die juni.

Per ipsum regem.

1.
Recte sint facta or sit factum .
44

20 June 1362 . De malefactoribus puniendis in dominio Aquitanie. 1

Rex senescallo et judici civitatis Lemovicensis et aliis justiciariis nostris qui nunc sunt vel qui pro 2 tempore fuerint vel eorum loca |2| tenentibus, salutem. Quia datum est nobis intelligi quod Hugo de Kerantre et Willelmus frater eius, Johannes Gle et Johannes Regirald’ |3| et nonnulli malefactores et pacis nostre in dominio nostro Aquitanie perturbatores, quorum quidam pro officiariis vicecomitum Lemo-|4|-vicensium et aliorum dominorum in hac parte se gerentes, diversa congregationes, confederationes et conventicula illicita in |5| partibus illis fecerunt et de guerra contra fideles et subditos nostros, in dominio nostro predicto, insurexerunt et ipsos ac villas |6| et patriam Acquitanie de bonis et rebus suis, cum gentibus armatis et aliis, indebite spoliarunt, depredarunt, obsederunt |7| et villas et patriam predictas intraverunt et subditos nostros ibidem ceperunt, incarceraverunt, et ab ipsis financias |8| pro voluntate sua extorserunt ; et nostra deveria, territorium et jurisdictionem nostram usurpare, diminuere et a nobis auferre |9| conati sunt et subditos nostros aliis quam nostro dominio subjugare ; necnon in custodes ville et Castri Lemovicensis |10| in salva gardia et protectione regia existentes, hostiles insultus fecerunt et ipsos ceperunt et incarceraverunt et |11| arma et armaturas sua ab eis ceperunt et asportaverunt et alias multipliciter deliquerunt et eos ac alios subditos |12| nostros qui sibi in premissis parere restiterunt, arestarunt et eos vexare in bonis et corporibus punire et corrigere, nisi |13| sunt 3 et in dies nituntur, pro judicibus super hiis se gerendo, in nostri contemptum et grave prejudicium et populi nostri partium illarum |14| terrorem, commotionem, destructionem etiam manifestam. Et cum cognicio et punitio premissorum et cuiuslibet eorum ad nos |15| et officiarios nostros et non ad alium pertineant in hac parte, nos volentes ipsorum et aliorum malefactorum malicie de cetero |16| obviare et ipsos pro delictis suis, nobis et populo nostro in hac parte factis, debite puniri facere, ut est justum, vobis et vestrum cuilibet, |17| conjunctim et divisim, committimus et mandamus et districte precipimus firmiter injungentes quod, de malefactis predictis et |18| et aliis articulis et circumstanciis quibuscumque, malefacta illa qualitercumque contingentibus et aliis criminibus et delictis |19| per eos factis, plenius veritatem diligenter inquiratis; et quos per debitum processum, per vos seu aliquem vestrum, in hac parte |20| factum seu faciendum, de premissis seu aliquo premissorum, suspectos seu culpabiles inveneritis, prout casus exigit, per incar-|21|-cerationem corporum suorum et terrarum et tenenmentorum et rerum et bonorum suorum erga nos forisfaciendorum, nulli in hac parte parcendo, prout |22| justicia suadebit, puniatis; et patriam, villas et populum ditioni nostre regie subjectos, ac jura et dominia nostra illesa et |23| in pace et in tranquillitate, pro viribus, teneatis, foveatis, protegatis et defendatis; a predictis et similibus gravami-|24|-nibus quibuscumque cessari et desisti penitus et nobis et lesis emendari integraliter condigne jubeatis et celeriter faciatis; |25| et alienata in nostri prejudicium ad jus et proprietatem nostra celeriter reducatis; et omnia et singula que pro |26| meliori conservatione pacis nostre et quiete et tranquillitate populi nostri in partibus illis fore videritis facienda, de |27| tempore in tempus, cum necesse fuerit, faciatis; ita quod, in vestri defectu, clamor ad nos non perveniat iteratus, per |28| quod oporteat aliquos de patria predicta alias ad nos in Anglia, pro remedio inde habendo, recurrendos. Datum apud |29| Westm’, xx die junii.

1.
A note in the margin states ' extractus '.
2.
pro , interlined.
3.
One word missing?
45

20 June 1362 . De monetariis .

Rex senescallo suo Lemovicensi et judicibus civitatis Lemovicensis et eorum loca tenentibus, salutem. Ad nostrum pervenit auditum |2| quod nonnulli operarii et monetarii qui in 1 monetis nostris operari debent et tenentur, tantam sibi temeritatis audaciam assumpserunt |3| quod ipsi et eorum familie, quotiens sibi visum fuerit aliquid preter seu contra sua privilegia fieri seu omitti, nobis servire |4| aut in monetis nostris operari cessant, recusant et differunt et in monetis prohibitis operantur, in nostri et populi nostri grave |5| prejudicium et jacturam ac regie majestatis nostre offensam manifestam. Nos volentes huiusmodi prejudiciis et jacturis precavere |6| et jura nostra illesa in omnibus observari, vobis et cuilibet vestrum, conjunctim et divisim, ex certa sciencia, districte mandamus et commit-|7|-timus quatinus, absque difficultate quacumque et alterius expectatione mandati, ipsos omnes et singulos operarios et monetarios |8| ad serviendum, operandum et monetandum in monetis nostris, prout debent et facere tenentur, quotiens opus fuerit et ad emendas |9| nobis et populo nostro de dampnis que per eorumdem operariorum et monetariorum defectum, per huiusmodi cessationes, dilationes seu recusationes|10| sustinuimus, debite faciendas, per captiones et detentiones corporum et bonorum suorum et aliis viis et modis quibus melius expedire |11| videritis, prout justum fuerit, compellatis et eis ex parte nostra injungatis quod a talibus cessationibus, dilationibus et recusationibus, sub |12| magnis penis nobis, juxta discretiones vestras, applicandis, omnino se de cetero abstineant et in monetis prohibitis nequaquam |13| servient nec operentur. Et si forte in contrarium fecerunt, tunc eos taliter puniri et castigari volumus quod castigatio et punicio |14| huiusmodi aliis cedant, in metu et terrorem consilia perpetrandi, quibuscumque privilegiiis, et maxime a sexaginta et decem annis |15| ante pacem inter nos 2 et regem Francie, fratrem nostrum carissimum, initam et citra, et sibi concessis in contrarium minime valituris, aliasque|16| litteras nostras seu auctoritate nostra concessas et concedendas, in toto et in parte, ad completionem earumdem executioni debite |17| demandetis, nullis aliis in contrarium pro futuro. 3 Datum apud Westm’, xx die junii.

Per ipsum regem.

1.
in , interlined.
2.
inter nos , interlined.
3.
One word missing: valituris or obstantibus ?
46

22 June 1362 . Pro Elia Sudor, clerico regis Francie.

Rex senescallo Petragoricensi et Caturcensi vel eius locum tenenti, salutem. Ex parte dilecti nobis Elie de Sudor, carissimi fratris nostri Regis |2| Francie clerici, nobis est monstratum ut, cum dilectus et fidelis noster Johannes Chaundos vicecomes Sancti Salvatoris in Normannia ac locum |3| nostrum tenens in partibus Francie, audita pridem materia questionis sive cause per dictum Eliam contra Lambertum Bonefacii et Bosonem |4| de Valle super aliquibus novitatibus, impedimentis, excessibus et dampnis eidem Elie in bonis, possessionibus et familiis suis, per prefatos |5| Lambertum et Bosonem ac complices suos, dum idem Elias salva gardia regia fuerat communitus, factis, per litteras suas vobis dedisset |6| in mandatis quatinus, vocatis coram vobis dictis partibus et procuratore nostro, pro salvatione juris nostri in hac parte, informationibus, litteris, processibus |7| et aliis arramentis premissa tangentibus diligenter intellectis, rationibusque et defensionibus dictarum partium auditis, eisdem partibus comple-|8|-mentum justicie celeris fieri faceretis. Verum, quia in et super impetratione mandati predicti, prefatus Johannes a dictis partibus penes nos in |9| Anglia fuerat ut opportuit accessurus, per quod idem Elias dictum mandatum ante recessum ipsius Johannis predictum vobis non potuit |10| presentare executioni demandande, metuatque dictus Elias hoc processum suum impedire, vel saltim plus debito differre, quo circa |11| nobis supplicavit sibi per nos oportuno remedio provideri. Nos nolentes executionem processus predicti prorogari taliter vel differri, |12| vobis committimus et mandamus quatinus, mandatum predictum debite exequentes et partibus predictis, una cum procuratore nostro, coram |13| vobis, ut est moris, celeriter evocandis, ipsis partibus debitum et festinum justicie complementum super premissis faciatis, prout secundum |14| formam mandati nostri predicti rationabiliter fore noveritis faciendum, presentatione dicti mandati vobis tempore debito non facta |15| aut alia frivola oppositione seu appellatione ex parte dictorum Lamberti et Bosonis faciendis non obstantibus, quod dicto Elie, |16| de gracia nostra speciali, si opus fuerit, tenore presentium duximus concedendum. Datum apud Westm’, xxij die junii.

Per ipsum regem.

47

14 June 1362 . Pro Theobaldo de Castellione .

Rex senescallo suo Vasconie et constabulario suo Burdegale ac officiali suo Burdegale qui nunc sunt vel qui pro tempore fuerint |2| aut eorum loca tenentibus, salutem. Ex parte Theobaldi de Castellione nobis est supplicatum ut, cum pendente lite in |3| curia nostra Vasconie inter ipsum Theobaldum, Agnetem et Arnaldum de Lebreto, dominum de Cubesaco, defendentem, super jure |4| tuniburse loci de Sancto Mamberto cum suis pertinenciis, magister Reymundus de Bello Loco, procurator noster in dominio nostro Aquitanie, |5| ad mandatum Arnaldi Sauvage, maioris Burdegale, locum tenentis senescalli dicti dominii nostri Aquitanie, virtute cuiusdam |6| mandati dilecti et fidelis nostri Johannis Chaundos, vicecomitis Sancti Salvatoris et in partibus Francie locum nostrum tenentis, sub |7| colore punctorum presentis pacis surrepticie, ut dicitur, impetrati, Oliverum de Burgo Charante, militem, patrem ac tutorem |8| et administratorem Roberti, Menaldi et Margarete, liberorum ipsius Oliveri, seu eorum procuratorem, asserentem ipsos liberos in loco |9| predicto jus habere, in possessionem eiusdem loci cum suis pertinenciis, dicto Theobaldo aut eius procuratore in hac parte non |10| vocato nec audito, posuisset seu ponere visus fuisset, idem Theobaldus per Senotum de Casalibus, procuratorem |11| suum, sentiens ipsum super hoc injuste gravatum a gravamine illo, ab ipsis Arnaldo et Reymundo et a quibus-|12|-cumque actis seu processibus, per ipsos et eorum quemlibet in ea parte factis, ad nos tanquam ad dominum superiorem dicti |13| dominii Aquitanie appelaverit, prout per instrumenta publica inde confecta plenius poterit apparere, velimus dicte appel-|14|-lationis negocium audire et terminari jubere. Et quia Edwardus, princeps Wallie, filius noster primogenitus quem |15| locum nostrum tenentem |16| in toto dominio nostro Aquitanie et partibus adjacentibus constituimus, ad easdem partes in proximo est |17| venturus, coram quo seu deputandis per eum omnes huiusmodi appellationes ad nos, ut ad 1 superiorem dominum dominii predicti, in quibuscumque causis et processibus factas volumus discuti et determinari, vobis mandamus quod dicte appella-|18|-tionis negocium in statu quo fuit quando ad nos appellatum erat, teneri et permanere faciatis, usque adventum |19| dicti filii nostri ,locum nostrum tenentis in dominio predicto, ad partes predictas. Et si quid post et contra appellationem |20| predictam innovatum seu attemptatum fuerit, id sine dilatione revocari et adnullari et ad statum pristinum reduci faciatis, |21| volentes quod interim aliquod tempus eidem Thobaldo non currat quominus liberam habeat facultatem, tunc |22| sicut nunc, apellationem suam predictam prosequendi. Datum apud Westm’, xiiij die junii.

1.
ad , interlined.
48

6 June 1362. Pro burgensibus ville Castri Lemovicensis.

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Inspeximus litteras patentes senescalli Pictavensi et Lemovicensi in hec verba:

4 May 1362.

De par le seneschal |2| de Poictou et de Limosin, pour tres noble et excellent prince, nostre seignur le roi Dengleterre, seignur Dirlande et Dacquitaigne au |3| baille du roi en Limosin et Guillaume Paparet le vieul et Guillaume Paparet le jovene, Jehan de Rochelles et |4| Estienne Senart et touz autres sergens du roi nostre dit seignur et a leur aloez, salut. Nous avons vehu unes lettres de noble |5| et puissant seignur, monseignur Jehan Chamdos, viconte de Seint Sauveur, lieutenant general es parties de France pur nostre dit seignur, seellez |6| de son seel en cire virde ou laz de soie, contenans ceste forme:

15 December 1361.

Johannes Chandos, vicecomes Sancti Salvatoris, locum tenens |7| in partibus Francie pro domino nostro Anglie rege, domino Hibernie et Acquitanie, universis presentes litteras inspecturis, visuris et audituris, salutem in Domino et fidem perpetuam presentibus adhibere. Notum facimus quod nos litteras inclite recordationis domini Henrici, quondam Anglie |8| regis, domini Hibernie et ducis Acquitanie eiusque magno vero et integro sigillo sigillatas, non rasas, non cancellatas, non obolitas nec |9| aliquatinus viciatas, vidimus et videri per nostrum consilium fecimus diligenter, tenorem qui sequitur continentes:

28 January 1260.

Henricus, Dei gracia rex |10| Anglie, dominus Hibernie et dux Acquitanie dilectis et fidelibus suis consulibus et communitati Castri Lemovicensis, salutem in Domino sempiternam. Per |11| procuratores vestros ad hoc legitime constitutos porrecta nobis petitio continebat ut consuetudines vestras, libertates, franchisas, usagia et jura |12| vestra, quibus hactenus usi estis, dignaremur vobis auctoritate regia confirmare, que sunt infrascripti tenoris: 1

  • [1] Scilicet quod communitas vel |13| universitas dicti Castri vel eius consiliarii, nomine ipsius communitatis vel universitatis, eligunt et creant consules, singulis annis, in |14| dicto Castro. 2
  • [2] Item, et quod consules dicti Castri habent sigillum commune sub nomine consulatus Castri (a) Lemovicensis, quo utuntur in contractibus |15| et obligationibus et omnibus aliis negociis et causis [tam] ipsorum consulum quam (b) universitatis seu communitatis predicte, et etiam personarum privatarum seu |16| singularum dicti Castri et aliarum quarumcumque; cui sigillo in predictis et aliis casibus statur (c) et creditur (d) in judicio et extra judicium et fides plenaria adhibetur. 3
  • [3]|17| Item, quod dicti consules, nomine suo et dicte (a) communitatis, faciunt, levant et exigunt per se (b) et per alios collectam sive talliam |18| a singulis de dicta communitate, de rebus mobilibus et inmobilibus quando vident expedire. 4
  • [4] Item, quod consules et communitas dicti Castri habent |19| archam communem et domum communem et armaturas communes. 5
  • [5] Item, quod consules dicti Castri recipiunt juramentum publice(a) a singulis(b) de |20| communitate eiusdem Castri, singulis annis, de parendo et obediendo eisdem et de(c) stando(d) mandatis et cognitioni eorum. 6
  • [6] Item, quod habent(a), ducunt |21| et faciunt exercitum(b) dicte communitatis quando placet(c) eisdem. 7
  • [7] Item, quod dicti consules, per se et nomine dicte communitatis, homicidias, latrones, |22| incendiarios, murtrarios et alios malefactores seu delinquentes, vel etiam suspectos de maleficio vel delicto, arestant et capiunt et |23| arestari et capi faciunt et in carcerem suum ponunt(a) et retrudunt et capi seu retrudi(b) faciunt et bannitos et retrusos(c) in carcere deti-|24|-nent et detineri(d) faciunt, et questionibus supponunt, ubi delicti qualitas exigit questionem. 8
  • [8] Item, quod dicti consules(a) huiusmodi delinquent-|25|-tibus condemnatis(b) ad mortem vel ad penam sanguinis vel fustigationis(c) vel alterius pene corporalis, penas huiusmodi infligunt |26| aut infligi faciunt(d) et imponi(e). 9
  • [9] Item, quod dicti consules super delictis et maleficiis latenter(a)> commissis, ex officio suo, inquirunt in dicto |27| Castro et eius pertinenciis et, cum invenerunt delinquentes, puniunt eos et puniri faciunt(b), secundum qualitatem delicti. 10
  • [10] Item, quod dicti consules |28| habent carcerem(a) et furcas, nomine suo et dicte communitatis. 11
  • [11] Item, quod quando vigeriis vel prepositis dicti Castri vel suis servientibus est |29| facta aliqua injuria vel violentia ab aliquo de communitate predicta, ipsi conquerentur super hoc consulibus et ipsi consules audiunt et cognos-|30|-cunt(a) super hoc et etiam diffiniunt et faciunt emendari quando(b) invenerunt emendandum. 12
  • [12] Item, quod dicti consules dant tutorem pupillis et |31| curatorem adultis non habentibus et ad lites et decernunt alimenta pupillis et viduis in dicto Castro et aliis personis quibus alimenta |32| sunt decernenda. 13
  • [13] Item, quod dicti consules exercent in dicto Castro et eius pertinenciis ea que sunt simplicis jurisdictionis, cognoscendo de causis |33| pecuniarum(a) et, ex officio suo, faciendo restitui(b) salaria nutricibus, servientibus et ancillis et mercedes operariis qui locant suas operas(c), cum ab eis |34| sunt(d) super hoc requisiti, et mercatores(e) qui ad dictum Castrum res venales apportant, precia(f) rerum quas vendunt restitui faciunt, cum empto-|35|-res reddere contradicunt. 14
  • [14] Item, quod dicti consules faciunt statuta et banna in dicto Castro, prout vident expedire, et quod dicta statuta et |36| banna faciunt publicari et proclamari(a) in dicto Castro per proprios(b) proclamatores seu precones. 15
  • [15] Item, quod dicti consules huiusmodi statuta et |37| banna observari(a) faciunt in dicto Castro et puniunt non servantes(b). 16
  • [16] Item, quod dicti consules, nomine suo et dicte communitatis, habent in domo sua |38| communia(a) pondera et mensuras bladi(b), vini, salis et olei, alnas(c) et cubitos ad quorum exemplar(d) mensuratur, ponderatur, alnatur(e) et cubitatur in dicto |39| Castro. 17
  • [17] Item, quod consules predicti(a), nomine suo et dicte communitatis(b), habent pondera ad que ponderant et ponderari faciunt, quando vident |40| expedire, panem venalem qui fit in dicto Castro, secundum forum bladi quod est in ipso Castro. 18
  • [18] Item, quod consules puniunt et |41| multant ac puniri et multari faciunt falsantes mensuras, pondera(a), alnas et cubitos et utentes falsis mensuris, ponderibus, alnis et |42| cubitis(b) in dicto Castro. 19
  • [19] Item, quod dicti consules de falsis mensuris, ponderibus, alnis et cubitis cognoscunt, multant et puniunt ad |43| suum arbitrium, juxta qualitatem delicti, in dicto Castro et nullus alius. 20
  • [20] Item, quod dicti consules, nomine suo et dicte communitatis, habent |44| ad portas dicti Castri pondera ad que ponderatur bladum quod portatur ad molendinum(a) et farina, quando reportatur de molendino(b), et habent |45| singulos obolos ab illis quorum bladum ponderatur. Et si substractum sit aliquid vel fraus commissa in ipso blado, ipsi consules |46| cognoscunt, multant et puniunt ad arbitrium suum, juxta qualitatem delicti. 21
  • [21] Item, quod dicti consules, nomine suo et dicte communitatis, |47| tenent et possident omnia ea(a) que sunt publica seu communia dicte communitatis in dicto Castro, videlicet muros, portas(b), claves portarum, turres, |48| fortalicia, fossata et stagna et ista omnia pertinent ad eosdem. Et ipsi ponunt custodes, de die et de nocte, in premissis et in vicis(c), |49| plateis et carreriis(d) dicti Castri et premissa reparant et reparari faciunt. Et, pro clausura(e) muri que est circa(f) abbatiam Sancti Martialis, habent |50| et percipiunt ab abbate loci eiusdem, singulis annis, decem libras. 22
  • [22] Item, quod dicti consules habent stalla in dicto Castro in quibus ven-|51|-duntur panes et carnes et inde dicti consules levant et percipiunt redditus annuatim. 23
  • [23] Item, dicti consules, nomine suo et dicte communitatis, |52| custodiunt et custodire faciunt ministeria(a) draperiorum(b), sutorum, pellipariorum, carnificum et pistorum et aliorum alia ministeria facientium et |53| exercentium(c) in dicto Castro. 24
  • [24] Item quod dicti consules multant et puniunt falsantes dicta ministeria et delinquentes in ipsis in dicto Castro. 25
  • [25] |54| Item, quod dicti consules ponunt et statuunt custodes et ballivos juratos ad providendum ne carnes corrupte seu viciose et ne pisces |55| corrupti seu viciosi vendantur in dicto Castro et, quando secus factum est, multant et puniunt. 26
  • [26] Item, quod dicti consules cum consiliariis |56| dicte communitatis, singulis annis, factis vindemiis, taxant et statuunt commune forum vini et bladi, quando vident expedire, et super hoc statur |57| taxationi eorum in dicto Castro. 27
  • [27] Item, quod dicti consules, nomine suo et communitatis predicte, habent custodiam dicti Castri et vicorum et pertinenciarum [a] ipsius |58| et hominum habitantium in dicto Castro et pertinenciis suis. 28
  • [28] Item, quod dicti consules, nomine suo et dicte communitatis, habent in fossatis dicti Castri cuniculos, |59| pisces, in defensione sua, de quibus faciunt quod volunt. 29
  • [29] Item, quod dicti consules, nomine suo et dicte communitatis, faciunt reparare et |60| emendant(a) stagna et pavimenta dicti Castri, ad adaquandum(b) et extinguendum ignem(c), incendium cum est in dicto Castro, et ad alia necessaria |61| dicti Castri. Et dicta stagna sunt ad opus dicte communitatis et consules dicti Castri(d) habent claves stagnorum predictorum. 30
  • [30] Item, quod dicti consules, |62| de die vel de nocte, claudunt(a) et aperiunt portas dicti Castri, quando vident expedire, et per alios quos(b) volunt ea(c) claudi faciunt |63| et etiam aperire(d). 31
  • [31] Item, quod dicti consules, ratione consulatus et communitatis predicte, faciunt sedilia in plateis et quadruviis(a) dicti Castri, in |64| quibus plantare et plantari faciunt arbores, ad inumbrandum et refrigandum tempore estivo, ad decorem Castri eiusdem, quando volunt. 32
  • [32] |65| Item, quod, quando homo aliquis explectabilis(a) vel talliabilis transfert se ad dictum Castrum, causa morandi ibidem, postquam per annum |66| et diem(b) in dicto Castro fecerit(c) mansionem et juraverit(d) de parendo et obediendo(e) dictis consulibus, ipse(f) libertatem consequitur quam habent |67| ceteri homines dicte communitatis, nec aliquid potest vel debet(g) exigi ab eisdem(h), nisi sicut(i) consuetum est a ceteris hominibus communitatis eiusdem. |68| Et quando ipsum vel res suas capi(j) contingerit(k), dicti consules(l) ipsum recuperant, sicut burgensem suum et liberum. 33
  • [33] Item, consuetudo est |69| in dicto Castro Lemovicensi quod debita decedentium solvantur et emende(a) seu restitutiones eorum fiant de bonis mobilibus ipsorum, si |70| mobilia habeant(b), et de eis que fuerunt ab eis acquisita in vita sua(c) in quantum mobilia et acquisita sufficere poterunt(d). Si vero mobilia vel acquisita non habeant(d), quod(e) solvantur debita et(f) fiant emende de aliis bonis hereditariis eorumdem. Et quilibet |71| de omnibus habitantibus(g) in dicto Castro potest, de suis mobilibus et acquisitis ab ipso et etiam de tertia parte bonorum hereditariorum, in |72| testamento seu ultima voluntate sua facere suam omnimodam voluntatem, ita tamen quod de predictis mobilibus et |73| acquisitis, si habeat, solvantur debita et fiant emende, si vero non habeat mobilia vel acquisita, solvantur debita et emende |74| fiant de aliis bonis(h) suis. Residue vero due partes(i) bonorum suorum hereditatiorum debent devolvi necessario ad heredes suos qui |75| eisdem decedentibus ab intestato succedunt vel succedere debent(j). 34
  • [34] Item, quod elemosinarii vel executores constituti(a) in dicto |76| Castro ad exequenda seu(b) facienda negocia privatarum vel singularum personarum dicti Castri, creditur(c) sine omni juramento(d) et sine |77| omni(e) purgatione et probatione quacumque, de rebus et negociis defuncti cuius sunt elemosinarii vel executores, in quantum |78| pertinet ad legata et debita et restitutiones vel clamores et helemosinas dicti defuncti. Et ubi sunt plures executores seu elemosinarii, |79| majori eorum parti creditur in premissis. Et si contingeret(f) mori alterum eorumdem, consules dicti Castri substituunt illi alium idoneum et |80| fidelem, prout eis videtur expedire. Et huiusmodi executores habent tantam potestatem quantum ad premissa prosequenda(g) de(h) bonis |81| defuncti(i), quantam idem defunctus habebat dum vivebat(j). Et quamdiu durabit officium eorumdem, ipsi debent regere et custodire |82| bona fide(k) res et liberos ipsius defuncti; debent etiam exequi testamentum defuncti(l), eo modo quo per ipsum defunctum fuerit ordi-|83|-natum, antequam(m) dimittant officium executionis(n), in quantum sufficient(o) vel sufficere poterunt bona defuncti. Et si liberi defuncti |84| velint habere res et bona defuncti(p), debent ea habere, dummodo sint puberes, salva(q) et completa seu executa voluntate defuncti |85| et executione(r) completa per executores vel elemosinarios predictos. Dicti vero elemosinarii et executores debent de residuo bonorum de-|86|-functi heredibus ipsius reddere rationem, testamento(s) ipsius defuncti completo vel etiam executo. Et durante officio executionis |87| huiusmodi, elemosinarii vel executores vel alii pro eis non possunt res que fuerunt(t) defuncti ad opus sui(u) acquirere vel |88| habere. 35
  • [35] Item, quod prolocutoribus(a) matrimoniorum et divisoribus(b) bonorum et compositoribus(c) creditur, in [his(d)] que per juramenta propria asserunt prolo-|89|-cuta, divisa, composita seu concordata super premissis matrimoniis; et prelocutis(e) et etiam compositis et dictis eorum vel majoris |90| partis ipsorum(f), juramento firmatis(g), plena(h) fides adhibetur, sine contradictione aliqua.|91| Et est sciendum quod, si promissio aliqua fiat |92| occulte super prolocutionem(i) matrimoniorum, non valet nec tenet(j). 36
  • [36] Item, consuetudo est quod conductores domorum domos |93| conductas non possunt dimittere usque ad terminum conductionis, nisi hoc faciant pro transfretando(a) in subsidium Terre Sancte |94| vel pro intrando in religionem, vel nisi morerentur. Et uxor conductoris(b) morientis que nullos habet liberos a marito, non |95| tenetur, nisi velit, tenere domum conductam a marito. Si vero habeat liberos, debet tenere domum conductam usque ad |96| terminum, per se vel per alios(c), licet alium recipiat in maritum, et tenetur reddere precium locationis(d). Et si maritus, constante matrimonio,
  • acquisiverit bona, premoriente uxore, dicta bona facit sua, si liberos habuerit de ipsa. Locatores vero domorum non possunt eas auferre(e) |2| conductoribus(f), infra terminum conductionis, nisi eas vendiderint seu assensaverint vel filie sue in dotem dederint seu in ipsis(g) |3| morari velint. 37
  • [37] Item, nemo debet facere foveam seu tabernam, nisi in terram suam et amplius ante terram suam usque ad |4| medium carrerie(a). Si vero aquam aliquam invenierat que impediat edificium, potest eam deviare(b) per conductum, dumtamen |5| non officiat(c) vicino. 38
  • [38] Item, consuetudo est quod stillicidia domorum non prescribuntur nec habent aliquam prescriptionem in aliena terra, |6| nisi ille cuius erit domus possit docere(a) per litteras(b) seu metas(c) quod huiusmodi servitutem habebit(d) in terra aliena. 39
  • [39] Item, consuetudo est |7| quod nemo supra terram in carreria(a) coram domibus suis debet habere augueriam(b) seu cloacam. 40
  • [40] Item, quod quicumque edificat |8| in dicto Castro, debet edificare ita quod non dimittat aliquam terram ad facienda corsoyra(a) juxta(b) domum suam. 41
  • [41] Item, consuetudo |9| est quod si aliquis acquirat clam(a) vel aliqua inmobilia et ea teneat per annum et diem pacifice, ex tunc aliquis qui presens |10| in villa fuerit non potest ea petere jure torni(b), nec absens(c)> etiam, postquam venerit et mansionem fecerit in villa per annum et diem, |11| nisi infra annum et diem super hoc moverit questionem. Et si aliquis moneatur(d) quod retineat(e) rem acquisitam jure(f), debet |12| eam retinere infra quatuordecim dies continue(g) computandos a tempore quo fuerit requisitus. Satisfacto(h) de meliorationibus, si quas |13| fecerit acquisitorum, ad esguardum(i) consulatus et si(j) etiam(k) poterit retinere, dumtamen hoc faciat sine dolo et fraude. Et postquam |14| retinuerit, si velit eam vendere, non potest nisi prius eam tenuerit(l) per annum et diem ; quod si fecerit, primus emptor recupera-|15|-bit eam eodem precio, si velit, quo retinuerat ab eodem. Et fundales(m) domini qui sunt de consuetudine Castri predicti, non possunt |16| retinere res acquisitas per homines de consuetudine predicta, set requisiti debent investiri(n) emptores seu acquisitores rerum, quarum |17| sunt domini fundales(m), salvis juribus suis et dominiis. Nec propter investitionem quam facit(o) dominus amitttit jus hereditatis(p), si quod habet in |18| rebus predictis. Nec aliquis potest retinere res venditas, nisi fuerit heres earumdem, licet super hoc fuerit requisitus. Nec aliquis potest |19| alium requirere quod(q) retineat, nisi(r) prius(s) a fundali domino fuerit investitus. Et dies requisitionis seu retentionis debent computari in(t) illis |20| quatuordecim diebus, infra quos heres debet retineri(v). 42
  • [42] Item, consuetudo est quod fullones seu sartinores(a) pannorum debent custo-|21|-dire in stagnis seu domibus suis, per septem dies, pannos emptos, in loco ubi videri possunt publice. Et aurifabri sive deauiarii(b) |22| et scampsores(c) anulos, monilia, zonas et guarlandia argenti(d), postquam emerunt, antequam aliquid inmutent seu innovent in rebus |23| emptis predictis. 43
  • [43] Item, quando aliqui contrahunt inter se societatem et quilibet(a) administrat et negociatur super dicta societate, quando |24| volunt separare societatem, alter tenetur reddere alteri rationem bona fide, juramento hinc(b) inde prestito(c). Et, si ratione dicte societatis debet(d) |25| aliqua debita, tenentur(e) ea solvere communiter. Et si quis tradit alicui(f) capitale ad negociandum seu eundum in(g) mercaturam, ille qui recipit(h) |26| debet computare et rationem reddere tradenti, quandocumque(i) ipsi(j) tradenti placuerit(k). Et si quis tradit alicui capitale in pecunia vel |27| in aliis rebus, nomine societatis, recipiens debet computare et rationem reddere tradenti, quandocumque(i) sibi placuerit. Et si recipiens dicit(l) |28| se amisisse, debet dicere in quo et qualiter. Et si filius aliquis bona patris teneat seu administret et dicit se amisisse aliqua |29| de dictis bonis, debet dicere quomodo(m) et qualiter et debet patri rationem reddere et computare cum eo, quando(n) patri placuerit(o) et, eodem |30| modo, fratres communes fratribus communibus(p) et socii sociis(q) de rebus communibus. 44
  • [44] Item, consuetudo est(a) quod, si aliquis cum altero faciat espisionem(b), non |31| tenet(c) nisi ad valorem unius sextarii vini infra(d) villam. 45
  • [45] Item, consuetudo est quod deceptiones pro medietate non tenent, dum-|32|-tamen decepti infra quatuordecim dies super hoc(a) moverint(b) questiones(c) et ulterius(d) non audientur(e). 46
  • [46] Item, consuetudo est quod si aliquis |33| vendat terram seu possessionem aliquam, emptor et venditor debe[n]t(a) venire, quilibet cum uno probo homine coram consulibus et dicere |34| veritatem de precio, bona fide, sine(b) dolo et fraude et sine logris. Et tunc consules precipiunt(c) prelocutoribus(d) terre vendite(e) quod invitent |35| seu moneant heredes quod retineant. Si vero contigeret(f) quod emptores non facerent moneri seu invitare heredes quod(g) retinerent(h), ipsi |36| heredes possunt retinere, quandocumque infra annum et diem, habita veritate ab emptore per juramentum de precio rerum emptarum, quod jura-|37|-mentum debet fieri [coram](i) consulibus. Et post investitionem(j) factam per fundalem dominum, consules debent facere scribi et sigillare veritatem |38| super premissis(k). 47
  • [47] Item, consuetudo est quod illi qui habent terra confines(a) sive contiguas et non sunt alique mete apposite inter |39| ipsas terras, debet quilibet ipsorum habere unum(b) probum virum(c) et, cum(d) illis probis hominibus, debe[n]t [e] concorditer metas ponere inter dictas terras et, nisi |40| possent convenire, debent venire ad consules et dicti consules debent facere dictas metas poni. 48
  • [48]Item, consuetudo est quod mariti |41| non possunt alienare seu vendere dotes consistentes in inmobilibus, viventibus patribus et invitis uxorum suarum et, si mariti susce-|42|-perint liberos ab uxoribus, tunc de voluntate ipsarum possunt vendere res dotales. Et si pater filiam dotaverit et, post mortem |43| ipsius patris, fratres ipsius dotate sibi, ob honorem sui, dotem augmentaverit(a) in terris vel pecunia vel aliter, nec ipsa nec ma-|44|-ritus possunt vendere res augmentatas(b), viventibus dictis fratribus et invitis, nisi uxor prolem susceperit(c) a marito. Et, patre mortuo, |45| potest facere voluntatem suam de dote mobili et inmobili in vita sua(d) et, ad mortem, de tertia parte hereditatis, salva quantum(e) |46| ad istam tertiam partem consuetudine que loquitur de debitis persolvendis et emendis faciendis decedentium in dicta villa. 49
  • [49] Item, consue-|47|-tudo est quod nullus debet pignorari(a) qui non est sui juris, ratione ludi, neque eidem debet pecunia mutuari ad ludum, nec pro ipso |48| debet fidem beri(b). Idem(c) est de quolibet qui est in potestate alterius. 50
  • [50] Item, quod filius non potest se separare a patre suo sine volun-|49|-tate patris, set pater potest ipsum separare ab aliis liberis suis et, postquam contigerit(a) humanitus de patre, divisio, si quam ipse |50| fecerit, tenebit(b). Et si in vita patris aliquis de dictis filiis suis, seu liberis suis separaverit(c) se ab ipso, omne lucrum quodcumque |51| ille filius fecerit, erit commune et debet converti in commune(d) inter ipsum et fratres suos et nepotes suos ex fratribus et sororibus nondum dotatis, nisi |52| pater eidem filio dederit seu concesserit antea dictum lucrum. Et postquam contigerit humanitus de(e) patre, filii nondum separati ab ipso debent |53| satisfacere de clamoribus querelantibus. 51
  • [51] Item, consuetudo est in dicto Castro quod(a) nullus debet facere latrinam [b] juxta parietem lapideum |54| vicini sui vel contra parietem communem inter ipsum et vicinum suum, nisi ille qui vult facere latrinam(b) faciat alium parietem lapideum de |55| cemensio(c); qui paries habeat in grossitudine(d)vel in [s]pissum(e) pedem et dimidium, inter latrinam et parietem ipsius vicini; tunt(f) que vero non |56| debet pro pariete in illo loco recipi(g) vel haberi, nisi illud(h) tutz(i) tres(j) pedes habeat vel amplius in amplum seu grossum. Preterea |57| ille cuius erit latrina non debet stillicidia sua recipere nec alias aquas prohicere seu venire facere in latrinam(k). 52
  • [52] Item, consue-|58|-tudo est in dicto Castro quod aliquis non debet recipere cessionem actionis(a) ab alio vel facere pactum vel conventionem cum altero de |59| litigando vel agendo contra alium super terris(b) nisi pro jure quod habebat in dictis terris domini, [ante](c) pacta huiusmodi vel conventiones. 53
  • [53] Item, |60| consuetudo est quod in dicto Castro quod nullus debet cum filia alterius sponsalia vel matrimonium contrahere sine voluntate et licencia |61| patris ipsius filie. Et si pater dimittat filiam in potestate executorum suorum, huiusmodi executores debent eam dotare de |62| bonis patris sui. Et si pater executores non constituerit vel non fecerit, non debet dolo vel fraude nec aliter sine consilio ami-|63|-corum suorum, maritari. Nec filius alicuius dolo vel fraude debet subrahi vel induci ad contrahendum matrimonium sine licencia et |64| voluntate patris(a). Et si pater dimiserit(b) liberos in potestate executorum vel tutorum, non debent dolo vel fraude subtrahi vel induci |65| ad matrimonium contrahendum absque licencia et voluntate ipsorum tutorum vel executorum(c), quamdiu erunt in baylagio(d) eorumdem. Si vero |66| pater executores non fecerit vel tutores liberis suis non dederit, non debet aliquis ipsos liberos ad sponsalia vel matrimonia |67| procurare(e) vel facere obligari absque consilio amicorum ipsorum liberorum, nisi ipsi liberi sint etatis legitime ad matrimonium contrahendum, que-|68|-quidem etas est quatuordecim annorum in viro et duodecim in muliere. 54
  • [54] Item, consuetudo est in dicto Castro quod, si fratres sint |69| ibi terras communes habentes vel etiam mobilia, quod ipsi debent terras et mobilia huiusmodi dividere, dummodo ipsi fratres sint etatis |70| legitime, quando ipsi fratres per eorum alterum fuerunt(a) requisiti et terras huiusmodi debent(b) equaliter et bona fide dividere sive communi(c)|71| avantagio eorum cuilibet faciendo(d). In casu isto, accipitur etas legitima in viro quindecim annorum et duodecim annorum in muliere |72| non dotata, vel cui(e) certa bona non fuerunt(f) a patre data vel constituta pro dote, vel pro portione de bonis patris ipsam(g) |73| contingente. 55
  • [55] Item, consuetudo est in dicto Castro quod juxta muros ipsius Castri debet esse quedam rua(a) ubique a parte ville, |74| que via debet habere novem pedes in amplum, exceptis locis ubi est retro murus. Et nullus debet viam huiusmodi |75| impedire quominus possit transitus libere fieri per eandem(b). 56
  • [56] |76| Item, consuetudo est in dicto Castro quod colligantiones vel conspi-|77|-rationes alique non debent fieri, cum juramento vel sine juramento, inter homines dicti Castri, sine occasione confratriarum(a), vel quacumque(b) |78| alia ratione, salvo tamen juramento consulatus. 57
  • [57] Item consuetudo est quod, postquam aliquis fuit consul per annum in ipso Castro, |79| quod ipse(a) non debet postea consul fieri iterato, donec quinquennium sit elapsum, computandum a die qua(b) finitum(c) fuit(d) prioris |80| officium consulatus. 58
  • [58] |81| Item, consuetudo est in dicto Castro quod(a), quando consulatus debet quindecim milia solidos(b), consules tunc |82| temporis debent et possunt facere talliam seu collectam in dicto castro ante creationem consulum futurorum. Et debet fieri et de-|83|-liberari huiusmodi tallia vel collecta antequam annum sui(c) compleverint consulatus. Et si permittant(d) annum sui consulatus |84| transire, predictis quindecim milibus solidis non solutis, debent post finem ipsius anni dicta quindecim milia solidorum(e) de suo |85| solvere, nisi de consilio et assensu(f) consilii communitatis dicti Castri, quod appellatur in dicto Castro vulgariter Hospitalh(g), dicta summa peccunie(h) |86| vel aliqua pars eiusdem, vel etiam major summa, si major deberetur, remaneret et restaret exsolvendam(i). Post finem anni predicti, |87| consules anni precedentis debent, in depositionem(j) sui officii, facere jurari a consulibus substituendis perpetuo publice annuatim quod ita(k), |88| sicut in isto articulo continetur, teneant et observent. 59
  • [59] Item consuetudo est in dicto Castro quod latrine non debent ibi esse super |89| terram. Et si quis fecerit(a) bozinam(b) latrine super terram, debet huiusmodi bozinam(c) facere de lapidibus et cemento vel mortario. 60
  • [60] |90| Item, quod consules dicti Castri(a) debent fontes communitatis ipsius Castri infra villam et ea que ad ipsos fontes pertinent, quando opus |91| est, reparare vel facere reparari. 61
  • [61] Item quod si aliquis concedit et tradit terram suam ad censum et ad accaptam(a) tamen 62 nichilhominus, precio |92| sibi dato, si census valeat plus quam ipsum precium, huiusmodi conctractus habetur pro assensamento. Nec in isto casu ille cui traditur |93| taliter(b) dicta terra debet solvere vendas. Ille etiam cui terra est taliter assensata(c) potest ipsam terram alii assensare sine requisitione
  • domini a quo ipse assensaverat ipsam terram. Et si census plus valeat quam precium huiusmodi ultime assensationis, habetur contractus |2| huiusmodi pro assensamento. Nec vende sunt(d) in casu huiusmodi persolvende. Et quilibet(e) ipsorum quibus terra conceditur et traditur isto modo |3| debet sequi(f) dominum a quo assensavit(g), et sibi de censu et aliis suis juribus respondere. Si vero census secundi vel ultimi assensa-|4|-toris, ultra censum vel census prioris vel priorum assensatoris vel assensatorum non valet amplius quam precium in assensatione |5| huiusmodi sibi datum, non est assensamentum, immo pro venditione habetur(h). 63
  • [62] Item, si aliquis habet(a) fundum vel terram aliquam, pro |6| quo fundo vel pro qua terra, contribuit ad communes expensas dicte ville(b), construat vel edificet in fundo vel in terra huiusmodi, quod(c) |7| pro melioratione(d) ex(e) tali edificio subsequentis(f) non conferat nec contribuat ad expensas supradictas dicte ville. 64
  • [63] Item, si aliquis non |8| constitutis vel factis executoribus decedat, et ille decedens [non(a)] habet liberos etatis legitime, qui defuncti negocia prosequantur(b) et res ipsius |9| administrare possunt(c), consules qui tunc erunt debent constituere duos viros idoneos elemosinarios dicti defuncti et tutores vel |10| curatores(d) liberorum ipsius defuncti, vel plures si viderint expedire(e), qui defuncti negocia prosequantur(f) bene et fideliter et de rebus defuncti |11| administrent fideliter et(g) disponant. Et istis elemosinariis, tutoribus vel curatoribus(h)credi debent ac si defunctus in vita sua ipsos consti-|12|-tuisset. 65
  • (a) [64] Item, omnes et singuli homines dicti Castri, et etiam alienigene, possunt esse de ministeriis vel professionibus que sibi placuerint, |13| quequidem exercentur in dicto Castro. Nec juramentum aut conventio aliqua sive pactum debent, inter illos qui exercent huiusmodi |14| artes vel ministeria, adhiberi. Et si juramentum aut conventio(b) aliqua sive pactum in premissis factum fuerit, non valet de(c) consuetudine dicti |15| Castri. 66
  • [65] Preterea, homines dicte ville(a) non debent nec tenentur recipere nec reddere census bladi debitum(b) burgensi(c) dicte ville, de terris vel |16| domibus que sunt de consuetudine ipsius ville, nisi ad mensuram vendentem et ementem claustri ipsius ville. 67
  • [66] Pelliparii etiam |17| non debent pelles vel penas(a) suas excutere extra domos. 68
  • [67] Preterea, burgenses et homines communitatis(a) dicti Castri percipiunt sex denarios pro |18| singulis libris contentis in preciis(b) rerum inmobilium(c) venditarum et non ultra, nec emptores tenentur amplius(d) solvere, nisi sex dena-|19|-rios pro(e) singulis libris 69 predictis. 70
  • [68] Mercatores, etiam extranei, qui non simt(a) de dicto Castro, possunt vendere pannos suos aretalh(b) vel particula-|20|-riter, ad cubitos vel ad ulnas, et in grossum et quocumque alio modo sibi placuerit, et idem est de aliis mercimoniis eorumdem. 71
  • [69] Preterea, |21| emphiteote et alii qui debent census annuos, si non solvant ad diem statutam(a) censum vel canonum vel etiam pensionem, |22| non sunt ex hoc de esguagio(b) puniendi. Set ille cui debetur census, canon’ vel pensio potest pignorare pro censu suo vel canone |23| vel etiam pensione, in terra de(c) qua sibi debetur, nec debet aliqua arte vel ingenio aliquid attemptare propter quod desguagium(d) debe-|24|-atur seu etiam exigatur. 72
  • [70] Item, quod riva(a) non est nec debet(b) dari nec recipi in dicto Castro, et quod nullus in mercimoniis seu |25| mercibus venditis(c) in dicto Castro aliquam partem vel aliquid aliud percipiat(d), nisi illi qui presentes intererunt(e) venditioni. Et si hospes(f) |26| vel eius uxor vel filius(g) venditioni dictarum rerum interfuerint et se velle habere partem dictarum rerum in factione et prestatione palmate |27| dixerint, habeant de ipsis rebus, sicut unus de aliis qui ibidem fuerint et se velle habere partem in factione et prestatione palmate protes-|28|-tati fuerint de premissis(h). 73
  • [71] Et debent omnia pondera esse ad justum et eiusdem ponderis. Et libra est et debet esse quatuordecim |29| unciarum et dimidium, salva libra d’espiciaria(a) que debet esse(b) duodecim(c) subtilium unciarum. 74
  • [72] Sciendum autem est quod de cuppro(a), stagno(b) |30| et plumbo et de terra calamine(c) et filo lane redduntur centum et sex libre pro quintali. De lana vera et de canapi(d) brisato(e) seu trito |31| cepo, sanguine 75 et(f) filo canapis et lini(g)redduntur(h) pro quintali centum et quatuor libre. De aliis vero(i) ponderibus(j) redduntur centum libre |32| tantummodo pro quintali. 76
  • [73] Item, consuetudo est quod in Castro Lemovicensi non debent fieri(a) parietta(b) extra parietes. Et si quis vult construere(c) parie-|33|-tem communem cum proximo vicino suo, debet eum monere quod sibi tradat medietatem terre quam communis paries occupabit inter ipsum et vicinum |34| suum, dum tamen solare vicini habeat in amplitudine duodecim pedes. Si vero solare vicini non habeat duodecim pedes in |35| amplitudine, non tenetur aliquam terram tradere edificanti. Et, si vicinus habens solare continens(d) duodecim pedes in amplitu-|36|-dine, nolit tradere dictam terram edificare volenti, nec facere communiter(e) expensas edificii cum edificante, consules hoc facient(f) fieri, tali |37| modo quod ille qui faciet fieri parietem illum, fieri faciet communiter in terra vicini sui et sua, et poni faciet tantz de cortz(g) in pariete, ex |38| una parte quantum ex altera. Et ille paries debet continere in amplitudine duos pedes et dimidium subtus(h) terram et sexdecim pedes in |39| profundum subtus(h) terram et, super terram, debet continere amplitudinem duorum pedum et altitudinem viginti et quinque pedum. Et ille qui |40| construi faciet illum(i), debet monere vicinum quod faciat medietatem expensarum parietis et audiat computationem expensarum dicti parietis. Et nisi |41| facere velit(j) medietatem expensarum dicti parietis et audire computationem dictarum expensarum, edificator venire debet coram consulibus |42| et eos requirere debet quod sibi tradant quendam probum hominem qui audiat computationem dictarum expensarum. Et facta computatione cum |43| illo probo homine, debet scribi et sigillari sigillo consulatus. Et vicinus predictus non appodiabit se nec edificabit in illo pariete nec in |44| curtis(k) ipsius, quousque(l) satisfecerit plene de expensis ipsius parietis pro rata predicta que ipsum contingit. Et si alter vicinorum vult altius ele-|45|-vare vel construere quam supradictum sit parietem communem, videlicet ultra viginti quinque pedes, hoc licet facere ad proprias expensas. Non tamen |46| debet(m) in dicto pariete facere fenestram seu clareriam transforiam(n), nisi hoc faceret(o) de consensu et voluntate vicini sui. Et si vicinus |47| in illo pariet [e] superius edificato velit se appodiare vel edificare, hoc licet facere, solutis prius(p) vicino expensis parietis pro medie-|48|-tate. Et ipse qui fecit fenestras seu clarerias debet eas claudere ad expensas suas. 77
  • [74] Item, consuetudo est quod, si aliquis de dicto |49| Castro infirmetur(a), quicumque sit, parentes et cognati sui possunt et debent habere accessum ad ipsum infirmum, pro ipso visitando, et |50| maxime illi qui ab intestato succederent(b) infirmanti(c). 78
  • [75] Item, consuetudo est quod si maritus propter culpam uxoris expellit(a) eam a |51| se vel ipsa, propria temeritate, divertit ab eodem marito(b), dictus maritus non tenetur solvere debita(c) et expensas quas ipsa fecerit(d) quamdiu |52| morabitur sine ipso, licet maritus eandem uxorem postmodum sibi reconsiliet(e). 79
  • [76] Item, consuetudo est quod quicumque plantat arbores in |53| terra sua, debet ita plantare quod dicte 80 arbores distent per(a) sex pedes a proxima terra vicini sui et, si plantate(b) fuerunt infra sex pedes, |546| debent amoveri. 81
  • [77] Item, consuetudo est in dicto Castro quod, si uxor que suscepit(a) prolem ex viro suo decedat, maritus lucratur dotem |55| perpetuo si dos consistat in mobilibus et, si consistat in inmobilibus, lucratur ad vitam, dummodo partus vel proles huiusmodi vixerit per |56| diem et noctem, ita quod dies qua proles nascitur pro tota die accipitur, et eodem modo nox qua proles nascitur pro tota nocte, quacumque |57| hora proles nascitur(b). 82
  • [78] Item, consuetudo est quod in burgis, vicis(a) seu barriis(b) Castri Lemovicensis, nec etiam infra Castrum, non debet cooperiri domus |58| aliqua de glodiis sive palea. 83
  • [79] Item, consuetudo est quod si aliquis inquilinus recedat(a) sine licencia domini domus conducte, non satis-|59|-facto(b) de mercede, dictus dominus auctoritate propria potest(c) ipsum pignorare, ubicumque moretur(d) in Castro vel pertinenciis ipsius(e) Castri. 84
  • [80] Item, consuetudo |60| est quod, si aliquis terram emat vel eam retineat jure torni(a), tanquam heres potest de ipsa(b) facere, dum vivet(c), suam omnimodam vo-|61|-luntatem, sicuti de suis acquisitis. Et si postmodum vendat ipsam terram, heredes proximiores eam retinere poterunt(d) jure torni(a). Et si |62| aliquis, ratione uxoris sue seu nurus, emit seu retinet jure torni(a) domos seu possessiones aliquas, illa acquisita spectabunt(e) ad ipsos(f) |63| conjuges communiter. Nec mariti possunt huiusmodi res acquisitas vendere seu alienare sine licencia et voluntate uxorum ratione quarum |64| fueruntg acquisite. Et si contingeret quod ipsi conjuges predictas res acquisitas venderent seu alienarent in vita sua, heredes uxoris jure |65| torni(a) possunt(h) eas retinere. Et si post decessum dictorum(i) conjugum res predicte venderentur, heredes dictorum conjugum communiter possunt ea(j) 85 reti-|66|-nere jure torni(a). 86
  • [81] Item, consuetudo est quod singulis annis, quando consules sunt creati in Castro Lemovicensi(a), ipsi debent videre et dili-|68|-genter respicere(b) armaturas communitatis Castri Lemovicensis, et debent facere videri et respici(c) alias armaturas singularum personarum dicti Castri et pertinenciis(d) |69| eiusdem infra mensem creationis sue. 87
  • [82] Item, consuetudo est quod nullus consulum(a) Castri Lemovicensis, in illo anno quo consul est, debet |70| aliquam causam movere contra aliquem de Castro nec eam(b) prosequi(c), nisi ante tempus sui consulatus incepta fuerit(d), vel nisi sibi |71| aliquis moveret(e) questionem(f), tunc possit(g) se licite(h) defendere. 88
  • [83] Item, consuetudo est quod si pater filium suum expellit(a) a se vel |72| filius contra voluntatem patris ab eodem recedit, pater non tenetur solvere aliqua debita seu expensas que dictus filius contraxerit |73| tunc et fecerit, nisi de dicti patris processerit voluntate. 89
  • (a) [84] Item, si(b) sint(c) plures fratres et quilibet eorum habeat domicilium per(d) se et quilibet eorum ne-|74|-gocia sua gerat vel faciat, nec alter petat(e) ab altero quod(f) dividat(g) bona sua, si fratres isti in statu(h) huiusmodi moriantur, liberi ipsorum super-|75|-stites eorumdem non possunt ratione patrum suorum, scilicet alter eorum ab aliis vel ab illis petere divisionem vel frayrescham(i). Nepos vero |76| potest a patruo(j) et patruus(k) a nepote frayrescham(l) seu divisionem petere, si non possit probari quod divisio facta fuerit de rebus predictis. Et |77| idem observatur in sororibus et liberis earumdem(m). 90

Nos igitur vestris petitionibus annuentes, predictas consuetudines vestras, libertates, franchisas, usagia et jura vestra, pro nobis et successoribus nostris, vobis et vestris successoribus, auctoritate regia, concedimus, approbamus et etiam confirmamus |78| vobis, quamquam tanquam caris et fidelibus nostris ; promittimus nos manutenere et jura vestra predicta, quantum erit de jure, pro posse, defendere et tueri; |79| eo tamen adhbito moderamine quod motio sive ducatus vestri exercitus aut statutorum editio seu factorum in preteritum seu faciendorum in poste-|80|-rum, clausura etiam seu apertura portarum vestrarum in dominationis nostre sive juris nostri vel alieni prejudicium non redundet; familiarum |81| domus nostre seu balliviorum nostrorum seu nunciorum nostrorum quos ad vos miserimus vel ad ulteriores partes, per nos vel Castrum nostrum iter |82| facturos, hominumque suorum, si quos eorumdem in Castro nostro contingat delinquere, nobis seu curie nostre specialiter justicia reservata. Datum apud Salvanett, 91 xxviij die januarii, anno regni nostri quadragesimo quarto.’

Quasquidem litteras supra insertas et omnia et singula contenta |83| in eis, auctoritate regia qua fungimus in hac parte, ex certa sciencia, pro prefato domino nostro et eius successoribus, laudamus, approbamus et |84| ratificamus et etiam confirmamus perpetuo, ac etiam innovamus et concedimus per presentes, senescallo Pictavensi et Lemovicensi et baiulo regio |85| Lemovicensi, ceterisque justiciariis et officiariis regiis, presentibus et futuris, et cuilibet ipsorum in solidum mandantes, si opus est, committendo, quatinus |86| consules et habitatores predictos perpetuo, de omnibus et singulis contentis in litteris antedictis, gaudere permittant et faciant, si et quotiens fuerint |87| requisiti et viderint expedire, et in eisdem ipsos manuteneant perpetuo et conservent de puncto in punctum, juxta dictarum formam et |88| seriem litterarum, non permittentes, immo potius prohibentes, contra tenorem presentium aliquid quomodolibet attemptari, et attemptatum repa-|89|-rare jubeant et faciant, si sit opus, contradictores, impetitores et rebelles quoscumque, si qui fuerint, per magnarum penarum et multarum |90| appositionem et exactionem et, si casus exegerit, corporum captionem et aliis remediis, conjunctim et divisim, viriliter et celeriter compellendo et |91| innovationes et impedimenta, si que fuerint, viriliter et celeriter penitus reparando. Verum cum verissimiliter, propter diuturnitatem temporis et |92| frequentem usum necessarium litterarum predictarum seu alias, suspicari possit dictas litteras posse imposterum destrui seu amitti, nos ex certa scien-|93|-cia, etiam auctoritate regia et si opus sit, etiam de gracia speciali, ordinamus et volumus quod presentibus litteris et earum copiis seu copie, in |94| toto vel in parte, sub sigillo senescalcie Lemovicensis aut alio sigillo regis, conficiendis, plenaria fides perpetuo adhibeatur, plenamque |95| et indubiam probationem faciant, roburque obtineant perpetuo firmitatis, etiam absque eo quod alias predictas litteras hic et ibidem junctas |96| opus sit exhibere; que premissa omnia et singula sibi et successoribus suis sui favore concessimus et concedimus, etiam de speciali gracia, si |97| sit opus. Et in premissorum testimonium sigillum nostrum presentibus litteris duximus apponendum. Constat nobis de interlineariis : « et proclamari, et « in pariete », |98| « infirmum » ; et de rasuris rerum « de predictis mobilibus et acquisitis, si habeat solvantur debita et fiant emende. Si vero non habeat mobilia vel |99| acquisita solvantur debita et emende fiant », a temeritate et detractu facto in rasuris inter dictiones « castrum », « res ». Datum Lemovicensi, die decima |100| quinta decembris, anno Domini millesimo cccmo sexagesimo primo. Per dominum locum tenentem in consilio suo. - Pigache -

Par la vertu et |101| auctorite des queles lettres, nous vous mandons et commandons et, si mestier est, commettons et a chescun de vous par le tout que vous |102| permettez et faciez joir les ditz console et habitans du dit Chastel de Limoges, de toutes et chescunes les chouses contenues es |103| lettres desus inserees, et toutes et quantes foitz que requis en serrez, et en ycelles les maintenez et gardez de point en point, joust |104| et selon la fourme et teneur dicelles lettres; et ne permettez, aincois defendez, de part nostre dit seignur et sur paine de cynk centz |105| marcz dargent, appliquez a touz et chescunes ceux dont serez requis, que contre la teneure des dites et de ces presentes lettres ne |106| facent ne attemptent aucune chouse; aincois, si aucune chouse estoit faite, innovee ou attemptee au contraire, le ramenent |107| et revoquent ou facent ramener et revoquer et vous, en lour defaute, la reparez et remanez 92 et revoques, si mestier est, ou premier et |108| deu estat; et faites et accomplissez de point en point les autres chouses dont est faite mention es dites lettres, selon la fourme |109| et teneur des dites lettres, touteffoitz sans vous entremettre de chouse que requier cognoissance de cause. Nous approvons les |110| dictiones faites en rasure: touz nous que, gerus, de Q’, talliabil’, u’, -rum, -rum, filiam, rerum, borinam, pra, -rum, probum, que, ex, pro, ad, parte, est |111| quant, tent, consules, tat’; item et les dictions faites en interlineariis: eos, volunt, dicti, non, solidum, amplius, casus, eo, faictes; item et les |112| dictions faites en cancellaturis: dicto, fur. Donne et feit sous le seel aux causes des dites senecalcies establi a Limoges, le |113| quarte jour de maii, lan mil cc sexante et deux. 93

Nos autem concessionem, approbationem, confirmationem, promissionem |114| et omnia alia et singula predicta per prefatum Henricum, quondam regem Anglie, proavum nostrum, necnon laudationem, approbationem, ratificationem,

confirmationem, innovationem, concessionem predictas, mandatum et commissionem et omnia alia et singula predicta, per locum tenentem |2| et senescallum nostros predictos, prefatis consulibus, ut premittitur, facta eisdem consulibus, de quorum meritis, fidelitate et bono gestu lauda-|3|-bile testimonium perhibetur, et eorum posteris et successoribus et, ex certa sciencia, pro nobis, heredibus et successoribus nostris, concedimus, approbamus, |4| confirmamus, laudamus, ratificamus et innovamus imperpetuum, prout littere predicte plenius testantur, salvo jure nostro in aliis et quolibet |5| alieno, dumtamen non sint contraria paci inter nos et regem Francie, fratrem nostrum carissimum, inite et firmate, dante senescallo |6| Lemovicensi ac judici civitatis Lemovicensis, ceterisque justiciariis et officiariis ac servientibus nostris et eorum loca tenentibus et ipsorum cuilibet, |7| conjunctim et divisim, tenore presentium, in mandatis, si opus fuerit, committendo quod ipsos consules omnibus et singulis superius |8| prenotatis uti et gaudere permittant et ea inviolabiliter conservent et jubeant et faciant, sub magnis penis, 94 sine difficultate, |9| impedimento quibuscumque et 95 alterius expectatione mandati, conservari. In cuius rei etc. Datum apud Westm’, vj die junii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Variants and supplied text are from Bertrand Caron, Les coutumes du Château de Limoges. Élaboration d’un droit urbain en pays de langue d’oc (XIIIe-XIVe siècles) , Thèse de l’École des Chartes, 2010, p. 302-367. C : BNF, Moreau 60. E : Paris, BNF, NAL 1288: commentaire sur la coutume de Limoges par Étienne Guibert. F : Limoges, Archives départementales de la Haute-Vienne, copy by Martial Legros (1744-1811). F’ : alternative readings mentioned within the text (F’). F’’ : alternative readings interlined, the first corresponding in general to M. Lamy de Luret’s manuscript, the second to M. de Saint-Martin’s. G : PRO C30/41/2, copy XIXth c. a : printed version, Bourdot de Richebourg, Nouveau coutumier general, Paris, 1724, p. 1149-59. Obviously incorrect variants are underlined. cois’ and coitas’ have been extended as communis and communitas but in other manuscripts comunis , comunitas etc. are found.
2.
Marginated title : Droit d’élire les consuls F , Electio consulum aE .
3.
Marginated title : Droit de sceau, F , Sigillum consulum aE . - a) habent sigillum comune sub nomine consulatus Castri missing in G . - b) et DEG . - c) status D . - d) reditur a .
4.
Marginated title : Droit de lever la taille F , Collecta sive talia aE . - a) nomine susdictae aE. . - b) per se missing in aEG .
5.
Marginated title : Droit d’arche, ou de coffre et de maison commune F , Archa communis a , archa communis E .
6.
Marginated title : Droit de recevoir le serment des habitans F , fidelitatis jusjurandum aE . - a) publicum F . - b) fidelitatis inserted a . - c) jusjurandum inserted a . - d) statuendo E .
7.
Marginated title : Droit d’assembler les communes pour la guerre F , Exercitatio juventutis a , Exercitus juventutis E . - a) habent missing in E . - b) exercitium aEG . - c) placebit F’ .
8.
Marginated title : Droit d’emprisonner etc. les malfaiteurs F , Jurisdictio consulum aE . -a) possunt a . - b) retradi a . - c) retrasos a . - d) retinere et retineri faciunt aEG .
9.
Marginated title : Droit de punir de mort, etc. les malfaiteurs F , Idem aE . - a) Supplied from aF . - b) condempnatis D . - c) ad fustigationem, E . - d) Supplied from aF . - e) imponunt aE .
10.
Marginated title : Droit de faire enquête sur les crimes publics F , idem a . - a) Patenter F’ . - b) et cum inveniunt puniri faciunt a , ut cum inveniunt eos punire faciunt E , et cum invenerint delinquentes puniunt eos et punire faciunt F .
11.
Marginated title : Droit de prisons et de fourches patibulaires F , Carceres consulum aE . - a) carceres aEG .
12.
Marginated title : Droit de protéger les viguiers et les prévôts contre les insultes des habitans F , Jurisdictio consulum a . - a) et cognoscunt missing in aE . - b) quod F’ .
13.
Marginated title : Droit de donner des tuteurs et des curateurs aux pupilles, etc. F , Politia consulum aE .
14.
Marginated title : Droit de jurisdiction ordinaire F , Idem aE . - a) pecunariis aEFG . - b) et, ex officio suo, faciendo restitui missing in aE . - c) suos operarios F’ . - d) sunt missing in a . - e) Recte mercatoribus in aEF’G , mercatores crossed out F’’ . - f) precium DF .
15.
Marginated title : Droit de faire des ordonnances et de les publier, ou droit de justice F , Idem aE . - a) et proclamari missing in aE . b) priscos F’ .
16.
Marginated title : Droit de punir les contrevenans F , Idem aE . - a) observari missing in a . b) observantes, F .
17.
Marginated title : Droit de pesage et de mesurage F , Pondera communitatis aE . - a) communi aEF’G , communia crossed out F’’ . - b) frumenti a . - c) ulnas a . - d) exempla a . - e) ulnatur a .
18.
Marginated title : Droit de peser le pain F , Idem aE . - a) dicti [ crossed out ] consules F’ . - b) nomine supradictæ communitatis a .
19.
Marginated title : Droit de punir ceux qui vendoient à faux poids et mesure F , Falsa pondera et mensurae aE . - a) pondera missing in a . - b) et utentes falsis mensuris, ponderibus, alnis et cubitis missing in aEG .
20.
Marginated title : Suite F , Idem E .
21.
Marginated title : Droit d’entrée aux portes de la ville pour les bleds, etc. F , Pondera bladi aE . - a) moliendum F . - b) molendinis FG , mollendinis E .
22.
Marginated title : Droit de régir les biens de la communauté de la ville F , Proprietates publicae aE . - a) loca aE , haec G . - b) portales F’ . - c) viis a . d) quadriviis a , curreriis F’ . - e) claustra aE . - f) contra F .
23.
Marginated title : Droit de bancs charniers. F , Stalla carnea a , Scamma carnea E .
24.
Marginated title : Droit de jurande sur les métiers F , Artifices aE . - a) mesteria F’ . - b) drapaeriorum F’ . - c) qui [ crossed out ] alia mesteria faciunt et exercent F’ , alia ministeria facientium et exercentium F’’ .
25.
Marginated title : suite F , Idem aE .
26.
Marginated title : Droit de police sur la viande et le poisson F , Politia ne carnes aut pisces corrupti vendantur aE . After[22] in aEG .
27.
Marginated title : Droit de faire le forléal du bled et du vin F , Taxatio vini et bladi singulis annis a consulibus facta aE , E adds vulgo forleal.
28.
Marginated title : Droit de garder la ville, etc. F , Custodia vicorum, aE . a) partium F’ .
29.
Marginated title : Droit de tenir des lapins et du poisson dans les fossés de la ville F , in aEG this article is together with the previous one.
30.
Marginated title : Droit d’entretenir les étangs et les pavés de la ville F , Stagnorum reparatio a . - a) et emendant missing in F . - b) aquandum aEFG . - c) ignes aEG . - d) et dicta stagna sunt ad opus dicte comunitatis et consules missing in a .
31.
Marginated title : Droit d’ouvrir et de fermer les portes de la ville F , Clausura et apertura portarum aE . - a) claudent F’’ . - b) quando aEG . - c) eas aEG . - d) et etiam [ crossed out ] aperire ea [ crossed out ], F’ , et ea aperiri etiam F’’ .
32.
Marginated title : Droit de faire planter des arbres dans les places F , Plantatio arborum aE , missing in G . - a) quadriviis aDEF .
33.
Marginated title : Maniere d’acquérir le droit de bourgeoisie F , Jus burgesii aE . - a) exploitabilis F’’ . - b) et diem missing in a . - c) fecit aF’’ . - d) juravit F’’ . - e) et obediendo missing in aEG . - f) ipsam F’’ . - g) aliquid debet vel potest F’ , aliquis potest vel debet F’’ . - h) eodem aEF’G . - i) quod aEG . - j) rapi a . - k) contingit F’’ . - l) et inserted aEG .
34.
Marginated title : Coutume de payer les dettes des personnes mortes F , De testamentis aE . - a) emenda F’’ . - b) habeat F . - c) in quantum mobilia et acquisita sufficere poterunt inserted aDEF'F'’G , in quantum mobilia et acquisita sufficere possunt inserted F’’ . - d) Si vero mobilia vel acquisita in vita sua non habeant aDEFG . - e) quia E , qua a , quo F’’ . - f) et missing in a . - g) quibus de hominibus habitatoribus F’ . - h) bonis missing in a . - i ) residuae vero de parte F’’ . - j) succederint vel succedere deberint F’ .
35.
Marginated title : Des exécuteurs testamentaires F , Executores testamentorum aE . - a) elemosinariis vel executoribus testamentorum aEG . - b) ad exequenda facienda a . - c) Recte creduntur or elemosinariis or executoribus constitutis ... creditur. - d) sane ipsorum juramento F’ . - e) eorum F’ . - f) contingerit, aG . - g) persequenda F’’ . - h) in, F’ , de crossed out F’’ . - i) quantum ad premissa prosequenda de bonis defuncti missing in aEG . - j) dum vivebat missing in aEG . - k) bona fide missing in aEG . - l) Debent etiam exequi testamentum defuncti missing in aEG . - m) et antequam aE . - n) executoris a . - o) sufficiunt a , sufficerent, F’ . - p) velint habere res et bona defuncti missing in a . - q) solva E . - r) exemtione a . - s) tamento E . - t) fuerint aE . - u) suum aEF .
36.
Marginated titles : Des mariages F , Proxenetae aE . - a) prolocutoribus aG , prolocutorum D , proloquutoribus E , prolocutores F . - b) divisoribus aEG , divisorum D , divisores F . - c) compositorum, aED , compositores F . - d) supplied from aEFG . - e) prolocutoribus aEG . - f) ipsis F’’ . - g) firmitatis E . - h) plane F . - i) super promissione vel prolocutione aG , super promissione vel proloqutione E , super prolocutoribus F . - j) nec tenet missing in E .
37.
Marginated titles : Des loyers des maisons F , De conduction et locatione domuum aE . - a) transferendo F’’ . - b) conductoris missing in a . - c) pro se vel pro alia aEG . - d) licet alium recipiat in maritum, et tenetur reddere pretium locationis in italics in a . - e) transferre a . - f) conductorem a , conductori EG . - g) ea aEG .
38.
Marginated titles : Des fosses et des caves F , De foveis sive cellis vinariis aE . - a) carrieriae EG , carierae a , tanerie D , trarreriae F . - b) servare G . - c) noceat F’ .
39.
Marginated titles : Des bâtimans, maisons etc. F , De stillicidiis et aliis servitutibus aE . - a) dare a , ducere F’ . - b) locum F . - c) notas a . - d) habeat aEFG .
40.
Marginated titles : Suite F , De cloacis aE . - a) et carieras a , et carerias E et carrieras G . - b) aygueria F’ , augeream a , augeriam G .
41.
Marginated titles : Suite F , constructio domuum aE . - a) corsoira F’ . Occitan corsoyra: alley . - b) infra a .
42.
Marginated titles : Des acquisitions, and after : Des investitures F , De retractatu gentilitio a . - a) Recte terram, according to aEF . - b) corni D . - c) absens missing in a . - d) moveatur a : monerit F’ , moverit F’’ - e) restituat F’ . - f) juri D . - g) continuo aE , continuando G . - h) satisfactio for satisfacto, aEFG . - i) egaldum a , esgaudum E , ergardium G . - j) si a . - k) eam, aEFG . - l) retinuerit, F . - m) feudales a . - n) investire aEFG . - o) fecit aEG . - p) hereditarium aEFG . - q) qui, aEG . - r) E adds here retinens. - s). requirens added in FG , requirens crossed out F . t) ex E . v) retinere aEFG .
43.
Marginated titles : Des achats de marchandises F , Fullones et caeteri operarii a . - a) sarcinatores DF , sartutatores, aEG . - b) recte deaurarii aF’G’ or daurarii F’ ; deamarii D . - c) escampsores aF’ . - d) argenteas AEG .
44.
Marginated titles : Des sociétés pour le commerce F , De societatibus a . - a) quibus F’ . - b) huic F’’ . - c) prestitato F’ . - d) debent aEFG . - e) tenentur aEFG . - f) alii F . - g) ad, aEG . - h) recepit F’’ . - i) quomodocumque, aEG . - j) sibi F . - k) voluerit, E . - l) dicat, aEG . - m) in quo, aG . - n) et computare cum, et quando a . - o) quando pater voluerit E . - p) communis E . - q) sociis missing in a .
45.
Marginated titles : De espisione sive gageure a , De sponsione sive gajure E . - a) in dicto castro inserted aEG . - b) […]ila F . - c) tenetur F’ . - d) in F .
46.
Marginated titles : De la lésion d’outre moitié F , Deceptio ultra dimidium aE . - a) hiis F . - b) moveant F . - c) questionem aEG . - d) alterius F. - e) audirentur F .
47.
Marginated titles : De la vente des immeubles F , de venditionibus aE . - a) debent supplied from aEFG . - b) sine missing in a . - c) precipiant F’ . - d) prolocutoribus aEF . - e) rerum venditarum aEF’G . - f) contigerit aG , contingerit E . - g) qui aE . - h) retinent aE , retineant F’ . - i) supplied from aG . - j) investionem, a . - k) predictis F’ .
48.
Marginated titles : Des bornes à mettre aux héritages F , Metae aE . - a) confinas E . - b) suum a . - c) hominem F’ . - d) eum, a . - e) debent F’ .
49.
Marginated titles : De l’inaliénation de la dot des femmes F , Alienatio fundi dotalis aE . - a) Recte augmentaverint D , aumetaverint F , auxerint aEG . - b) aumentatas F’ . - c) suscepit F’’ . - d) invita sua uxore a . - e) salvaque F’ .
50.
Marginated titles : Du prêt aux joueurs F , Filii jam non possunt se obligare a , Filii fam. Non possunt se obligare E . - a) pignorare aE . - b) Recte fide juberi aEFG . - c) eidem F’’ .
51.
Marginated titles : De la séparation des enfants d’avec leur père F , De separatione filiorum E . - a) contingerit F’’ . - b) tenebit missing in a . - c) separaverint aG . Superaverint E . - d) comuni F’ . - e) a E .
52.
Marginated title : De latrines F , De latrinis aE . - a) In F’ Item quod from this article [51] to [59] . - b) latrinas aEG . - c) cimento a , cementio D , caemento EG , cemento F’ , cimentio F’’ . - d) grossitudinem aEF , crassitudinem G . - e) Supplied from aEG , spissione F’’ . - f) Recte tulet F . Occitan tudel or todel: pipe. - g) recepi F’ . - h) aE adds here tantum.i) Recte tulet, tulet [ crossed out ] F’ , tantum aEG , tuncpies F’’ . - j) tribus F’’ . - k) latrina F’ .
53.
Marginated title : Des cessions F , De cessione actionis litigiosae aE . - a) alterius F’ . - b) Recte certis from D . - c). Supplied from aEFG .
54.
Marginated title : Des mariages contractéscontre le gré des parents F , De matrimoniis et sponsalibus aE . - a) aE adds here sui. - b) diviserit F’ . - c) curatorum aEG . - d) batliagio F’ , bayliagio F’’ . - e) provocare aEG .
55.
Marginated title : De la division des biens entre frères F , De divisione inter fratres aE . - a) fuerint DF . - b) debeant F’ . - c) ullo aEG , omni F’ . - d) favendo F’’ . - e) si a . - f) fuerint aEG . - g) ipsi aEG .
56.
Marginated title : Des venelles le long des murs, en dedans la ville F , Pomoeria urbis E . - a) via aEFG .- b) eamdem aDEFG .
57.
Marginated title : Des ligues et conspirations contre la ville F , De conventiculis a , De conventiculo E . - a) confraternitarum a , confriar’ D , confratiarum EG , confrariarum F’’ . - b) quarumque a .
58.
Marginated title : On ne pouvait être réélu consul qu’apres un intervalle de cinq ans F , De honoribus non continuandis aE . - a) item a . - b) quo aDEF’ - c) factum (seu funtum) F’ . - d) sit E .
59.
Marginated title : Des dettes du consulat F , De subventionibus imponendis aE . - a) quod missing in a . - b) solidorum aEF’G . - c) suum F . - d) permitterent F’ . - e) solidos F’ , solidorem a . - f) consensu F’ . - g) hospitale aEG , ospital F’ . - h) dicta summa vel pecunia aEG . - i) exsolvendo F’’ . - j) dispositione E . - k) ita missing in aDEFG .
60.
Marginated title : Défense de faire construire des latrines à fleur de terre F , De latrinis aE . - a) foderit a . - b) borinam D , vorinam F’ , bosniam F’’ . Occitan borina/bozina, in vernacular versions chanal: drain, sewer or pipe . - c) borinam D , vorinam F’ , latrine super terram, debet huiusmodi bozinam missing in E .
61.
Marginated title : De l’entretien des fontaines publiques F , De fontibus aE . - a) consules dicti Castri missing in F’ .
62.
tamen interlinded.
63.
Marginated title : Des assensemens F , De censu, allodiis et fraudibus eorum aE . - a) consules dicti Castri missing in F’ . - a) accaptamentum in aDEFG . - b) de inserted aEG . - c) cui terra taliter assensatur E . - d) sint F’’ . - e) cuilibet F’’ . - f) sequi missing in a. - g) assensatur E . - h) habet E .
64.
Marginated title : De ceux qui doivent contribuer aux dépenses communes de la ville F , De aedificiis privatis aE . - a) habens F . - b) si post inserted aEG . - c) quod missing in aE . - d) meliorationibus F . - e) a a .- f). Recte subsequente aEG , subsequentibus F .
65.
Marginated title : Des exécuteurs testamentaires F , De tutelis aE . - a) Supplied from aEF . Note in E : haec negativa deest in originali sed hic additur ut sensum faciat perfectiorem, similar note in a . - b) persequantur aEG , exequantur F . - c) possint aEF’ . - d) tutorum vel curatorum D. - e) expedire missing in aEG . - f) persequantur aEG . - g) et missing in a. - h) tutorum vel curatorum D .
66.
Marginated title : Des arts et metiers F , De artificibus libere admittendis aE . - a) F inserts here the last article about partition between brothers . - b) conventum aE . - c) de missing in a .
67.
Marginated title : à quelle mesure les rentes en grains doivent être payées F , Qua mensura pendatur census aE . - a) dicti Castri aEG . - b) debitos DF’ , debiti aEG , debitorum F’’ . - c) burgensibus aDEF’G , burgensium F’’ .
68.
Marginated title : Des pelletiers, ou tanneurs F , De pellipariis a , De pellipario E . - a) pennas aEF’G .
69.
libris interlined.
70.
Marginated title : Des lods et ventes pour les rentes bourgeoises F , De laudimiis burgensium ad sex denarios redactis aE . - a) civitatis aEG . - b) pretium E . - c) immobilium aEFG . - d) amplius missing in E . - e) per F’’ .
71.
Marginated title : Du débit des marchandises étrangères, en gros ou en détail F , De mercatura exotica aE . - a) Recte sunt aDEFG . - b) à détail aE , a retalli D , a retalh F’’ , de talhis F’ , à retial G ; hoc est minutatim inserted aEG .
72.
Marginated title : De ceux qui diffèrent à payer les rentes, etc. F , De jure emphiteutico aE . - a) statutum aEF’G . - b) esgagio aEF’G . - c) in F . - d) esgagium aEF’G .
73.
Marginated title : Des ventes F , De proxeneticis et jure philanthropiae aE . - a) A blank for riva in a , jus inserted G . - b) debet missing in E . - c) vendentis a . - d) recipiat F’ . - e) fuerunt F’ . - f) ospes F’ . - g) venditoris inserted aE . - h) habeant de ipsis … de premissis DF , et protestati fuerint de premissis, habeant de ipsis rebus, sicut unus de aliis qui ibidem fuerint aEG , with numerous differences as for details .
74.
Marginated title : Des poids et mesures et de leur étalonnage F . - a) d’especeria aEG . - b) debet esse et est aDEFG . - c) Probable mistake for xii .
75.
seu trito cepo, sanguine without equivalent in vernacular versions and difficult to understand.
76.
Marginated title : De ponderibus metallorum aE . - a) capro aEF’ , cappro F’’ . - b) stammo a . - c) terra de calamine F’ , terra calaminia G . d) canapo aE , canaplo G , canapis F’ . - e) brisuto EG . - f) a F’’ . - g) bui D . - h) redditur a . - i) viro a . - j) oneribus ponderalibus F’ .
77.
Marginated title : De la construction des murs mitoyens F , De suggrondiis E . - a) esse F’ . - b) projecta EF , protecta a . - c) constituere a . - d) veniens F’’ . - e) com(m)uniter missing in aEG , communes F’’ . - f) faciant F’ . - g) tantum detorti aE , tantz de corte F’ , tantum de torte F’’ , tantum detortam G . Vernacular version , far pouzar tant de crotz en la paret d’una part cum de l’autra: to build a wall of the same thickness on each side . - h) subter a . - i) parietem inserted aEG . - j) si facere nolit F’ . - k) in dictis cortibus F . - l) donec E . - m) licet E . - n) transforare aEG . - o) faceret missing in aEG . - p) primo E , vicino inserted aEG . - q) fecerit aEG .
78.
Marginated title : Des malades F , De proximorum ad languidos accessu libero aE . - a) infirmatur F’ . - b) succedent aEG . - c) infirmati EF’G , infirmato a .
79.
Marginated title : Du divorce de biens entre le mari et la femme F , De divortio aE . - a) expellat aEG , dimittit F’ . - b) a viro suo diversat aG , a viro suo divertat E , recedit [ inserted and crossed out ] F . - c) debita missing in E . - d) fecit F’’ . - e) Four dots for reconsiliet G .
80.
dicte interlined.
81.
Marginated title : Des plantations d’arbres F , De plantandis arboribus et confinio aE . - a) per missing in aEF .- b) plantati F’ .
82.
Marginated title : De la succession des maris à la dot de leurs femmes F , De lucro dotis aE . - a) susceperit F’ . - b) nascatur aEF’G .
83.
Marginated title : De la couverture des maisons F , De palea a tegulis abstinenda aE . - a) villa F’’ . - b) barricis a.
84.
Marginated title : Des locataires F , De invectis et illatis aE . - a) recedit F’ . - b) satisfacti a . - c) debet a . d) moratur F’ . - e) eiusdem F’ .
85.
Recte eas .
86.
Marginated title : Du retrait des biens F , De retractu gentilitio aE . - a) corvi D . - b) ipso E . - c) vivat EG , dum vivet missing in aF . - d) potuerunt E . - e) expectabunt F’’ . - f) ipsas aG . - g) fuerint DF . - h) possint F’ . - i) ipsorum aEF’G . - j) eas aEFG .
87.
Marginated title : De l’inspection des armes F , De arma lustria a , […]mi lustrio E . - a) Lemovicensis F’’ . - b) inspicere F’ . - c) respicere F’ . - d) pertinentiarum aDEFF’G .
88.
Marginated title : Les consuls ne pouvoient intenter aucun procès à personne pendant l’année de leur consulat F , De litigio tempore consulatus interdicto aE . - a) consul F’ . - b) etiam aEFG . - c) persequi aEG . - d) fuit F’’ . - e) moverit aEG . - f) quia inserted [aEFG] . - g) posset aEG . - h) lite E .
89.
Marginated title : Le pere ne payoit point les dettes de son fils séparé de lui F , De senatusconsulto Macedoniano aE . - a) expellat aEG .
90.
Marginated title : De la succession et partage entre freres, etc. F , Communi dividendo E. - a) Article between [63] and [64] in F . - b) si missing in a . - c) fuerint F’’ . - d) pro aEF’’G . - e) patet a . - f) qui aEG . - g) dividit a . - h) statuto aEG . - i) fregeschiam a , freyreschiam E , francechiam F’ , freyreschriam F’’ . - j) patrono F’ . k) patronus F’ . - l) fregeschiam a , freyreschiam E , franceschiam F’ , freyreschriam F’’ . - m) eorumdem E .
91.
Probably Salvanet, cne Saint-Priest-Taurion.
92.
Recte ramenez .
93.
Recte mil ccc sexante et deux .
94.
penis interlined.
95.
et interlined.
49

10 June 1362 . De officio conservatoris .

Rex senescallo suo Lemovicensi ac judici civitatis Lemovicensis et eorum loca tenentibus, salutem. Tranquillitati et indempnitati |2| dilectorum nostrorum consulum et habitatorum ville Castri Lemovicensis, tanquam bene meritorum, providere et ipsos nostre specialis gracie prerogativa |3| extollere et munire, |4| ex certa sciencia et deliberato consilio, ordinamus, creamus et facimus in villa et tota senescalcia Lemovicensi |5| quoddam conservatorie seu gardie specialis et serjantarie generalis imperpetuum officium, ultra quecumque alia ; in quoquidem officio |6| et pro deserviendo et faciendo deserviri eidem nominetur, eligetur et instituatur perpetuo, quotiens opus erit, unus conservator seu |7| gardator specialis et serviens generalis, per majorem seu saniorem partem consulum predictorum, et per vos seu vestrum alterum confirmetur, |8| sine difficultate et contradictione quacumque et alterius expectatione mandati ; quem nos, ex nunc prout ex tunc, confirmamus ita |9| quod, si et quotiens ipsum morte, delicto aut infirmitate vel alias impediatur seu retardetur suum huiusmodi officium excercere, alius |10| imperpetuum subrogetur loco sui, nominetur, eligatur, instituatur et confirmetur, ut est dictum. Quibusquidem officio et officiariis |11| succesive futuris temporibus ordinandis damus et concedimus imperpetuum et committimus plenam et liberam potestatem et speciale mandatum : ipsos consules et habitatores dicte ville et pertinenciarum suarum et ipsam villa et jura nostra et sua, conjunctim et divisim, |12| ab omnibus injuriis, violenciis, inquietationibus, gravaminibus, dampnis et novitatibus illatis et inferendis defendendi ; jura, libertates |13| et franchisias ac privilegia et consuetudines sua, etiam auctoritate nostra approbata, res et bona, jura et possessiones |14| sua omnia et singula manutenendi et conservandi imperpetuum ; et ne quid fiat seu attemptetur in contrarium prohibendi, sub |15| magnarum adjectione penarum, et jubendi penaliter ea reparari et ad statum pristinum reduci ; res et negocia, cause cognitionem ordinariam |16| requirentes, ad vos seu ad quem pertinerit remittendi ; mandata auctoritate regia concessa quoad hoc et concedenda exequendi ; |17| omnia et singula alia faciendi ibidem que ad officium conservatoris et gardatoris et sirvientis specialis et generalis spectant |18| et spectare possunt, que quo modo de usu, observantia, consuetudine seu de jure, conjunctim seu divisim. Vobis et vestrum singulis, |19| conjunctim et divisim, districte precipimus, mandamus et committimus quatinus consules, habitatores et officiarios predictos uti et gaudere |20| presentibus litteris imperpetuum et integraliter permittatis et faciatis, quotiens opus erit, et contenta in eis inviolabiliter observetis, jubeatisque |21| penaliter observari, aliasque litteras nostras et predecessorum nostrorum auctoritate concessas et concedendas, in toto vel in parte ad huiusmodi materiam |22| facientes inviolabiliter [observare] et has etiam conservetis, nullis aliis in contrarium aliquatenus valituris. Per hec autem non intendimus |23| quin ipsi consules et habitatores per alios servientes valeant facere explectari, ut ante que sibi sic concedimus ex certa sciencia |24| et nostra gracia speciali. In cujus etc. Datum in palatio nostro Westm’, x die junii.

Per ipsum regem et consilium.

50

19 July 1362 . Pro Edwardo principe Aquitanie et Wallie .

Le roi a touz ceux qi cestes lettres verront ou orront, salutz. Combien que au jour present nous aions donneez a nostre |2| tres cher ainsnez fitz, Edward, prince de Gales le noun, renomee et tiltre de la principaltee Daquitaigne, transportantz |3| en sa persone, a sa vie tant seulement, toutes les citees, countees, chasteux, terres, paiis, villes, forteresses, isles, provinces |4| et lieux que nous avons et devons avoir, parmy la paix faite darrenerement entre nous et nostre tres cher frere le roi de France, |5| ou paiis Daquitaigne et celles aussi que nous avions et tenions ou devons avoir et tenir en toute Gascoigne, ensemble |6| homages, ligeances, honours, obeissances, vassaulx, feez, arrerefiez, services, recogneissances, droitz, mier et mixte empire et |7| les jurisdictions hautes, moyenes et basses, salves gardes, advoesons et patronages des esglises metropolitiqes et |8| cathedrales, abbeys, priories, moustiers, hospitalx, tant seculeres que regulers et de quecunqes autres benefices |9| desglise appartenantz a nous par cause ou occasion des choses desusdites, devoir, cens, rentes, confiscations, emolumentz, |10| profitz, reversions et toutes maneres des droitz et toutes leur autres appartenances et appendances, aussi entierement et |11| parfaitement come nous les tenions, ou aucuns de noz progenitours les tindrent en acun temps passe, a tenir desouz |12| nous et nostre seignurie Daquitaigne, par homage liege, si come cestes choses et autres sont pluis largement compris en |13| noz autres lettres sur ce faites dont la tenour sensuit : Edwardus Dei gracia rex Anglie, dominus Hibernie et Aquitanie carissimo |14| primogenito nostro Edwardo, principi Walie, salutem. A regali solio velut a sole distensi radii, singule temporales |15| prodeunt dignitates, ut ex hiis prime sublimitatis integritas minorationis detrimenta non sentiat, set a suis potius |16| curis et solicitudinibus relevata, tanto securior persistat in prosperis, regatur et protegatur continue in adversis, quanto pluribus et |17| excellentioribus subsidiis fulciatur. Stat tutum tribunal regium, multorum principum stipatum potencia, gaudent et |18| subditi domini sui principalis personam in sanguinis et generationis suarum effigie frequentius intueri et sibi fore prosperimum |19| reputantes quod, ubi eorum dominus principalis per singulas dominationis sue provincias non poterit personaliter interesse, heredem |20| suum futurum, si natura suum rectum ordinem prosequatur, continuatis temporibus assistere sibi vident, quo transgressorum insolencie, |21| ex honore et potestate juris sibi traditi, ad tutelam fidelium puniantur frequentius ac aliorum laudabilia et fructuosa |22| obsequia digne retributionis commercio compensentur. Hac igitur consideratione, fili noster carissime, necnon multis aliis causis |23| rationabilibus excitati, te qui nuper in Aquitannie et Vasconie partibus, dum in ipsis guerrarum turbacio frequens ingruerat, |24| estivos pro nobis pulveres et sudores bellicos non vitasti, sed sub titulo et vocabulo locum tenentis nostri, nostras solicitudines |25| et absenciam tua suplens presencia, prolixo satis tempore supportasti, intendentes vicissitudine gratuita honorare, subscriptarum |26| terrarum et provinciarum ac totius Aquitanie et Vasconie principatum presentium litterarum nostrarum epigramate tibi, de prerogativa potesta-|27|-tis regie, conferimus et donamus ; volentes et concedentes quod omnium et singulorum locorum, terrarum et provinciarum huiusmodi, sub nobis et |28| dominii nostri solio et regimine, sis de cetero verus princeps et principis Aquitanie honore, titulo, appellatione et vocabulo |29| pociaris libere, quamdiu manseris sub hac vita, etiam si per nos huiusmodi provincie ad regalis honoris titulum et fastigium |30| imposterum sublimentur ; quam erectionem faciendi per nos ex nunc specialiter reservamus. Et ut collatus honor huiusmodi tibi sit |31| imposterum, favente Domino, fructuosus, de mera nostra liberalitate et ex certa sciencia, damus tibi et concedimus et in personam tuam |32| dumtaxat transferimus, jure et modo quo possumus meliori, civitates, castra, villas, terras, loca et provincias infrascripta |33| et quicquid juris possessionis et proprietatis habemus vel quovis modo habuimus aut progenitorum nostrorum aliquis habuerit hactenus, |34| ad eadem quomodolibet vel in ipsis, directo eorum dominio ac superioritate nobis semper specialiter reservatis. Videlicet : civitatem |35| et castrum necnon totam terram et patriam Pictavensem, una cum feudo Thoarcii et terra de Belle Ville ; civitatem et |36| castrum, totamque terram et patriam Xanctonensem, citra et ultra Carentonium ; civitatem et castrum, totamque terram et patriam |37| Agenensem ; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Petragoricensem ; civitatem, castrum, totamque terram et patriam |38| Limovicensem ; civitatem, castrum, totamque terram et patriam Caturcensem ; civitatem, castrum, totamque terram et patriam Tarviensem ; |39| terram, patriam et comitatum de Bigorra ; comitatum, terram et patriam de Gaura ; |40| civitatem, castrum, terram et patriam |41| Engolismensem ; civitatem, castrum, terram et patriam Ruthenensem ; et insuper civitatem et castrum Aquense ac villam et |42| castrum Sancti Severi ; ac omnia civitates, castra, villas, loca, terras, universamque patriam tam Aquitanie quam Vasconie, |43| habenda et tenenda a nobis, sub homagio ligio, predictis dominio directo ac superioritate nobis, ut premittitur, reservatis, tibi quoad vixeris ; |44| omnia et singula civitates, castra, villas, loca, terras, comitatus et provincias supradicta, una cum omnibus insulis eisdem |45| adjacentibus, homagiis, ligeanciis, honoribus, obedienciis, vassallis, feudis, retrofeudis, serviciis, recognicionibus, juribus, mero et |46| mixto imperio et cum jurisdictionibus altis, mediis atque bassis, salvis gardiis, advocationibus et patronatibus ecclesiarum |47| metropolitarum et cathedralium, tam secularium quam regularium et aliorum ecclesiasticorum beneficiorum quorumcumque ad nos |48| premissorum occasione vel causa pertinentium seu spectantium, deveriis, censibus, redditibus, proventibus, confiscationibus, emolu-|49|-mentis et proficuis, reversionibus, universisque juribus et pertinenciis ipsorum, adeo integre et perfecte, sicut nos ea tenemus |50| et habemus ad presens, tenuimus et habuimus, tenuerunt aut habuerunt progenitorum nostrorum aliqui, ullis temporibus |51| retrolapsis. Ad tuorum insuper honoris et nominis validius fulcimentum, hanc tibi auctoritatem et potenciam specialiter impartimur : |52| de terris, locis, juribus antedictis, personis benemeritis donandi et concedendi in feudum et demanium, perpetuo |53| vel ad tempus, illa videlicet terra et loca que de demanio nostro antiquitus nullatenus extiterunt, prout tibi placuerit |54| et fore videbitur faciendum ; cudendi et fabricandi monetas auream et argenteam et aliam qualemcumque ac magistris |55| et operariis earumdem indulgentias et privilegia, talibus dari solita, largiendi ; amortizandi et insuper terras, loca et redditus, |56| libere aut sub financia, que ad manum mortuam dantur ad presens, dabuntur successuris temporibus, vel etiam |57| relinquentur ; nobilitandi etiam personas ignobiles ; senescallos, judices, capitaneos, consules, tabelliones publicos, |58| procuratores, receptores et quoscumque officiarios alios creandi, instituendi et ponendi in singulis locis provinciarum huiusmodi et, |59| quando et quotiens opus erit, institutos et positos officiarios antedictos amovendi et, loco amotorum, alios subro-|60|-gandi ; bannitos et criminosos quoslibet provinciarum huiusmodi presentes, preteritos et futuros, ad statum, famam et |61| patriam ac bona eorum quelibet mobilia et immobilia restituendi et revocandi et plenam perdonationem et remissionem, |62| de commissis et committendis criminibus, in provinciis antedictis, etiam si propter ea fuerint ultimo supplicio condemnati |63| seu condemnandi et fuerint de provinciis alienis, concedendi, dandi et faciendi ; eisdem quibuscumque civitatibus, |64| castris, villis et locis, ecclesiis, ecclesiaticisque personis, monasteriis, collegiis, universitatibus et personis singularibus, cuiuscumque |65| conditionis existant, privilegia, immunitates, franchisias, libertates et indulgencias perpetuas ac temporales quaslibet |66| largiendi et etiam concedendi ; et concessas eis antiquitus necnon ipsorum usus et consuetudines alios, si tamen |67| contraria non fuerint paci et accordo factis ultimo inter nos et carissimum fratrem nostrum regem Francie, auctoritate nostra confirmandi, |68| quando et quotiens super hoc fueris requisitus ; et quelibet alia faciendi et excercendi que verus princeps provinciarum |69| huiusmodi ad tutelam et regimen earumdem, incolarum et subditorum suorum quietem posset facere vel deberet. Que omnia |70| et singula supradicta donata, alienata, concessa, largita, amortizata, restituta, revocata, perdonata, remissa, concessa, |71| confirmata, facta, gesta et expedita, per te et deputatos tuos, habere volumus et ex nunc prout ex tunc, perinde habeant |72| perpetuam firmitatem, ac si ea per 1 nos ipsos gesta, facta et expedita, ut premittitur, extitissent. Et ex habundanti et quatenus |73| opus fuerit pro ipsorum firmitate majori, ex nunc prout ex tuunc, 2 laudamus, acceptamus et approbamus eadem ac tenore |74| presentium confirmamus. Datum sub magni sigilli nostri testimonio, in palatio nostro Westm’, die xixna mensis julii anno |75| Domini millesimo cccmo sexagesimo secundo et regni nostri tricesimo sexto. Nous pour ouster toutes doubtances et conten-|76|-tions que purroient avenir en ampres sur ceste matire et afin que la chose soit le pluis clere, per haboundant et |77| derechief, nous reservons a nous et a nostre mageste roiale, par expres et par la tenur des presentes, la directe seignurie, |78| toute la soveranitee et resort de toute la principaltee Daquitaigne et de Gascoigne et de toutes les citees, |79| countees, chastealx, terres, paiis, villes, forteresses, isles, provinces et lieux et de touz les prelatz, contes, viscontes, |80| barons, nobles et autres subgiz et enhabitantz les dites provinces, les queux nous avons 3 donez a nostre dit einsnez filz et |81| transportez en sa persone par la tenour de noz lettres par desus encorpores. Et volons et declarons que la directe seignurie, toute |82| la soveranitee et le resort a dessus touches soient et demoerent a touz jours a nous et a nostre dite magestee, a user |83| les ditz resortz, en lieu et temps et si come bon nous semblera, queles nous ne volons ne ne pensons delaisser ne |84| transporter a nostre dit filz per le dite tiltre de principaltee ne par autre chose queconque comprise en noz dites lettres. |85| Et a indice overte et clere demonstrance que nostre dit filz tendra et devra tenir desouz nous et nostre dite magestee et |86| par homage liege, laquele il nous ad fait de present, toutes les dites choses et chescun dycelles, il nous devra paier |87| chescun an a nostre palays de Westmonster, a la feste de Pasqes, un ounce dor, dont il nous ad desja mis |88| en possession et saisine, en segne et recognissance de nostre seignurie soveraigne, laquele chose ou noun dapport |89| et cens annuele nous lui imposons et surmettons reelment et de fait, de certeine science et de nostre auctorite et |90| pleine puissance, et volons quil le paie as lieu et terme et si come dessus est dit, reservantz a nous expresse et |91| especiale puissance daccroistre et enoiter la dite imposition et cens annuele, a paier a nous en autres choses |92| et termes et ailleurs, si come il nous semblera a faire pur temps avenir, en touteffoiz consideration et regard a lestat |93| de nostre dit filz et a les charges que lui covendra de necessite sustenir et porter pur la governement des paiis |94| dessuditz. Donne par tesmoignance de nostre grant seal a nostre palays de Westmonster, le xixme jour de juyl, |95| lan de grace mille trois centz soixante et deux et de nostre regne trente sisme.

1.
per interlined.
2.
Recte tunc .
3.
avons interlined.
51

19 July 1362 . De donatione principatus Aquitanie .

Rex carissimo primogenito nostro, Edwardo, principi Wallie, salutem. A regali solio velut a sole distensi radii, singule |2| temporales prodeunt dignitates, ut ex hiis prime sublimitatis integritas minorationis detrimenta non sentiat, set |3| a suis potius curis et solicitudinibus relevata, tanto securior persistat in prosperis, regatur et protegatur continue in |4| adversis, quanto pluribus et excellentioribus subsidiis fulciatur. Stat tutum tribunal regium, multorum principum stipatum |5| potencia, gaudent et subditi domini sui principalis personam in sanguinis et generationis suarum effigie frequentius intueri |6| et sibi fore prosperimum reputantes quod, ubi eorum dominus principalis, per singulas dominationis sue provincias, non poterit personaliter |7| interesse, heredem suum futurum, si natura suum rectum ordinem prosequatur, continuatis temporibus assistere sibi vident, |8| quo transgressorum insolencie, ex honore et potestate juris sibi traditi, ad tutelam fidelium puniantur frequentius ac aliorum |9| laudabilia et fructuosa obsequia digne retributionis commercio compensentur. Hac igitur consideratione, fili noster carissime, |10| necnon multis aliis causis rationabilibus excitati, te qui nuper in Aquitannie et Vasconie partibus, dum in ipsis guerrarum |11| turbatio frequens ingruerat, estivos pro nobis pulveres et sudores bellicos non vitasti, set sub titulo et vocabulo locum |12| tenentis nostri, nostras sollicitudines et absenciam tua suplens presencia, prolixo satis tempore supportasti, intendentes vicissitu-|13|-dine gratuita honorare, subscriptarum terrarum et provinciarum ac totius Aquitannie et Vasconie principatum presentium litterarum nostrarum epigra-|14|-mate tibi, de prerogativa potestatis regie, conferimus et donamus, volentes et concedentes quod omnium et singulorum locorum, terrarum |15| et provinciarum huiusmodi, sub nobis et dominii nostri solio et regimine, sis de cetero verus princeps et principis Aquitanie |16| honore, titulo, appelatione ac vocabulo pociaris libere, quamdiu manseris sub hac vita, etiam si per nos huiusmodi provin-|17|-cie ad regalis honoris titulum et fastigium imposterum sublimentur ; quam erectionem faciendam per nos ex nunc specialiter reservamus. |18| Et ut collatus honor huiusmodi tibi sit imposterum, favente Domino, fructuosus, de mera nostra liberalitate et ex |19| certa sciencia, damus tibi et concedimus et in personam tuam dumtaxat transferimus, jure et modo quo possumus meliori, |20| civitates, castra, villas, terras, loca et provincias infrascripta et quicquid juris et possessionis et proprietatis habemus vel |21| quovis modo habuimus aut progenitorum nostrorum aliquis habuerit hactenus, ad eadem quomodolibet vel in ipsis, directo eorum |22| dominio ac superioritate nobis semper specialiter reservatis. Videlicet : civitatem et castrum necnon totam terram et patriam |23| Pictavensem, una cum feudo Thoarcii et terra de Belle Ville ; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Xanctonensem, |24| citra et ultra Carentonium ; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Agennensem ; civitatem et castrum, totamque terram |26| et patriam Petragoricensem ; civitatem, castrum, totamque terram et patriam Lemovicensem ; civitatem, castrum, totamque terram et |27| patriam Caturcensem, ; civitatem, castrum, totamque terram et patriam Tarviensem ;, terram et patriam et comitatum de Bigorra ; |28| comitatum, terram et patriam de Gaura ; civitatem, terram et patriam et castrum Engolismense, civitatem, castrum et |29| terram et patriam Ruthenensem, et insuper civitatem et castrum Aquense ac villam et castrum Sancti Severi ; ac omnia |30| civitates, castra, villas, loca, terras, universamque patriam tam Aquitannie quam Vasconie, habenda et tenenda a nobis, sub |31| homagio ligio, predictis dominio directo et superioritate nobis, ut premittitur, reservatis, tibi quoad vixeris, omnia et singula civi-|32|-tates, castra, villas, loca, terras, comitatus et provincias supradicta, una cum omnibus insulis eisdem adjacen-|33|-tibus, homagiis, ligeanciis, honoribus, obedienciis, vassallis, feudis, retrofeudis, serviciis, recognicionibus, juribus, mero et mixto |34| imperio, et cum jurisdictionibus altis, mediis atque bassis, salvis gardiis, advocacionibus et patronatibus ecclesiarum metroplitarum et |35| cathedralium, tam secularium quam regularium et aliorum ecclesiasticorum beneficiorum quorumcumque, ad nos premissorum occasione vel |36| causa pertinentium seu spectantium, deveriis, censibus, redditibus, proventibus, confiscationibus, emolumentis, proficuis, reversi-|37|-onibus, universisque juribus et pertinenciis ipsorum, adeo integre et perfecte sicut nos ea tenemus et habemus ad presens, tenuimus et |38| habuimus et tenuerunt aut habuerunt progenitorum nostrorum aliqui, ullis unquam temporibus retrolapsis. Ad tuorum insuper ho-|39|-noris et nominis validius fulcimentum, hanc tibi auctoritatem et potenciam specialiter impartimur: de terris, locis et juribus |40| antedictis personis benemeritis donandi et concedendi in feudum et demanium, perpetuo vel ad tempus, illa videlicet |41| terras et loca que de demanio nostro antiquitus nullatenus extiterunt, prout tibi placuerit et fore videbitur, faci-|42|-endum ; cudendi et fabricandi monetas auream, argenteam et aliam qualemcumque ac magristris et operariis earumdem |43| indulgencias et privilegia talibus dari solita, largiendi; amortizandi insuper terras, loca et redditus, libere au sub |44| financia, que ad manum mortuam dantur ad presens, dabuntur successuris temporibus vel etiam relinquentur ; nobilitandi |45| etiam personas ignobiles ; senescallos, judices, capitaneos, consules, tabelliones publicos, procuratores, receptores |46| et quoscumque officiarios alios creandi, instituendi et ponendi in singulis locis provinciarum huiusmodi et, quando |47| et quotiens opus erit, institutos et positos officiarios antedictos amovendi et, loco amotorum, alios subrogandi ; bannitos |48| et criminosos quoslibet provinciarum huiusmodi, presentes, preteritos et futuros, ad statum, famam et patriam ac bona eorum |49| quelibet mobilia et immobilia restituendi et revocandi et plenam perdonationem et remissionem, de commissis et commit-|50|-tendis criminibus, in provinciis antedictis, etiam si propter ea fuerint ultimo supplicio condempnati seu condempnandi et |51| fuerint de provinciis alienis, condedendi, dandi et faciendi ; eisdem quibuscumque civitatibus, castris, villis |52| et locis, ecclesiis, ecclesiasticis personis, monasteriis, collegiis, universitatibus et personis singularibus, cuiuscumque conditionis |53| existant, privilegia, immunitates, franchisias, libertates et indulgencias perpetuas ac temporales quaslibet largiendi |54| et etiam concedendi ; et concessas eis antiquitus necnon ipsorum usus et consuetudines alios, si tamen contraria |55| non fuerint paci et accordo factis ultimo inter nos et carissimum fratrem nostrum regem Francie, auctoritate nostra confir-|56|-mandi, quando et quotiens super hoc fueris requisitus ; et quelibet alia faciendi et excercendi que verus princeps |57| provinciarum huiusmodi, ad tutelam et regimen earumdem, incolarum et subditorum suorum quietem, posset facere vel deberet. |58| Que omnia et singula supradicta donata, alienata, concessa, largita, amortizata, restituta, revocata, perdonata, remissa, |59| concessa, confirmata, facta, gesta et expedita, per te et deputatos tuos, habere volumus et, ex nunc prout ex tunc, |60| perinde habeant perpetuam firmitatem ac si ea per nos ipsos gesta, facta et expedita, ut premittitur, extitissent. Et |61| ex habundanti et quatenus opus fuerit, pro ipsorum firmitate majori, ex nunc prout ex tunc, laudamus, acceptamus |62| et approbamus eadem ac tenore presentium confirmamus. Datum sub magni sigilli nostri testimonio, in palatio nostro |63|Westm’, die xixna mensis julii, anno Domini millesimo cccmo lxij° et regni nostri tricesimo sexto. correxit B. R’. 1

1.
A marginal note against lines 24-34 states: Iste littere innovate sunt sub |2| eadem data et adjecta sunt |3| post illa verba « castri Sancti Severi » |4| et ante illa verba « ac omnia civi- |5| -tates, castra etc. » ista verba, videlicet: |6| « ac etiam civitatem et castrum Bur- |7| -deg’ ac civitatem et castrum Baione», |8| prout patet in rotulo sequenti, |9| de verbo ad verbum, quia illa |10| adjectio est causa innovationum |11| litterarum predictarum. Et ideo littere ille de |12| novo hic inferius in rotulo |13| sequenti irrotulantur sicut |14| predictum est .
52

20 July 1362 . Pro burgensibus civitatis Lemovicensis .

Rex senescallo suo Lemovicensi ac judici civitatis Lemovicensis et eorum loca tenentibus, salutem. Dilecti nostri consules |2| ville nostre Castri Lemovicensis suos huc ad nos miserunt ad presenciam nostram nuncios seu legatos, videlicet magistrum Petrum |3| Regis, Gaufridum Galteri et Johannem Martelli, burgenses et habitatores ville predicte qui huc venerunt, pro nonnullis |4| negociis nos et villam predictam tangentibus, nobis et nostre curie intimandis et apud nos prosequendis, qui timent aliqua in |5| ipsorum consulum et ville et sui, conjunctim seu divisim, et rerum, bonorum, jurium et libertatum suorum prejudicium fuisse, a |6| nonnullis suis adversariis innovata et gravamina et excessus, dampna et impedimenta illata. Unde nos volentes |7| preservare a talibus et tueri, vobis et vestrum cuilibet, conjunctim et divisim, districte precepimus et mandamus, si opus |8| fuerit, committendo quatinus omnia et singula talia, si que facta seu illata, in ville et consulum ac aliorum prenominatorum |9| prejudicium, conjunctim seu divisim, fuerint, in corporibus, rebus, bonis vel famulis aut servitoribus, a die que se parare |10| ceperunt ad iter huiusmodi arripiendum usque ad unum mensem, a die qua dictam villam redierunt computandam, 1 |11| celeriter et omnino amoveri, reparari et ad statum pristinum reduci et dampna et injurias emandari, sub magnarum |12| appositione penarum, sine difficultate et contradictione quacumque seu alterius expectatione mandati, faciatis. Et hoc eis conce-|13|-dimus ex certa sciencia et, si opus fuerit, de gracia nostra speciali. In cuius etc. Datum apud Westm’, xx die julii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Recte computandum.
53

22 July 1362 . De justicia facienda .

Rex Edwardo principi Aquitanie et Wallie 1 et filio nostro carissimo, salutem. Quasdam litteras nobis pro justicia super contentis in eisdem |2| litteris exhibendis presentatas vobis mittimus magno sigillo nostro inclusas, mandantes quod, visis dictis litteris super contentis in |3| eisdem, fieri facias debitum et festinum justicie complementum, prout de jure et secundum tractatum pacis inter nos et regem |4| Francie, fratrem nostrum carissimum, ultimo inite, fuerit faciendum. Datum apud Westm’, xxij die julii.

1.
Et Wallie interlined.
54

19 July 1362 . De donatione principatus Aquitanie .

Rex carissimo primogenito nostro, Edwardo, principi Wallie, salutem. A regali solio velut a sole distensi |2| radii, singule temporales prodeunt dignitates, ut ex hiis prime sublimitatis integritas minorationis detrimenta |3| non sentiat, set a suis potius curis et solicitudinibus relevata, tanto securior persistat in prosperis, regatur et |4| protegatur continue in adversis, quanto pluribus et excellentioribus subsidiis fulciatur. Stat tutum tribunal regium, |5| multorum principum stipatum potencia, gaudent et subditi domini sui principalis personam in sanguinis et generationis |6| suarum effigie frequentius intueri et sibi fore prosperimum reputantes quod, ubi eorum dominus principalis per singulas |7| dominationis sue provincias non poterit personaliter interesse, heredem suum futurum, si natura suum rectum ordinem prose-|8|-quatur, continuatis temporibus assistere sibi vident, quo transgressorum insolencie, ex honore et potestate juris sibi |9| traditi, ad tutelam fidelium puniantur frequentius ac aliorum laudabilia et fructuosa obsequia digne retributionis|10| commercio compensentur. Hac igitur consideratione, fili noster carissime, necnon multis aliis causis rationabilibus excitati, te |11| qui nuper in Aquitanie et Vasconie partibus, dum in ipsis guerrarum turbacio frequens ingruerat, estivos pro nobis |12| pulveres et sudores bellicos non vitasti, set sub titulo et vocabulo locum tenentis nostri nostras solucitudines 1 et |13| absenciam, tua suplens presencia, prolixo satis tempore supportasti, intendentes vicissitudine gratuita honorare, |14| subscriptarum terrarum et provinciarum ac totius Aquitanie et Vasconie principatum presentium litterarum nostrarum epigramate tibi, |15| de prerogativa potestatis regie, conferimus et donamus; volentes et concedentes quod omnium et singulorum locorum, terrarum |16| et provinciarum huiusmodi, sub nobis et dominii nostri solio et regimine, sis de cetero verus princeps et principis |17| Aquitanie honore, titulo, appellatione et vocabulo pociaris libere, quamdiu manseris sub hac vita, etiam si |18| per nos huiusmodi provincie ad regalis honoris titulum et fastigium imposterum sublimentur; quam erectionem |19| faciendi per nos ex nunc specialiter reservamus. Et ut collatus honor huiusmodi tibi sit imposterum, favente |20| Domino, fructuosus, de mera nostra liberalitate et ex certa sciencia, damus tibi et concedimus et in personam tuam |21| dumtaxat conferimus, jure et modo quo possumus meliori, civitates, castra, villas, terras, loca et provincias |22| infrascripta et quicquid juris possessionis et proprietatis habemus vel quovis modo habuimus aut progenitorum |23| nostrorum aliquis habuerit hactenus, ad eadem quomodolibet vel in ipsis, directo eorum dominio ac superioritate nobis |24| specialiter reservatis, videlicet: civitatem et castrum, necnon totamque terram et patriam Pictavensem, una cum feudo |25| Thoarcii et terra de Belle Ville; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Xanctonensem citra et ultra |26| Carentonium; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Agenensem; civitatem et castrum, totamque terram |27| et patriam Petragoricensem; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Lymovicensem; civitatem et castrum, totamque |28| terram et patriam Caturcensem; civitatem et castrum, totamque terram et patriam Tarviensem; terram, patriam et comitatum |29| de Bigorra ; comitatum, terram et patriam de Gaura; civitatem, castrum, terram et patriam Engolismensem; civitatem, |30| castrum, terram et patriam Ruthenensem ; et insuper civitatem et castrum Aquense ac villam et castrum Sancti Severi; |31| ac etiam civitatem et castrum Burdeg’ ; ac civitatem et castrum Baione; ac omnia civitates, castra, villas, |32| loca, terras, universamque patriam tam Aquitanie quam Vasconie, habenda et tenenda a nobis, sub homagio ligio, predictis |33| dominio directo ac superioritate nobis, ut premittitur, reservatis, tibi quoad vixeris, omnia et singula civitates, |34| castra, villas, loca, terras, comitatus et provincias supradicta, una cum omnibus insulis eisdem adjacentibus, |35| homagiis, ligeanciis, honoribus, obedienciis, vassallis, feudis, retrofeudis, serviciis, recognicionibus, juribus, mero et |36| mixto imperio, et cum jurisdictionibus altis, mediis atque bassis, salvis gardis, advocationibus et patronatibus ecclesiarum |37| metropolitarum et cathedralium, tam secularium quam regularium et aliorum ecclesiasticorum beneficiorum quorumcumque ad nos |38| premissorum occasione vel causa pertinentium seu spectantium, deveriis, censibus, redditibus, proventibus, confiscationibus, emolumentis |39| et proficuis, reversionibus, universisque juribus et pertinenciis ipsorum, adeo integre et perfecte sicut nos ea tenemus et habemus ad presens, |40| tenuimus et habuimus, tenuerunt aut habuerunt progenitorum nostrorum aliqui, ullis unquam temporibus retrolapsis. Ad tuorum |41| insuper honoris et nominis validius fulcimentum, hanc tibi auctoritatem et potenciam specialiter impartimur: de terris, locis |42| et juribus antedictis, personis bene meritis donandi, concedendi in feudum et demanium, perpetuo vel ad tempus, illa |43| videlicet terras et loca que de demanio nostro antiquitus nullatenus extiterunt, prout tibi placuerit et fore videbitur faciendum; |44| cudendi et fabricandi monetas auream et argenteam et aliam qualemcumque ac magistris et operariis earumdem indul-|45|-gencias et privilegia, talibus dari solita, largiendi; amortizandi et insuper terras, loca et redditus, libere aut sub financia, |46| que ad manum mortuam dantur ad presens, dabuntur successuris temporibus vel etiam relinquentur; nobilitandi etiam |47| personas ignobiles ; senescallos, judices, capitaneos, consules, tabelliones publicos, procuratores, receptores, |48| quoscumque officiarios alios creandi, instituendi et ponendi in singulis locis provinciarum huiusmodi et, quando et quotiens |49| opus erit, institutos et positos officiarios antedictos amovendi et loco amotorum alios subrogandi; bannitos et crimi-|50|-nosos quolibet provinciarum huiusmodi, presentes, preteritos et futuros, ad statum, famam et patriam ac bona eorum |51| quelibet mobilia et immobilia restituendi et revocandi et plenam perdonationem et remissionem 2 de commissis et committendis crimi-|52|-nibus, in provinciis antedictis, etiam si propter ea fuerint ultimo supplicio condempnati seu condempnandis et |52| fuerint de provinciis alienis, concedendi, dandi et faciendi; eisdem quibuscumque civitatibus, castris, villis et locis, |54| ecclesiis, ecclesiasticis personis, monasteriis, collegiis, universitatibus et personis singularibus, cuiuscumque conditionis existant, |55| privilegia, immunitates, franchisias, libertates et indulgencias perpetuas ac temporales quaslibet largiendi et etiam |56| concedendi; et concessas eis antiquitus necnon ipsorum usus et consuetudines alios, si tamen contraria non fuerint |57| paci et accordo factis ultimo inter nos et carissimum fratrem nostrum regem Francie, auctoritate nostra confirmandi, |58| quando et quotiens super hoc fueris requisitus; et quelibet alia faciendi et excercendi que verus princeps provinciarum |59| huiusmodi ad tutelam et regimen earumdem incolarum et subditorum suorum quietem posset facere vel deberet. |60| Que omnia et singula supradicta, donata, alienata, concessa, largita, amortizata, restituta, revocata, perdonata, |61| remissa, concessa, confirmata, facta, gesta et expedita, per te et deputatos tuos, habere volumus et, ex nunc prout |62| ex tunc, perinde habeant perpetuam firmitatem, ac si ea per nos ipsos gesta, facta et expedita, ut premittitur, exti-|63|-tissent, acceptamus et approbamus eadem ac tenore presentium confirmamus. Datum sub magni sigilli nostri |64| testimonio, in palatio nostro Westm’, die xixna mensis julii, anno Domini millesimo cccmo sexagesimo secundo |65| et regni nostri tricesimo sexto.

1.
Recte solicitudines .
2.
Et remissionem interlined.
55

1 August 1362 . De exemplificatione

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Inspeximus certificationes de quibusdam cartis, scriptis, litteris et instrumentis in thesauraria |2| nostra existentibus, per thesaurarium nostrum nobis in cancellariam nostram missas in hec verba:

Noverint universi presentes litteras inspec-|3|-turi quod nos Alfonsus Dei gracia rex Castelle, Toleti, Legionis, Gallecie, Sibilie, Cordubie, Murcie et Jahinni’, pro nobis, heredibus et |4| successoribus nostris, inimus fedus perpetue amicitie cum carisssimo consanguineo nostro, domino Henrico, Dei gracia illustri rege Anglie, domino Hibernie, |5| duce Normannie et Aquitannie et comite Andegavensi et heredibus et successoribus suis, isto modo quod nos et heredes et successores nostri, ab |6| hac hora in antea, sumus amici et imprisii predicti regis Anglie et successorum suorum contra omnes homines de mundo imperpetuum |7| et ipsum et heredes et successores suos juvabimus nos et heredes et successores nostri cum toto posse nostro, bona fide et sine fraude |8| et sine dolo, contra omnes homines de mundo, salva fide Ecclesie romane. Et dimittimus et quittamus, pro nobis et heredibus et successoribus |9| nostris, domino Henrico, illustri regi Anglie et heredibus et successoribus suis, sicut melius et savius intelligi potest : quicquid juris vel |10| quasi habemus vel habere debemus in tota Vasconia, vel in parte, in terris, possessionibus, hominibus, juribus vel quasi dominiis vel quasi |11| actionibus et rebus aliis, ratione donationis quam fecit vel fecisse dicitur dominus Henricus, quondam rex Anglie et Aleonora uxor sua |12| Aleonore filie sue et bone memorie domino Alfonso, regi Castelle ; et quicquid juris vel quasi ibidem habemus vel habere |13| debemus per successionem supradictorum, vel per collationem regis Ricardi seu regis Johannis, vel per collationem nobis vel cuiusvis |14| ad nos pertineat, factam a regina Berengaria, filia Alfonsi regis et regine Aleonore. Et omnes cartas quas habemus super |15| hoc, a predictis vel aliquo eorum, promittimus bona fide dicto regi Anglie restituere vel debere. Et volumus quod, si invente |16| fuerint, ex hac hora in antea, sint vacue et casse. Et hoc facimus propter multas bonas rationes et multa alia que illustris |17| rex Anglie predictus consanguineus noster nobis concessit, per se et procuratores suos et solempnes nuncios, Petrum, Dei gracia Herefordensem |18| episcopum et Johannem Mansell’, Bervelacensem prepositum, prout continetur in scriptis eorum, sigillis eorumdem sigillatis. Nos autem, tactis |19| sacrosanctis Evangeliis, pro nobis et heredibus et successoribus nostris, prestamus corporaliter juramentum universa et singula superius adnotata |20| bene et integre et fideliter imperpetuum observare, quod si forte aliquo tempore contravenerimus, quod non est intentionis nostre nec erit, |21| maledictionem Dei et penam perjurii incurramus. In cuius rei testimonium, presentem cartam, sigillo nostro aureo premunitam, |22| sepefacto regi Anglie, heredibus et successoribus suis duximus concedendam. Facta apud Toletum, rege exprimente, decimo kalendas maii, era millesima ducentesima nonagesima secunda. Didacius Johannis scripsit. SCRIPTUM ALPHONSI |23| REGIS CASTELLE : Cum regalis celsitudo viros clare propaginis diligere ac honerare 1 teneatur, illos tamen precipue |24| qui sibi ex consanguinitate vel affinitate sunt conjuncti et inveniuntur in beneplacitis promptiores, idcirco |25| nos Alfonsus, Dei gracia rex Castelle, Toleti, Legionis, Galezie, Sibille, Cordube, Murcie et Jahenni, inclitum et |26| carissimum affinem et sororium nostrum Edwardum, illustris regis Anglie primogenitum et heredem quem cingulo |27| accinximus militari, inter ceteros orbis principes affectione multiplici diligentes ac affectantes, eundem dignis meritis |28| honorare, ipsum speciali gracia prosequimur et favore. Ea propter, nos memoratus rex Castelle et Legionis, per presens |29| scriptum, notum fieri volumus universis quod nos prefatum Edwardum amplecti quadam prerogativa gracia cupientes, |30| damus, dimittimus, cedimus seu quitamus, pro nobis et heredibus nostris, eidem Edwardo et heredibus et successoribus |31| suis, libere et absolute, omni exceptione remota : quicquid juris habemus vel quasi habemus, vel habere debemus |32| in tota Vasconia vel in parte, in terris, possessionibus, hominibus, juribus, vel quasi dominiis vel quasi actionibus et rebus |33| aliis, ratione donationis quam fecit vel fecisse dicitur dominus Henricus, quondam rex Anglie et Alienora, uxor sua |34| Alienore, filie sue et bone memorie domino Alfonso regi Castelle; et quicquid juris vel quasi ibidem habemus vel habere |35| debemus, per successionem supradictorum, vel per collationem regis Ricardi seu regis Johannis, vel per collationem nobis vel alii cuiusvis |36| ad nos pertineat, factam a regina Berengaria, filia Alfonsi regis et regine Aleanore. Et omnes cartas quas habemus |37| super hoc, a predictis vel aliquo eorum, promittimus bona fide dicto Eduardo restituere vel debere. Et volumus quod, si invente |38| fuerint, ex hac hora in antea sint vacue et casse. Facta carta apud Burgis, rege exprimente, prima die novembris anno |39| domini millesimo cc° quinquagesimo quarto. Et nos prenominatus rex Alfonsus, una cum uxere 2 nostra regina Yolant |40| et cum filia nostra infante Berengaria, regnans in Castella, Toleto, Legione, Gallecia, Sibillia, Corduba, Murcia, Jahinnio, |41| Badallocio, Baecia et in Algarbe, universa que in hoc privilegio sunt expressa concedimus, pro nobis et heredibus nostris, |42| imperpetuum valitura et, ad majoris roboris firmitatem, hoc privilegium communitum nostro sigillo aureo roboramus. Infans |43| Alfonsus, dominus Molyne confirmavit. Infans Fredericus confirmavit. Infans Enrricus confirmavit. Infans Manuel confirmavit. Infans |44| Ferrandus confirmavit. Infans Filippus, electus ecclesie Ispalensis confirmavit. Infans Sancius, electus ecclesie Toletanensis confirmavit. Johannes |45| Compostellanus archiepiscopus confirmavit. Alvarus Garsie de Fromesta scripsit. LITTERA PROCURATORII PETRI REGIS |46| CASTELLE. « In Dei nomine amen. Noverint universi presentium litterarum seu presentis publici instrumenti seriem |47| inspecturi quod nos Petrus, Dei gracia rex Castelle, Legionis, Toleti, Gallecie, Sibilie, Cordube, Murcie, Giennii, |48| Algarbi et Algerie ac Visacaie ac comitatus Moline dominus, de discretione et industria nobilium et discretorum virorum |49| Alvari Sancii de Cuellar, baccalarii in decretis, nostre curie judicis ordinarii et nostre audiencie generalis auditoris et Didaci |50| Sancii de Terrasas, domini Alfonsi nati mei vassalli, presentium exhibitorum, confidentes ac tenentes sine dubio quod ea |51| que sibi committimus, fideliter ac laudabiliter curabunt adimplere, eosdem Alvarum et Didacum et eorum quemlibet in |52| solidum, ita quod occupantis conditio melior non existat, facimus, constituimus, creamus seu etiam ordinamus nostros |53| veros, certos, legitimos, sufficientes et indubitatos procuratores, actores, negociorum gestores ac etiam nuncios speciales, |54| videlicet ad tractandum, ordinandum, disponendum, conveniendum, concedendum, inhiendum, faciendum, contrahendum, approbandum, firmandum et |55| roborandum, perpetuo vel ad tempus, nostro nomine et pro nobis, regnis et dominiis nostris, pro heredibus et successoribus nostris ac pro nostris |56| subditis et vasallis, cum excellentissimo, clarissimo ac magnifico principe, domino Eduardo, Dei gracia rege Anglie, pro se |57| suisque regnis et dominiis, heredibus et successoribus suis ac suis subditis et vasallis, necnon cum eius procuratore seu |58| procuratoribus, nunciis specialibus, ab eo habentibus ad infrascripta meram, plenam et liberam potestatem, mandatum etiam |59| speciale, quoscumque tractatus, confederationes, pacta, conventiones, alligaciones, amicitias, pactiones, promissiones, federa et |60| ligamina quecumque et omnia alia et singula in premissis et circa premissa aut quolibet premissorum necessaria |61| fuerint seu etiam oportuna, |62| prout ipsis procuratoribus nostris vel eorum alteri visum fuerit expedire. Damus insuper |63| et concedimus prefatis procuratoribus nostris et cuilibet ipsorum in solidum plenam, meram et liberam potestatem et speciale |64| mandatum premissa omnia et singula, cum dependentibus ex eis emergentibus, incidentibus et connexis, faciendi, firmandi, |65| roborandi ac etiam vallandi, per juramentum in animam nostram et omagium aut alias qualitercumque, prout predictis |66| procuratoribus nostris et eorum alteri visum fuerit expedire, necnon et bona nostra et subditorum nostrorum mobilia et immo-|67|-bilia, presentia et futura, modis, formis et conditionibus quibus voluerint, obligandi super premissis omnibus et singulis |68| tenendis et observandis. Que omnia et singula supradicta per prefatos procuratores nostros et eorum alterum tractata vel |69| tractanda, ordinata vel ordinanda, firmata vel firmanda, roborata vel roboranda, vallata vel vallanda, |70| seu alias facienda, juianda 3 et obliganda in premissis et circa premissis ac premissorum quolibet, ut prefertur. Nos, |71| de certa sciencia, ex nunc prout ex tunc, laudamus, concedimus, firmamus, roboramus et approbamus atque ratificamus |72| et etiam promittimus, pro nobis, heredibus et successoribus nostris, sub bona nostra fide, premissa omnia et singula perpetuo |73| tenere et non contra facere vel venire, per nos vel alium seu alios, set ea firmiter inviolabiliter observare, |74| ac si per nos presencialiter et personaliter facta, tractata, ordinata, firmata et roborata fuissent, ac etiam vinculo |75| juramenti seu quavis alia firmitate fulcita, etiam si expressatis et superius notatis fortiora seu graviora |76| existant, vel etiam taliaque, de jure sive de consuetudine, mandatum exigant speciale. Quicquid autem per |77| dictos procuratores nostros ac speciales nuncios gestum, actum, procuratum, inhitum, compositum, ordinatum fuerit seu quo-|78|-modolibet attemptatum, promittimus ratum, gratum, firmum nos perpetuo habituri ac etiam inviolabiliter observare, |79| sub ipoteca et obligatione omnium bonorum nostrorum. Relevamus etiam eosdem procuratores nostros, in premissis et premissorum |80| singulis et in hiis que sub dicta forma mandati possent concludi verisimilibus vel aliis quomodolibet |81| contineri, ab omni onere satisdandi. In quorum omnium testimonium, presentes nostras litteras in publicum instrumentum manu |82| propria suscripsimus nomen nostrum et, per nostrum notarium publicum infrascriptum, fieri fecimus et sigilli nostri plumbei jussimus |83| appensione muniri. Datum et actum apud nobilissimam nostram civitatem Ispalensis, in nostro regio palatio, sexta die |84| mensis decembris, era millesima trescentesima nonagesima nona. Presentibus nobilibus et discretis viris Martino |85| Luppi, dicti domini regis camerario et repositario majori et Johannes Alfonsi, eiusdem domini computatore majori ac Johanne |86| Fernandi, preceptore de Ucles, ordinis milicie Sancti Jacobi, predicti domini regis majori falconerio et pluribus aliis testibus |87| ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Nos El Rei. Et ego, Matheus Fernandi, sigilli secreti dicti domini regis |88| cancellarius ac in omnibus regnis, dominiis et terris suis pariter auctoritate eiusdem notarius, qui predictis omnibus et singulis, dum |89| per predictum dominum regem agerentur et fierent, una cum dictis testibus presens fui et, de mandato ipsius, presens |90| publicum instrumentum aliis negociis occupatus scribi feci et publicari, meoque consueto signo signavi in testimonium |91| veritatis. ALLIGANCIA PETRI REGIS CASTELLE. Universis presentes litteras inspecturis, Didacus Sancii de |92| Terragas, miles et Alvarus Sancii de Cuellar, bacallarius in decretis, ambaxatores et procuratores illustrissimi |93| principis domini Petri, Dei gracia regis Castelle et Legionis, salutem in Domino sempiternam. Inter cetera quibus regnorum |94| procuratur exaltacio et quietudini consulitur subjectorum, illud probatur fore precipuum ut sibi invicem reges et |95| regna unitatis et indissolubilis amicitie federe conjugantur, quo alter alteri libenter assistant in prosperis et, |96| impendendo fructuosa subsidia, nunquam deficiat in adversis. Premissa igitur necnonque incliti reges Anglie |97| et domini Hibernie qui pro tempore fuerant ac domus ipsorum tota, clare memorie Castelle et Legionis regibus, |98| progenitoribus prefati domini nostri regis, ipsorumque domui, consimilis unitatis et amicitie nexibus antiquitus unituo junge-|99|-bantur, idem dominus noster rex, internis meditationibus revolvens et quod per eosdem sinceris affectibus gestum erat,

volens continuatis temporibus prosequi, opere pariter et sermone, super premissis et ea concernentibus, cum circumspectis viris, |2| dominis Guillelmo, domino de Latymer, milite et barone ac Johanne de Stretele, legum doctore, decano ecclesie Lincolnensis, procura-|3|-toribus serenissimi principis, domini Edwardi, Dei gracia regis Anglie ac domini Hibernie et Aquitanie, illustris consanguinei eiusdem |4| domini nostri regis, ad inhiendum et faciendum secum et nobiscum confederationes et ligas subscriptas, a prefato rege potestatem |5| sufficientem optinentibus, ac nobiscum, multa deliberatione prehabita, pro eodem domino nostro rege et domino Alfonso, filio suo |6| eius primogenito, eorumque heredibus et successoribus, regno, dominiis, terris suis et subditis quibuscumque, presentibus et futuris, ubi-|7|-cumque sint vel erunt, cum prefato domino Edwardo rege Anglie ac domino Hibernie et Aquitanie, pro se ac domino Edwardo, |8| principe Guallie, eius primogenito, eorumque heredibus, successoribus, regno, dominiis, terris, eorumque subditis quibuscumque, present-|9|-tibus et futuris, ubicumque fuerint vel erunt, ac eorum procuratoribus supradictis, perpetuas alligancias, confederationes et |10| pactiones, ligas, amicitias, vigore potestatis nostre, cuius tenor continetur inferius, inhimus, facimus sub hac forma. Videlicet quod dictus dominus noster, rex Castelle et Legionis ac dictus dominus Alfonsus, primogenitus suus, heredes et suc-|11|-cessores regnum, dominia, terre et subditi sua quecumque, presentia et futura, erunt cunctis futuris temporibus prefato |12| domino Edwardo, regi Anglie ac domino Hibernie et Aquitanie ac prefato domino Edwardo, primogenito suo, eorumque heredibus, |13| successoribus, regno, dominiis, terris et subditis quibuscumque, terra marique, boni, veraces et fideles amici et alligati et eis |14| conservabunt, posse suo, honores et jura quelibet, ubicumque sciverint ea fore, dampnum ipsorum impedient fideliter ; pari modo |15| quibuscumque suis inimicis, persecutoribus et emulis, presentibus seu futuris, aliqua consilium, auxilium, solacium vel favorem, contra |16| ipsos aut ipsorum aliquem, quacumque causa vel occasione, presenti vel futura, per se vel per alios, publice vel occulte, nunquam |17| dabunt, nec etiam facient, nec inimicos huiusmodi ad dampnum seu prejudicium dicti regis Anglie, filii sui, heredum, |18| regni, dominiorum seu terrarum suorum, scienter non receptabunt nec recipient, receptari aut recipi facient nec permittent|19| quomodolibet, nec in regno, dominiis et terris suis predictis morari scienter patientur, nec alios inimicos, persecutores et emulos |20| huiusmodi, per se vel per alios, publice vel occulte, quibuscumque titulo vel colore, contra dictum regem Anglie, filium suum, |21| heredes et successores, regnum, terras, dominia sive subditos sustinebunt nec juvabunt quovis modo. A presentibus alli-|22|-ganciis dominum papam, Romanorum imperatorem modernum, dominum regem Francie, ipsius heredes, liberos et sucessores, regnum |23| et subditos presentes et posteros excipimus specialiter et expresse. Si tamen predicti vel aliqui aut aliquis eorum juverint |24| seu juverit, per se vel per gentes suas, inimicos, persecutores aut emulos dicti regis Anglie, seu dicti domini Edwardi, |25| filii sui, aliorumque heredum et successorum suorum, aut dederint seu dederit eis vel eorum cuicumque consilium, auxilium, |26| vel favorem, idem dominus rex Castelle et Legionis et dictus 4 dominus Alfonsus, filius suus, aliique heredes et successores sui |27| juvabunt, per se et gentes suas, dictum regem Anglie, dominum Hibernie et Aquitanie et dictum dominum Edwardum, filium suum et |28| heredes et successores suos, ipsorum regis Anglie, filii et successorum suorum sumptibus et expensis, eisque dabunt super hiis |29| consilium, auxilium et favorem, ad tuitionem et protectionem regnorum et dominiorum suorum predictorum ; subditos suos et alios qualescumque, |30| regnum Anglie, dominia Hibernie et Aquitanie aut alia terras et dominia dicti regis, per terram vel per mare offendere vel invadere |31| molientes refrenabunt, etiam toto posse et dictum regem Anglie ac dominum Edwardum, filium suum, heredes et succes-|32|-sores eorum juvabunt ut est dictum. Et hec omnia et singula, quotienscumque et quandocumque dictus dominus rex Anglie, |33| heredes et successores sui super hiis prefatum dominum nostrum regem Castelle et Legionis, aut eius primogenitum supradictum |34| vel heredes et successores ipsorum duxerint requirendos, et necesse eis fuerit, aut indegeant ipsorum auxilio in hac parte, |35| bona fide adimplebunt et contra omnes homines mundi qui possint vivere sive mori qui dictum regem Anglie, |36| Edwardum filium suum, heredes, successores seu subditos, regnum, terras seu dominia supradicta, terra marique offendere, invadere, |37| impugnare aut in ipsis guerram facere presumpserint, ipsorum regis Anglie, filii et successorum suorum sumptibus et expensis, |38| eos juvabunt toto posse, ut dictum est, et in eis dabunt consilium, auxilium et favorem, prout melius sciverint |39| aut poterint, quovis modo, bona fide et sine fraude et malo ingenio et sicut pro factis et negociis ipsorum facerent. |40| Ad hec promittimus bona fide, vice et nomine quibus supra, quod si contigat prefatos dominum 5 regem Anglie, principem filium suum |41| aut ipsorum heredes, hominibus ad arma, castellanis, sagittariis, ginetibus, vandaliensibus aut aliis indigere ac subsidium prefati domini |42| nostri regis in hac parte, quotienscumque et quandocumque duxerit seu duxerint requirendum, per se aut nuncios eorumdem, idem |43| dominus noster rex et Alfonsus, eorumque heredes, absque difficultate aliqua, juvabunt bona fide et secundum modum et formam |44| superius annotatos, dictos regem Anglie et principem filium suum et eorum heredes, de gentibus huiusmodi et usque ad |45| numerum quem a se commode poterint dimittere et etiam sustinere, considerata eorum necessitate propria que contingere |46| poterit temporibus successivis, sumptibus tamen et expensis prefatorum regis Anglie, principis filii sui et heredum suorum, |47| secundum statum hominum armorum, sagittariorum et aliarum gentium predictarum, infra ... 6 dierum spacium, a tempore requisitionis huius-|48|-modi, ad forum victualium qui pro tempore continget in partibus, respectu habito bona fide taxandis et etiam moderandis, |49| per quatuor legales milites qui ad hoc assumentur, videlicet duo ex una parte et duo ex alia, qui scient et arbitrentur et |50| taxent et moderentur sumptus et expensas, secundum temporis et loci vel locorum uberitatis vel sterilitatis circumstancias, |51| ut prefertur. Servientque gentes huiusmodi legaliter prefatis dominis regis Anglie, principi filio suo et eorum heredibus |52| in guerris ipsorum, quamdiu eos secum duxerint retinendos et eis satisfecerint de stipendiis sicut premittitur |53| moderandis. Presentes tamen aligancias dicto domino nostro regi Castelle, eiusque filio supradicto, heredibus aut |54| subditis ipsorum presentibus et futuris, nullum volumus prejudicium generari, quin poterint omnes et singulos fugitivos, |55| exules, forbannitos, presentes et posteros, quibuscumque occasione sive causa, a regno Anglie, dominiis et terris predictis, |56| receptare, sustinere et fovere in regnis, dominiis, terrisque que suis predictis, modo et forma quibus, retroactis temporibus, |57| factum erat et fieri super hiis extitet consuetum. Et ad omnia et singula supradicta effectualiter adimplenda, eundem |58| dominum nostrum regem, heredes et successores ac subditos suos, regnum, terras et dominia ipsorum quelibet, presentia et futura, prefatis dominis regi Anglie et principi, filio suo, eorumque heredibus, successoribus et subditis, tenore presentium, efficaciter |59| obligamus. Et nunc ad majorem securitatem eorumdem, vice et nomine supradictis, promittimus bona fide ac in |60| animam dicti domini nostri regis Castelle, corporale prestamus sacramentum quod idem dominus noster rex alligancias, ligas, |61| amicitias, confederationes, conventiones et pacta, ceteraque predicta, in omnibus et per omnia tenebit, adimplebit et inviola-|62|-biliter teneri, adimpleri et inviolabiliter observari 7 faciet, eaque, in toto vel in parte, nunquam rumpet nec etiam violabit, rumpi nec violari |63| faciet nec permittet, nec ipsis contraveniet quomodolibet in futurum et quod, in persona sua propria, easdem alligan-|64|-cias ac omnia et singula supradicta pro se, eiusque filio primogenito et eorum heredibus, acceptabit, approbabit et denuo |65| confirmabit, astantibus consiliariis suis, prelatis, proceribus, nobilibus et aliis regni Castelle et aliorum dominiorum suorum et, super |66| hiis omnibus, litteras suas, sigillo suo sive bulla munitas, prout antecessores sui reges Castelle fecerunt in |67| similibus, citra festum Resurectionis dominice proximum, eidem regi vel nunciis eiusdem regis Anglie ad recipiendas |68| easdem deputandis, inter Fontem Rabiam et Bayonam, tradet, tradi seu realiter liberari faciet, eodem jure |69| jurando, totaque nostra potencia curabimus nos facturos. Tenor quidem predicti procuratorii sive predicte potestatis |70| est iste qui sequitur : « In Dei nomine, amen. Noverint universi presentium litterarum seu presentis publici instrumenti |71| seriem inspecturi quod nos Petrus, Dei gracia rex Castelle, Legionis, Toleti, Gallecie, Sibilie, Cordube, Murcie, |72| Giennii, Algarbi et Algesirie ac Visacaie et comitatus Molyne dominus, de discretione et industria nobilium et |73| discretorum virorum Alvari Sancii de Cuellar, baccallarii in decretis, nostre curie judicis ordinarii et notre audiencie generalis |74| auditoris et Didacii Sancii de Terrasas, domini Alfonsi nati mei vassalli, presentium exhibitorum, confidentes ac tenentes |75| sine dubio quod ea que sibi committimus fideliter ac laudabiliter curabunt adimplere, eosdem Alvarum et Didacum |76| et eorum quemlibet insolidum, ita quod occupantis conditio melior non existat, facimus, constituimus, creamus seu etiam |77| ordinamus nostros veros, certos, legitimos, sufficientes et indubitatos procuratores, actores, negociorum gestores ac etiam |78| nuncios speciales, videlicet ad tractandum, ordinandum, disponendum, conveniendum, concedendum, iniendum, faciendum, contrahendum, approbandum, |79| firmandum et roborandum, perpetuo vel ad tempus, nostro nomine et pro nobis, regnis et dominiis nostris, pro heredibus et successoribus |80| nostris, ac pro nostris subditis et vassallis, cum excellentissimo, clarissimo ac magnifico principe, domino Edwardo, |81| Dei gracia rege Anglie, pro se suisque regnis et dominiis, heredibus et successoribus suis ac suis subditis et vassallis, |82| necnon cum eius procuratore seu procuratoribus, nunciisque specialibus ab eo habentibus ad infrascripta meram, plenam et |83| liberam potestatem, mandatum etiam speciale, quoscumque tractatus, confederationes, pacta, conventiones, alligaciones, |84| amicitias, pactiones, permissiones, federa et ligamina quecumque et omnia alia et singula in premissis, aut circa |85| premissa aut quolibet premissorum, necessaria fuerint seu etiam oportuna, prout ipsis procuratoribus nostris vel eorum |86| alteri visum fuerit expedire. Damus insuper et concedimus prefatis procuratoribus et cuilibet ipsorum in solidum, plenam, |87| meram et liberam potestatem et speciale mandatum premissa omnia et singula, cum dependentibus ex eis 8 emergentibus, |88| incidentibus et connexis, faciendi, firmandi, roborandi ac etiam vallandi per juramentum in animam nostram et |89| omagium aut alias qualitercumque, prout predictis procuratoribus nostris et eorum alteri visum fuerit expedire, necnon et |90| bona nostra et subditorum nostrorum, mobilia et immobilia, presentia et futura, modis, formis et conditionibus quibus |91| voluerint obligandi, super premissis omnibus et singulis tenendis et observandis. Que omnia et singula supradicta |92| per prefatos procuratores nostros et eorum alterum tractata vel tractanda, ordinata vel ordinanda, firmata vel firmanda, |93| roborata vel roboranda, vallata vel vallanda seu alias facienda, juranda et obliganda in premissis aut circa |94| premissa ac premissorum quodlibet, ut prefertur, nos de certa sciencia, ex nunc prout ex tunc, laudamus, concedimus, |95| firmamus, roboramus et approbamus atque ratificamus et etiam promittimus pro nobis, heredibus et successoribus nostris, sub bona |96| nostra fide, premissa omnia et singula, perpetuo tenere et non contra facere vel venire, per nos vel alium seu alios, |97| set ea firmiter et inviolabiliter observare, ac si per nos presencialiter et personaliter facta, tractata, ordinata, firmata |98| et roborata fuissent, ac etiam vinculo juramenti seu quavis alia firmitate fulcita, etiam si expressatis et |99| superius notatis fortiora seu graviora existant, vel etiam talia que, de jure sive consuetudine, mandatum |100| exigant speciale. Quicquid autem per dictos procuratores nostros ac speciales nuncios gestum, actum, procuratum, |101| inhitum, compositum, ordinatum fuerit seu quomodolibet attemptatum, promittimus ratum, gratum, firmum nos

perpetuo habituri, ac etiam inviolabiliter observare, sub ypoteca et obligatione omniumque bonorum nostrorum ; relevamus etiam |2| eosdem procuratores nostros in premissis et premissorum singulis et in hiis que sub dicta forma mandati possent |3| concludi verisimilibus vel aliis quomodolibet contineri, ab omni onere satisdandi. In quorum testimonium presentes |4| nostras litteras seu publicum instrumentum manu propria subscripsimus nomen nostrum et, per nostrum notarium publicum infra-|5|-scriptum, fieri fecimus et sigilli nostri plumbei jussimus appensione muniri. Data et acta apud nobilissimam |6| nostram civitatem Ispalensis, in nostro regio palatio, sexto die mensis decembris, era millesima trescentesima |7| nonagesima nona. Presentibus nobilibus et discretis viris Martino Luppi, dicti domini regis camerario et repositario |8| majori et Johanne Alfonsi, eiusdem domini computatore majore ac Johanne Fernandi, preceptore de Ucles, ordinis milicie |9| Sancti Jacobi, predicti domini regis majore Falconerio et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Nos El Rey. Et ego Matheus Fernandi, sigilli secreti dicti domini regis cancellarius ac in omnibus regnis, dominiis |10| et terris suis pupplica auctoritate eiusdem notarius, qui predictis omnibus et singulis, dum per dictum dominum regem agerentur et |11| fierent, una cum dictis testibus presens fui et, de mandato ipsius, presens publicum instrumentum aliis negociis occupatus |12| scribi feci et publicavi, meoque consueto signo signavi in testimonium veritatis. » Facta et data fuerant hec predicta, |13| per nos procuratores superius recitata, sub sigillorum nostrorum testimonio, in cathedrali ecclesia Sancti Pauli Londonensis, die vice-|14|-sima secunda mensis junii, anno Domini millesimo ccc° sexagesimo secundo, indictione quinta decima, pontificatus domini Innocentii |15| pape anno decimo. Presentibus tunc temporis in eisdem reverendo patre domino Johanne, Dei gracia Wygornensi episcopo ac nobilibus, |16| potentibusque viris dominis Michaele de Ponynges et Ricardo de Stafford, baronibus, Giraldo de Tartas, [domino] de Puyana, Johanne |17| de Pomeriis, Johanne de Sancto Claro, Nicholao de Popham et Johanne Valays, militibus ac venerabilibus viris dominis Johanne |18| de Bokyngham, decano Lichefeldensi, Johanne de Branketre, thesaurario Eboracensi, Johanne de Bambourgh’, archidiacono |19| Northumbr’ in ecclesia Dunnolmensi et Willelmo de Tyryngton, canonico Londonensi, Petro Johannis de Olobarrieta, |20| Martino Johannis de Acorda, burgensibus de Bermeo, Francisco Ferrandi de Metinaceli, Egidio Fernandi de |21| Cuellar, Johanne Albon, cive London’, Johanne Batalla, domicello, Johanne Clerevaus, notario publico et pluribus aliis |22| testibus in premissis. Ego Johannes de Banketre, clericus Norwicensis diocesis, apostolica et imperiali auctoritatibus notarius |23| publicus, allliganciis, confederationibus, pactionibus, promissionibus, obligationibus, juramentorum prestationibus, ceterisque premissis per |24| procuratores eosdem, sicut premittitur, factis, recitatis et gestis, una cum notariis et testibus inscriptis, presens interfui, |25| eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, multisque regalibus occupatus negociis, per alium scribi feci ac, ad |26| rogatum et requisitionem procuratorum eorumdem, publicavi premissa et ea in hanc publicam scripturam et formam |27| redigens, meis consueto signo et nomine roboravi in testimonium veritatis.

Nos autem tenorem certifica-|28|-tionum predictarum ad requisitionem predicti principis duximus exemplificandam per presentes. In cuius etc. Datum |29| apud Westm’, primo die augusti.

1.
Recte honorare .
2.
Recte uxore .
3.
Recte juranda , cf. mbr 14 l. 93.
4.
dictus interlined.
5.
dominum interlined.
6.
The number is missing.
7.
teneri, adimpleri et inviolabiliter observari interlined.
8.
eis interlined.
56

6 July 1362 . Pro hominibus ville Castri Lemovicensis .

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Inspeximus quoddam instrumentum publicum coram nobis exhibitum in hec verba:

In Dei nomine amen. 1 Notum |2| sit omnibus et singulis presens instrumentum publicum inspecturis et audituris quod anno ab incarnatione eiusdem millesimo tricentesimo |3| sexagesimo primo, die mercurii scilicet die xiiija mensis decembris, hora completorii, in Civitate Lemovicensi in domo habitationis |4| venerabilis et discreti viri domini Rainulphi de Pompodorio, canonici ecclesie Lemovicensis, sita in placeis dicte ecclesie, coram magne |5| nobilitatis et potencie dominis, dominis Johanne Chandos vicecomitis Sancti Salvatoris, locum tenente generali in partibus Francie ac |6| commissarii illustrissimi principis domini nostri regis Anglie, domini Hibernie et Aquitanie, ac domino Johanne de Maingre alias Bousiqaut, |7| milite, marescallo Francie ac commissario in hac parte domini Francie regis, ut asserunt, in ipsorum dominorum ac nostrorum notariorum publicorum |8| et testium subscriptorum ad hoc vocatorum presencia, personaliter constituti prudentes viri Petrus Bolhon, Johannes de Mugueto, Johannes |9| Pinheta, Johannes Amici, Petrus Boneffant et Martialis Juliani, consules Castri Lemovicensis, pro se et aliis consulibus suis, |10| dici et exponi fecerunt domino marescallo predicto, in presencia domini vicecomitis et locum tenentis predicti, quod ipsi consules venerant |11| pro loquendo dicto domino marescallo, super illis que per ipsum dominum, seu ex parte ipsius, eis precepta fuerant et injuncta. Qui dominus |12| marescallus et commissarius dixit et precepit et injunxit et aliter precepisse et injunxisse se dixit consulibus eisdem, ex parte |13| domini Francie regis predicti, quatenus ipsi consules et habitatores dicti Castri fidem, homagium, ligeanceas, fidelitatem, recogniciones et |14| obedienciam, quibus dicto domino regi Francie tenebantur, facerent et prestarent domino Johanni Chandos predicto, ibidem presenti, ut locum tenenti |15| et deputato ad hoc dicti domini nostri Anglie regis et pro ipso. Ad quod pro parte dictorum consulum, cum reverencia, fuit dictum quod cum |16| vulgare dictum habeat quod in contractatu pacis malefacta malefactoribus indulgentur, ipsi nolebant in hoc dicto 2 includi, quinimmo, |17| prout erga dictum dominum Francie regem fideliter hactenus se habuerant, ut tales volebant nunc et imperpetuum merito |18| reputari et absque suo congerio ab ipso recedere non volebant ; supplicantes ut quandam brevem dilationem, infra |19| quam dicto domino Francie regi loqui super hiis et, de et cum eius licencia et congerio, super jussis et preceptis huiusmodi |20| tutius procedere auderent, sibi concedere dignaretur, et etiam ad loquendum super hec cum domino duce Britannie, |21| vicecomite Lemovicensi similiter, si placeret eidem, quam concesserat, ut dicebatur, officiariis domini vicecomitis Lemo-|22|-vicensis predicti. Quibus dictis, prefatus dominus marescallus et commissarius respondit quod revera dominus Francie rex per suas litteras |23| commiserat et preceperat, etiam oraculo vive vocis, diu est, et iterum mandarat eidem marescallo, ex hoc |24| fuerat et venerat propter hoc in hac villa Lemovicensi, expresse ut Civitatem et Castrum Lemovicense et habitatores |25| ipsorum reddi faceret in et ad obedienciam domini Anglie regis predicti, salvis libertatibus, franchisiis, privilegiis, consuetu-|26|-dinibus et juribus, ac modo et forma quibus domino Francie regi tenebantur. Quod nisi verum esset, ipse dominus marescallus, |27| ut asseruit, non diceret, ymmo prediligeret mori, ut dixit, quodque ipse bene noverat et noscebat eosdem habitatores, dicens |28| quod de fidelitate ipsos recommendabat et recommandavit, ulterius dicens quod dominus Francie rex ipsos alienaverat |29| non odio, ymmo pro bono et tractatu pacis et liberatione sui et liberorum suorum, fide et juramento a se prestitis supra corpus |30| Domini Jhesu Cristi observandis, quodque ipse dominus marescallus, in premissis dicendis et faciendis, nullum honorem et commodum |31| reportabat, nisi in quantum parebat domini sui predicti mandatos, etiam quod ipse dominus marescallus et commissarius, |32| presens in contractu predicto, hoc idem promiserat et juravit. Et ut de premissis clarius appareret, fuerunt ibidem prout |33| aliter, ut dicebat, fuerant exhibite et lecte littere patentes dicti domini Francie regis, eius vero sigillo in cera alba |34| impendente, ut prima facie apparebat, sigillate, tenorem qui sequitur continentes : “Johan par la grace de Dieu, roi |35| de France a noz amez et foiaux les consoulx et habitanz du chastel et ville de Limoges, salut et dilection. |36| Comme parmys la traictie de la paix et accort fais entre nous et nostre tres chier et amee 3 frere le roi Dengleterre, nous |37| lui soions tenuz de bailler et deliverer, entre pluseurs terres et autres choses, la Citee et le Chastel de Limoges et toute |38| la terre et le paiis de Limosin, et a ce soions obligez par foy et serment faiz sur le corps Jhesu Crist sacre, si come |39| au dit treictie et en nos autres lettres sur ce baillez a nostre dit frere, ou a ses gentz pour lui, est plus a plein contenu, |40| nous vous prions, requirons 4 et neantmoins mandons et commandons et estroitement enjoignons sur toute lamour, feaute, |41| loialte et serement que vous avez a nous et en quoy vous nous estes teneuz, que vous entrez la foy et hommage de nostre dit |42| frere le roi Dengleterre, ou de ses deputez, de tout ce que vous tenez de nous, tant es ditz Citee, Chastel de Limoges, |43| terre et paiis de Limosin, come aillours en touz les paiis que nous avons transportez et sommes tenuz a bailler et |42| delivrer a nostre dit frere le roi Dangleterre et a ses deputez, qant et sitost que vous en serrez sur ce requis et que ces presentes |44| lettres vous serront mostrees et baillees. Et avec ce soiez desoresenavant vous, voz hommes, voz gentz et voz subjetz, |45| entendens et obeissans en toutes choses a nostre dit frere le roi Dangleterre, ses heirs et successours et a touz lour |46| deputez et commis de par eux, tant si avant et par celle manere que vous avez este avant ces hures a nous predeces-|47|-sours rois de France, a nous et a noz deputez et commis de par nous. Et en entrant ainsi et faisant a nostre dit |48| frere le roi Dengleterre, ses heirs, successeurs ou lour deputez, la foy, hommages, ligeances, fealtez, seremens, recog-|49|-noissances et obeissances devant dites, nous pur nous, noz heritiers et successeurs, des maintenant et pur touz jours, |50| vous quitons et absolvons des dites fois, hommages, ligeances, fealtez, serementz, recoignoisances et obeissances |51| en qoy vous nous estez ou povies estre tenuz, selon la forme et teneur de noz autres lettres devant dites. Et voulons |52| que ces presentes soient a vous, voz heirs et successeurs tesmoignance et garant envers touz, perpetuelment et a touz |53| jours, des choses dessus dites, sans avoir de nous, nos heirs et successeurs jamais autres lettres, mandemenz ou commandemenz. |54| Donne au boys de Vincenn’, lo xij jour daust, lan de grace mille ccc seyxante et un.” Quarum quidem litterarum etiam, |55| ut dixit, commissionis et aliarum litterarum quibus utebatur in hac parte, quarum tenores in presentibus inseri et pro insertis haberi volunt, |56| et vive vocis precepti predicti virtute, dictis consulibus precepit iterum, ex parte dicti domini Francie regis, quatenus ipsi domino regi |57| Anglie ac eidem domino, eius locum tenenti predicto, et suis a cetero parerent et eius fidem, homagium, ligeanceas, juramentum, recogniciones |58| et obediencias facerent et subirent. Quibus actis et jussis, pars consulum predictorum respondit, dixit, fecit et petiit, modo et |59| forma in quadam papiri cedula verbis latinis composita, ibidem per partem predictam consulum exhibita, et per nobilem virum |60| dominum Guillelmum de Seriz, militem, consiliarium dicti domini locum tenentis in gallico exposita et lecta, contentis, cuius tenor sequitur, sub hiis verbis : |61| “ Salvis omnino libertatibus, consuetudinibus, juribus, usibus, franchisiis, privilegiis, possessionibus seu |62| quasi realibus et personalibus, seu mixtis nostris et ville et habitatorum Castri Lemovicensis et suburbiorum et totius territorii |63| et pertinenciarum ipsius, omnibus et singulis, conjunctim et divisim, etiam antiquis quibuscumque et eis in vigore inviolabiliter |64| et perpetuo permansuris ; et quod manuteneamur in illis ac garentiamur, defendamur, tueamur ab omnibus et singulis, etiam |65| cuiuscumque et quantecumque potestatis seu dignitatis existant, et etiam a quibuscumque vi, violencia, excessibus facti, |66| potentia, guerra seu guerris et novitatibus quibuscumque, quotiens opus erit, etiam et maxime ab illis qui |67| aliquid a nobis seu habitatoribus predictis, ratione eorum in quibus nos seu posteros nostros seu dictos habitatores, nunc seu |68| imperpetuum, vobis pareri et per vos a nobis seu ab ipsis exigi contigerit peterent, seu nos vel eos aliqualiter moles-|69|-tarent in corporibus, rebus, juribus sive bonis seu aliter in predictis ; ac excessus, violencie et novitates, nobis seu eis, |70| illati penitus reparentur et cessetur ab ulterius inferendis. ” Nos litteris et mandatis regiis super hoc nobis directis |71| et factis ac exhibitis acquiescemus et parebimus et, ex nunc, acquiescimus et paremus, quantum nos comprehendunt et juxta |72| tenorem et seriem earumdem. Cumque hiis actis, pars ipsorum consulum supplicaret contenta in ipsa cedula et liber-|73|-tates suas a domino locum tenente predicto, etiam auctoritate regia, salvari et litteras sub sigillo suo concedi ac promitti, salvari, |74| confirmari et concedi facere a domino rege Anglie predicto ; dicentes ulterius quod, propter brevitatem temporis et sui simplici-|75|-tatem et multitudinem, non erant provisi ampliora sibi expediencia petere ; supplicantes tamen quod, si dominus |76| locum tenens predicta aliis villis, communitatibus seu personis, in gracia seu justicia, concesserat ampliora, quod eisdem similia |77| concederet et eisdem gaudere faceret et mandaret. Predictus dominus locum tenens |78| et commissarius, tamquam habens, ut dixit, super hoc potestatem, predicta graciose concessit et contenta in dicta cedula salvavit et confirmavit eisdem et a predicto |79| domino nostro rege Anglie facere salvari, confirmari et concedi super hoc litteras promisit ; requisivitque ipsos consules, |80| quantum ex quo in et de obedientia dicti domini regis Anglie existebant, eidem facerent debitum juramentum. Pars vero predictorum |81| consulum dixit quod vident sua privilegia et libertates et cui ad hoc tenentur, dicens ulterius, cum reverencia, salva |82| ipsius domini magnifiencia et dignitate, se credere non teneri nisi ad unicum juramentum, si ad aliquod tenebatur, |83| et ad perquirendas huiusmodi libertates suas, presertim quia, pre confusione et multitudine gentis universitatis sue, |84| de facili non poterant se expedire, quamdam brevem dilationem concedi petiit. Quam dominus locum tenens predictus benigne |85| concessit eisdem, ad diem mercurii crastinam, quintam decimam dicti mensis decembris immediate sequentem, per totam |86| diem, et faciendum ulterius quicquid commode fieri poterit super hiis. De et super quibus fuerunt hinc inde petita instrumenta |87| publica et littere sub sigillo domini antedicti. Presentibus venerabili et circumspecto viro domino Johanne de Revelhon’, decano Pictaviensi |88| et discretis viris domino Petro de Planis de Lageyraco, Lemovicensis diocesis, et Petro Charros Sancti Christofori Lemovicensis |89| parrochialium ecclesiarum rectoribus, testibus ad predicta vocatis cum pluribus aliis. Et rogatis ad veniendum vero dicta dicte mercurii, |90| quinta decima die dicti mensis decembris, anno predicto, hora completorii in dicta domo, comparentibus coram prefatis |91| dominis locum tenente et marescallo, ipsis consulibus superius nominatis, una cum Johanne Charaballi et Pascale de Vercanio coconsu-|92|-libus suis, pro ipsis consulibus ibidem presentibus, dictum fuit et supplicatum domino predicto ut, cum ex hoc quod iam factum super hoc |93| fuerat per eosdem, videlicet parendo domino supradicto, ipsis, ut dicebant, relatum extitere quod eisdem corporum et bonorum suorum periculum |94| iminebat, sibi providere et indulgere sua magnificencia dignaretur quod ulterius nil exigeretur ab eis per quod |95| possent periculum et dampna subire, et quod placeret eidem ipsorum libertates, franchisias, privilegia et jura servari, ipsosque in eis manutenere et ipso 5 confirmari et ab ipso domine rege Anglie etiam facere confirmari. Quibus dictis, prefatus dominus marescallus Francie eisdem precepit et injunxit prout supra ut, juxta tenorem litterarum regiarum et injunxionum sibi

factarum, parerent domino regi Anglie. Post que, pars dictorum consulum exhibuit et legit quamdam papiri cedulam, cum et sub |2| salvitate, ut dixit, contentorum in ea, cuius tenor talis est :

“Salvis omnino libertatibus, consuetudinibus, juribus, usibus, |3| franchisiis, privilegiis, possessionibus seu quasi realibus et personalibus, seu mixtis, nostris et ville et habitatorum Castri Lemovicensis et subur-|4|-biorum et totius territorii et pertinenciarum ipsius, omnibus et singulis, conjunctim et divisim, etiam antiquis quibuscumque, etiam |5| contentis in quibusdam litteris per inclite recordationis illustrem principem dominum Henricum, quondam regem Anglie, |6| dominum Hibernie et ducem Aquitanie, predecessoribus nostris et ville et communitati seu universitati dicti castri concessis, sigillo sue|7| in cera alba in cordula de serico sigillatis, que sic incipiunt in secunda linea que sunt infrascripti tenoris |8| : ‘ scilicet quod communitas vel universitas dicti Castri vel eius consiliarii eius nomine ipsius communitatis vel universitatis |9| etc.’ et finiunt in penultima linea : ‘ si quos eorumdem in Castro nostro contingat’, de et eis in vigore invi-|10|-olabiliter et perpetuo permansuris et quod permittamur eis uti et gaudere, libere et cum omni effectu, et manuteneamur |11| in illis garentiam, defendamur et tueamur ab omnibus et singulis, etiam cuiuscumque et quantecumque potestatis seu |12| dignitatis existant, et etiam a quibuscumque vi, violencia, excessibus, facti poten, 6 guerra seu guerris et novitatibus |13| quibuscumque, quotiens opus erit et maxime ab illis qui aliquid a nobis seu habitatoribus predictis, ratione eorum in |14| quibus nos seu posteros nostros seu dictos habitatores, nunc seu imposterum, vobis pareri et per vos, a nobis seu ab |15| ipsis, exigi contingerit, peterent, seu nos vel eos aliqualiter molestarent in corporibus, rebus, juribus sive bonis |16| seu aliter in predictis; at excessus, violencie et novitates, nobis seu eis, illati penitus reparentur et cessetur ab ulterius |17| inferendis.” Nos, quantum ad hoc tenemur et possumus, cum reverencia Creatoris, vigore litterarum regiarum nobis exhibitarum et juxta |18| tenorem et seriem earumdum et sine prejudicio aliarum litterarum prefati domini Henrici quarum tenor sequitur et est talis : “Henricus Dei gracia |19| rex Anglie, dominus Hibernie et dux Aquitanie omnibus ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Cum per formam pacis inter |20| illustrem [regem] Francie et nos nuper inhitam, consules et communitas Castri Lemovicensis, fideles nostri restituti sunt ad fide-|21-litatem et dominium nostrum et heredum nostrorum, confitemur et protestamur quod fidelitatem ipsorum capi fecimus, nomine nostro, per fidelem |22| et dilectum nostrum Bertrandum de Kardilar’, tunc senescallum nostrum Lemovicensem, Petragoricensem et Caturcensem, pro rebus et juribus que |23| habent et habere consueverunt in dicto Castro et pertinenciis ipsius, et quod nulli alii 7 quam nobis et herederibus nostris fidelitatem |24| inde facere inde tenentur, sicut nec antea alteri quam predecessoribus nostris regibus Anglie, dum suorum 8 in manu sua et etiam |25| postea regibus Francie, dum fuerunt in manu ipsorum, facere tenebantur. In cuius rei testimonium has litteras nostras fieri |26| fecimus patentes, teste me ipso apud turrim Londin’, xiiij die julii, anno regni nostri xlvij.” Et eis in suis vigore |27| et robore perpetuo permansuris et, si opus fuerit, innovatis, non valentes jussis nobis factis super hoc contraire, jurabimus |28| illustri principi domino nostro Edwardo, Dei gracia regi Anglie, domino Hibernie et Aquitanie obedire in spectantibus ad eundem, prout |29| domino regi Francie facere solebamus et debebamus. Exhibunt nichilominus litteras regias, quarum tenor in dicta cedula designatur: |30| “ supplicantes contenta in eis et alia privilegia et libertates suas sibi salvari et concedi ut supra ” ; quod dictus dominus locum tenens graciose |30| concessit et fecit et a dicto domino rege facere confirmari promisit contenta in dicta cedula et omnes suas libertates et privi-|32|-legia de quibus apparet, ut dixit, et, si opus esset, de novo concedere et litteras etiam a dicto domino concedi facere super |33| hiis. Cumque peteretur quod juramentum predictum prestarent et ipsi, de forma et loco prestandi juramenti huiusmodi, certa documenta se |34| credere extare dicerent, de quibus ipsum dominum locum tenentem certificarent die jovis crastina xvj die dicti mensis, hora prime. |35| Acta fuerunt hec ipsa die mercurii, presentibus venerabili et circumspecto viro, domino Johanne de Revelhon’, decano Pictaviensi et Johanne |35| Arnaud’, curato Lemovicensi, ad hoc ipsa die mercurii vocatis testibus et rogatis. Qua die |36| jovis adveniente, comparentibus in |37| claustro Beati Martialis Lemovicensis coram dominis locum tenente et marescallo predictis, pluribus ex consulibus et habitatoribus |38| dicti Castri Lemovicensis, inter ceteros inferius nominatis, dominus marescallus Francie, commissarius predictus precepit, injunxit eisdem |39| consulibus et habitatoribus, prout supra, cuius preceptis, jussis et injunctis optemperantes consules et habitatores predicti, |40| illi qui secuntur, scilicet primo 9 Johannes de Pinheta et sucessive Johannes Charaballi, Petrus Bolho, Johannes Amici, Petrus |41| Bonefant, Johannes de Mugueto et Michael Corbaffi, consules ac magistri Petrus Regis et Helias Amelii senior, |42| habitatores dicti Castri, ibidem presentes, sub salvitate, ut dixerunt, libertatum et privilegiorum suorum et contentorum in predictis |43| cedulis, ibidem iterum exhibitis, et juxta tenorem ipsarum quas et que prefatus dominus locum tenens, etiam auctoritate regia, |44| salvavit eisdem petentibus et concessit et promisit, etiam modo et forma quibus ipsa die jovis hesterna predicta in modo |45| precedenti salvasse et fecisse se dixit, prestiterunt superius nominati, unus post alium successive, domino nostro regi Anglie, |46| domino Aquitanie, juxta tenorem, ut dixerunt, litterarum domini Francie regis sibi super hoc directarum et contenta in cedulis |47| predictis, juramentum ad sancta Dei Euvangelia, libro missali supra Te igitur seu ymagine magestatis divine, tacto |48| manualiter ac etiam osculato a quolibet eorumdem, in presencia dominorum predictorum. Post que, per prefatum dominum locum tenentem |49| extitit ordinatum ut in Castro predicto Lemovicensi statim publice proclametur, ex parte dicti domini nostri regis Anglie, ut |50| quilibet habitatorum, capud hospicii dicti Castri, die jovis hodierna, hora ix, compareat in claustro monasterii antedicti factum |50| juramentum et alia que dicto domino facere tenentur. Presentibus venerabili domino decano predicto ac dilectis in Christo Johanne Mouro, |51| Ricardo Laborcier et Bernardo de Castro Novo, presbiteris ad predicta in dicto claustro vocatis testibus et rogatis. Et approbamus |52| rasuras superius irronee factas in dictionibus : ac injuncta, congerio, appareret, nostre dit frere, quantecumque, sigillo, superius, que, |52| cum, manu, tenor’, ips’, ixa . Acta fuerunt hec anno, diebus et horis et locis predictis, regnante illustrissimo |53| principe domino nostro, domino Edwardo, Dei gracia Anglie rege, domino Hibernie et Aquitanie, presentibus testibus superius nominatis |54| ad predicta, prout supra distinguntur, vocatis specialiter et rogatis.

Nos autem omnia et singula predicta per dictos |55| consules proponita, petita et sibi salvata et concessa, necnon omnia alia et singula per dictum locum tenentem nostrum eis |56| concessa et premissa salvamus, concedimus et promittimus inviolabiliter observare, necnon omnia et singula supradicta, |57| ex certa sciencia, pro nobis, heredibus et successoribus nostris, prefatis consulibus et eorum posteris et successoribus laudamus, |58| approbamus, ratificamus et innovamus imperpetuum, prout superius est expressum, salvo jure nostro in aliis et quolibet |59| alieno, dum tamen non sint contraria paci inter nos et regem Francie, fratrem nostrum carissimum, inite et firmate. |60| Dantes senescallo Lemovicensi ac judici civitatis Lemovicensi, ceterisque justiciariis et officiariis ac servientibus nostris |61| et eorum loca tenentibus et ipsorum cuilibet, conjunctim et divisim, tenore presentium, in mandatis, si opus fuerit, commit-|62|-tendo quod ipsos consules omnibus et singulis superius prenotatis uti et gaudere permittant et ea inviolabiliter |63| conservent et jubeant et faciant, sub magnis penis, sine difficultate et impedimento quibuscumque et alterius |64| expectatione mandati conservari. In cuius etc. Datum apud Westm’, sexto die julii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Amen interlined
2.
Dicto interlined.
3.
Recte ame .
4.
requirons interlined
5.
Recte ab ipso .
6.
Recte potencia .
7.
Recte nullis aliis .
8.
Recte fuerunt , cf. Mbr 20, De exemplificatione l. 7.
9.
Primo interlined.
57

12 July 1362 . Pro Gasberto de Bovisvilla .

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Dispendia et labores multiplicia que, ex transactis guerrarum turbinibus, dilectus et fidelis noster |2| Gasbertus de Bovis Villa pro nobis liberaliter sustinebat, recenti memoria revolventes, propter que non alicuius pene flagicium |3| set multis laudum preconiis efferri promeruit et condignis favoribus preveniri, ac volentes propterea eundem Gasbertum qui sibi |4| et gentibus suis per comitates Agennensem et Caturcensem, occasione guerrarum huiusmodi, multa asserit injurias et gravamina irrogari et |5| posse inferri successuris temporibus, contra pacis inter nos et carissimum fratrem nostrum regem Francie nuperius reformate |6| conditionem, qua omnia dampna, injurias et gravamina, ante datam pacis predicte et durantibus guerris huiusmodi perpetrata, |7| hinc et inde penitus remittuntur, favore prosequi oportuno, eundem Gasbertum ac omnes et singulas gentes suas de Bovis |8| Villa et de Combabovet aliorumque locorum suorum et alie gentes sue, 1 que secum, ante datam pacis predicte, in guerris huiusmodi |9| ad nostri subsidium constiterit verissimiliter laborasse, ab omni jurisdictione et potestate communitatum predictarum presentium tenore prorsus 2 |10| eximinus 3 et totaliter liberamus ; volentes et decernentes quod idem Gasbertus, gentesque sue predicte, ratione cuiuscumque criminis, |11| excessus vel delicti, per ipsos aut eorum aliquem, contra communitates huiusmodi aut singulares personas ipsarum in guerris huiusmodi |12| aut aliter perpetrati, nunquam per communitates ipsas aut earum aliquam puniri possint, ad judicium trahi ex officio vel ad partis |13| instanciam conveniri, aliqua pena plecti aut eis alias, in corporibus vel in rebus, quecumque gravanima vel offense quomodo-|14|-libet irrogari, set adeo sint ipsi et eorum quilibet, quoad premissa dumtaxat, liberi et inmunes, sicut unquam fuerant ante |15| gerrarum principia predictarum, consuetudinibus et usibus earumdem partium non obstantibus quibuscumque. Si tamen contra eos aut eorum ali-|16|-quem, occasione quacumque, in Caturcino, super re aliqua questio oriatur, propter quam eos aut eorum quempiam par communitatem ali-|17|-quam capi contigerit aut etiam arestari, ad senescallum Carturcensem in Monte Albano, si vero in Agennesio ad senescallum Agennensem, 4 |18| qui pro tempore fuerint in Agenna, statim absque questionibus seu tormentis, captos seu arrestatos huiusmodi transmitti volumus |19| et etiam liberari, sub ipsis et non sub communitatibus antedictis, secundum leges, fores 5 et consuetudines earum partium et conditionem pacis |20| predicte, plenam justiciam subituros. Precipientes firmiter et etiam inhibentes universis et singulis maioribus, judicibus, consulibus, |21| juratis aliisque ministris, tam regalibus quam aliis, scabinis, universitatibus et communitatibus civitatum, villarum, locorum et nostris |22| subditis quibuscumque, per senescalcias totamque patriam Agennensem et Caturcensem constitutis, ne prefatum Gaspertum aut |23| gentes suas huiusmodi, contra presentis privilegii nostri tenorem, occasionare, turbare, offendere aut alias presumat ipsorum ali-|24|-quis quomodolibet infestare. In cuius etc. Datum sub magno sigillo nostro apud palatium nostrum Westm', xij die julii.

Per ipsum regem et consilium.

1.
Recte alias gentes suas or alie gentis sue ?
2.
Prorsus interlined.
3.
Recte eximimus .
4.
Agennensem interlined.
5.
Recte foros .
58

15 July 1362 . Pro consulibus et habitatoribus ville Castri Lemovicensis .

Rex senescallo nostro Lemovicensi ac judici civitatis Lemovicensi, ceterisque justiciariis et officiariis nostris et eorum loca tenentibus omnibus |2| et singulis qui nunc sunt et qui pro tempore fuerint, salutem. Vobis et vestrum cuilibet, conjunctim et divisim, committimus et mandamus |3| quatinus consules, universitatem et habitores ville nostre Castri Lemovicensis et eorum posteros omnes et singulos, tam conjunctim |4| quam divisim, de omnibus et singulis, civiliter et criminaliter, sibi debitis et debendis ex contractibus, debitis seu quasi de |5| quibus, per confessionem, recognicionem seu alia documenta legitima, quam citius vobis inde constiterit, celeriter et integraliter |6| satisfieri jubeatis, sub magnarum appositione penarum vobis applicandarum, et etiam faciatis omnes et singulos et qualescumque |7| ipsorum debitores et obnoxies, tam conjunctim quam divisim, ex toto, ad predictorum singula per seisinam, captionem, sequestra-|8|-tionem, explectationem et occupationem realem, venditionem et alienationem omnium et singulorum rerum et bonorum suorum et, si |9| casus exigerit, corporum captiones et detentiones et aliis remediis magis urgentibus, celeriter juxta foros et consu-|10|-etudines partium illarum, si et quotiens pars ipsorum consulum hec fieri postulaverit, compellatis. Litterasque |11| nostras et progenitorum nostrorum, super hiis et ipsa tangentibus, concessas et concedendas, si et quotiens pars ipsorum consulum hec, |12| in toto vel in parte, fieri postulaverit, executioni debite demandetis, nullisque aliis quibuscumque in contrarium pro futuro, |13| vicecomitem Lemovicensem et eius gentes et officiarios ab omni et qualicumque contradictione, molestatione, impedimento |14| super iis, magnarum penarum appositionibus et exactionibus et aliis tutioribus remediis, conjunctim et divisim, viriliter et |15| celeriter compescentes. Et hec eis concedimus, si opus fuerit, de gracia nostra speciali. In cuius etc. Datum apud Westm’, |16| xv die julii.

Per ipsum regem et consilium.

59

18 July 1362 . De marinariis eligendis .

Rex universis et singulis vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris, dominis, magisteriis, marinariis navium ac aliis fidelibus |2| suis, tam infra libertates quam extra, ad quos etc., salutem. Sciatis quod assignavimus dilectum nobis Johannem Ram’, |3| magistrum navis nostre vocate la Seynte Marie, ad centum bonos et sufficientes marinarios ubicumque eos |4| invenire poterit, tam infra libertates quam extra, eligendos et capiendos et eos in navi predicta, pro regimine eiusdem, |5| ponendos ad proficiscendum cum navi predicta in obsequium nostrum, ad vadia nostra, cum Edwardo, principe Wallie, |6| primogenito nostro carissimo ad partes Vasconie, prout eis tunc injungetur ex parte nostra, et ad omnes illos quos |7| sibi in hac parte contrarios invenerit seu rebelles arestandos et capiendos et prisonis nostris mancipandos, in eisdem |8| moraturos, quousque de eorum punitione aliter duximus ordinandum. Et ideo vobis et cuilibet vestrum mandamus, firmiter |9| injungentes quod eidem Johanni, in premissis faciendis et exequendis, intendentes sitis consulentes et auxili-|10|-antes, quotiens et prout vobis vel alicui vestrum scire fecerit ex parte nostra. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, |11| xviij die julii.

Per ipsum regem.

60

8 July 1362 . Pro duce Britannie

|1| Le roi a nos chiers et foialx le seneschal de Xainctonge et a nostre recevour de la Rochele qi ore sont ou qi pur le |2| temps seront, saluz. Nostre tres chier filz, Jehan, duk de Bretaigne nous ad monstre coment feu Jehan son oncle, |3| ses devanciers, nadgairs ducs de Bretaigne, qi Dieux assoille, soloient aver et avoient de fait lour briefs en nostre |4| dite ville et certain lieu a ce depute, pur y bailler et deliverer lour dites briefs et, tout le temps qils governerent la |5| dite duchee de Bretaigne, ils estoient en paisible possession et saisine de ce faire et avoir, sans contredit ou |6| empeschement de nous ou de noz ministres quielconqes. Et sur ce, nous ad humblement, a grande instance, requis |7| qil nous pleust commander a lui faire droit et raison en ce cas. Par quoi nous vous mandons et chargeons et commettons, |8| a vous et a chescun de vous, qe sur les dites choses vous vous enformez, summerement et de plein, et si vous troverez |9| par tiels informacions, ou par autres notables evidences, qe la chose est veritable, soeffrez et faites soeffrir avoir a nostre |10| dit filz et a ses commis et deputez, ses dites briefs en nostre dite ville, ovec le proufit acoustumez, par manere qe |11| ses devanciers les avoient et tenoient en temps passe, sauns soeffrir aucun empeschement au contraire, |12| faisantz sur cestes choses tiel accomplisement de justice qe nostre dit fitz nad cause de se pleindre a vous, |13| pur defaute de bone execution de nostre present mandement. Donne per tesmoignance de nostre grant seal, |14| a Westm’, le viij jour de juyl, lan de grace mil trois centz soixante et deux et de nostre regne trente |15| sisme.

Pro claiis et pontibus providendis.

61

15 July 1362 .

Rex vicecomitibus Devon’, salutem. Precipimus tibi firmiter injungentes quod, statim visis presentibus, octingentas claias et duos pontes pro |2| eskippamento equorum Edwardi, principis Wallie, filii nostri carissimi et aliorum magnatum et fidelium nostrorum qui ad partes Vasconie in obse-|3|-quium nostrum celeriter sunt profecturi, de exitibus ballive tue, sine dilatione emi et provideri et fieri 1 ac ad portum de Plummuth’ duci |4| faciatis, ita quod sint ibidem in festo Sancti Bartholomei proxime futuro ad ultimum, illis quos ad claias et pontes illos recipiendos |5| deputamus, per indenturam inde debite, conficiendos et liberandos. Et hoc sub forisfacturam omnium que nobis [foris]facere poteris, nullatenus omittas. Et de custubus quos circa premissa apposueris, cum illos sciverimus, tibi in compoto tuo debitam allocationem |6| habere faciemus. Teste rege. Apud Westm’, xv die juli.

Per ipsum regem.

Consimilia brevia diriguntur vicecomitibus subscriptis de claiis et pontibus subscriptis providendis, sub eadem data, videlicet:

61.1

Same as above

vicecomiti Cornub’, de quadringentis claiis;

61.2

Same as above

vicecomiti Sutht’, de quadringentis claiis et duobus pontibus.

1.
Et fieri interlined.
62

15 July 1362 . Pro consulibus et habitatoribus ville Castri Lemovicensis .

Rex senescallo suo Lemovicensi ac judici civitatis Lemovicensis, ceterisque justiciariis et officiariis nostris et eorum loca tenentibus omnibus et singulis |2| qui nunc sunt vel qui pro tempore fuerint, salutem. Considerantes affectionem, gratam et benivolentiam quas dilecti et fideles nostri |3| consules et habitatores ville nostre Castri Lemovicensis erga Coronam Anglie, temporibus progenitorum nostrorum, habuerunt ac volentes |4| providere et ut ipsi et eorum posteri in obedienta et fidelitate nostris fortius persistant et villam nostram predictam contra inimicorum insidias defendere |5| et manutenere valeant, prefatos consules favore prosequi gracioso, eisdem consulibus et unversitati ville predicte impositionem sex denariorum |6| de libra, per dictos consules et deputandos ab ipsis et eorum posteris, de omnibus et singulis mercibus et rebus quibuscumque, in dicta villa et |7| eius territorio et pertinenciis, vendendis et permutandis et venditionis seu permutationis causa ibidem tradendis et deliberandis, in grosso vel per particulas, |8| levandam, exigendam et colligendam per manus suas et per ipsos in commodum et necessitatem dicte ville, prout eis melius expedire |9| videbitur, dumtamen a majori et saniori parte habitatorum ipsorum voluntate procedat, convertendam, usque ad triennum, a die qua presentibus |10| litteris uti inceperint, concedimus per presentes, ita quod collectores et receptores dicte impositionis vobis prefato senescallo vel locum vestrum |11| tenenti compotum vel ratiocinum de receptis reddant annuatim. Et ideo vobis et vestrum cuilibet, conjunctim et divisim, manda-|12|-mus firmiter injungentes quod predictos consules et habitatores et eorum deputatos impositionem predictam, per dictum triennum, exigere, levare |13| et colligere permittatis et id, si opus fuerit, sine difficultate quacumque et alterius expectatione mandati, fieri faciatis et vicecomitem |14| Lemovicensem et alios quoscumque, si quos ipsos consules et habitatores, in levatione et collectione impositionis predicte, asserendo hec sine |15| consensu vel auctoritate sua fieri non posse, impedire voluerint, compescatis et impedimentum huiusmodi sine dilatione |16| amoveri faciatis et id quod in contrarium presentis concessionis factum fuerit ad statum debitum reduci faciatis et id, sub magnarum appositione |17| penarum, fieri inibeatis. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, xv die julii.

Per ipsum regem et consilium.

De navibus arestandis.

63

15 July 1362 .

Rex universis et singulis vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis singulorum portuum et locorum, tam infra libertatem Quinque |2| Portuum nostrorum quam infra quascumque alias libertates et extra, ab ore aque Thamis’ versus partes occidentales, ad quos etc., salutem. |3| Sciatis quod assignavimus et deputavimus dilectos servientes nostros ad arma Thomam Dantre, Robertum de Appelby ac Johannem |4| Clerk’ de Suthampton, conjunctim et divisim, ad omnes naves, triginta dolia et ultra usque quinquagenta dolia portantes, |5| in portu de Sandewico et abinde in singulis aliis portubus et locis versus partes occidentales, infra libertates et extra, ubi inveniri |6| poterint, arestandas |7| et, de eisdem navibus, viginti naves inter portu de Sandewico et portum de Weymuth’ arestandas usque portum |8| [de] Suthampton, pro passagio Johannis, ducis Britannie, Willelmi Latymer et aliorum fidelium nostrorum qui ad partes Britannie in obsequium nostrum |9| sunt profecturi, et omnes residuas naves eiusdem portagii, a portu de Weymuth’ versus partes occidentales, arestandas usque portum de |10| Plummuth’, pro passagio Edwardi, principis Wallie, primogeniti nostri carissimi, et aliorum magnatum et fidelium nostrorum qui in obsequium |11| nostrum ad partes Vasconie sunt profecturi, ducendas et duci faciendas, ita quod dicte viginti naves in dicto portu de Suthampton, vicesimo et |12| nono die julii proxime futuro, et omnes alie residue naves in dicto portu de Plummuth’, in festo Sancti Bartholomei proxime sequenti ad ultimum, |13| sint prompte et parate ad proficiscendum cum dictis fidelibus nostris, ad vadia nostra, prout magistris et marinariis navium predictarum tunc |14| injungetur ex parte nostra, et ad sufficientem manucaptionem et securitatem a dominis et magistris navium predictarum capiendas quod ipsi |15| naves predictas ad dies et loca predicta habebunt promptas et paratas ad proficiscendum in obsequium nostrum, sicut predictum est, et ad |16| omnes illos quo in hacce parte contrarios invenerint vel rebelles capiendos et arestandos et prisonis nostris mancipandos, in eisdem |17| moraturos quousque de iis aliter duximus ordinandum. Et ideo vobis mandamus quod eisdem Thome, Roberto et Johanni et |18| eorum cuilibet, in premissis faciendis et exequendis, intendentes sitis consulentes et auxiliantes, quotiens et prout ipsi vel eorum aliquis |19| vobis vel alicui vestrum scire fecerint vel fecerit, ex parte nostra. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, xv die julii.

Per ipsum regem.

64

15 July 1362 .

Rex dilecto sibi Johanni de Ellerton et Roberto de Alby, servientibus nostris ad arma et cuilibet eorum, salutem. Cum assignaverimus vos, conjunctim |2| et divisim, ad omnes naves, portagii quinquaginta doliorum et ultra, in portu London’ et in singulis portubus et locis, ab ore aque Thamis’, |3| infra libertates et extra, versus partes boreales usque Berewicum super Twedam, et ibidem arestandas et sub aresto detineri faciendas, quousque |4| aliud inde precepimus, prout in litteris nostris patentibus vobis inde confectis plenius continetur, vobis conjunctim et divisim committimus et |5| mandamus firmiter injungentes quod omnes naves per vos in quibuscumque portubus et locis sic arestatas, bene paratas et munitas, cum |6| omni celeritate usque portum de Plummuth’ duci faciatis, ita quod sint ibidem, in festo Sancti Bartholomei proxime futuro ad ultimum, et |7| magistris et marinariis earumdem navium, ex parte nostra, districte injungatis quod ipsi, cum navibus suis predictis, erunt in dicto portu de |8| Plummuth’, prompti et parati ad profiscicendum in obsequium nostrum, ad vadia nostra, cum Edwardo, principe Wallie, primogenito nostro |9| carissimo, et aliis magnatibus et fidelibus nostris, ad partes Vasconie [profecturis], prout eis tunc injungetur ex parte nostra, et super hoc sufficientem |10| manucaptionem et securitatem a singulis dominis et magistris navium predictarum, prout expedire videritis, capiatis. Dantes vobis plenam, |11| tenore presentium, potestatem omnes illos quos in hac parte contrarios inveneritis vel rebelles, arestandi et capiendi et prisonis |12| nostris mancipandi, in eisdem moraturos quousque de eis aliter duximus demandandum. Damus universis et singulis vicecomitibus, maioribus, |13| ballivis, ministris, dominis, magistris et marinariis navium et aliis fidelibus nostris, per presentes, in mandatis quod vobis et cuilibet vestrum, in |14| premissis faciendis et exequendis, intendentes |15| sint consulentes et auxiliantes, quotiens et prout eis vel eorum alicui scire feceritis, |16| ex parte nostra. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, xv die julii.

Per ipsum regem.

65

Same as above

Rex dilectis sibi Thome Dantre et Roberto de Appelby, servientibus nostris ad arma et cuilibet eorum, salutem. Cum assignaverimus |2| vos, conjunctim et divisim, ad omnes naves portagii quinquaginta doliorum et ultra, in singulis portubus et locis ab ore |3| aque Thamis’, tam infra libertatem Quinque Portuum et alias libertates quam extra, versus partes occidentales usque |4| Briggewater et ibidem arestandas et sub aresto detineri faciendas etc., ut supra. Teste ut supra.

66

14 July 1362 . De exemplicifatione .

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Constat nobis per inspectionem rotulorum cancellarie domini Henrici, quondam regis Anglie, proavi nostri quod |2| idem proavus noster litteras suas patentes fieri fecit in hec verba:

12 July 1263 .

Henricus, Dei gracia rex Anglie, dominus Hibernie et dux 1 Aquitanie, omnibus ad quos |3| presentes littere pervenerint, salutem. Cum per formam pacis inter illustrem [regem] Francie et nos nuper initam, consules et communitas Castri |4| Lemovicensis, fideles nostri restituti sint ad fidelitatem et dominium nostrum et heredum nostrorum, confitemur et protestamur quod fidelitatem |5| ipsorum capi fecimus, nomine nostro, per dilectum et fidelem nostrum Bertrandum de Kardilaco, tunc senescallum nostrum Lemovicensem, Petragoricensem |6| et Caturcensem, pro rebus et juribus que habent et habere consueverunt in dicto Castro et pertinenciis ipsius, et quod nulli alii 2 quam nobis et |7| heredibus nostris fidelitatem inde facere tenentur, sicut nec antea alteri quam predecessoribus nostris regibus Anglie, dum fuerunt |8| in manu sua, et etiam postea regibus Francie, dum fuerunt in manu ipsorum, facere tenebantur. In cuius rei testimonium, |9| has litteras nostras fieri fecimus patentes. Teste me ipso apud turrim London’, quarto decimo die julii, anno |10| regni nostri quadragesimo septimo.

Nos autem tenorem litterarum predictarum, ad supplicationem dilectorum et fidelium nostrorum consulum |11| et habitatorum dicte ville Castri Lemovicensis, duximus exemplifandam per presentes. In cuius rei testimonium has litteras nostras |12| fieri fecimus patentes. Teste rege. Apud Westm’, xix die julii.

1.
dux interlined.
2.
Recte nullis aliis .
67

6 August 1362 . De donationibus revocatis.

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Quia nuper, tam 1 per importunitatem petentium quam etiam quorumdam nonulla falsa exprimentium |2| et supprimentium veritatem, quamplura castra, fortalicia, villas, burgos, loca, terras, census, redditus et officia, in Vasconie et |3| Aquitanie partibus, diversis vicibus, dedimus per litteras nostras speciales, nos, ex causis huiusmodi et aliis nos moventibus, et omnes et singulas |4| donationes huiusmodi, sub quacumque forma vel expressione verborum factas, ante datam presentium, quomodolibet vel concessas, |5| ex certa sciencia, duximus revocandas. Datum apud Westm’, sub magni sigilli nostri testimonio, vj die augusti.

Per ipsum regem.

1.
tam , interlined.
68

10 May 1362 . Pro Guillelmo de Lynemie .

Rex senescallo Xanctonensi aut eius locum tenenti, presenti vel futuro, ceterisque officiariis et subjectis nostris |2| ad quos etc., salutem. Cum dilectus et fidelis noster Johannes Chaundos, nuper locum tenens noster in partibus Francie, |3| officia executionis sigilli de Peracel et sergenterie generalis dicti loci de Peracel et ressorti eiusdem loci, sine |4| vadiis, Guillelmo de Lynemie, scutifero, contulerit possidenda et explectanda, per se vel per deputatos suos, suo |5| periculo, modo et locis consuetis, quamdiu nostre placuerit voluntati, prout hec plenius vidimus contineri in litteris dicti |6| Johannis Chaundos, sigillo suo sigillatis, sub data vicesimi diei octobris, anni Domini millesimi trescentesimi |7| sexagesimi primi, nos volentes eidem Guillelmo, pretextu boni servicii sui nobis in apprehensione terrarum et |8| possessionum, per carissimum fratrem nostrum regem Francie nobis traditarum, in comitiva dilecti et fidelis nostri Guillelmi |9| de Serezio, militis, consiliarii nostri, impensi, eidem Willelmo graciam facere uberiorem, predicta officia quamdiu vixerit, |10| per presentes, conferimus et donamus ad excercendum eadem, per se vel deputatos suos, suo periculo, modo, locis et |11| emolumentis consuetis. Quocirca vobis et vestrum cuilibet, prout ad vos et quemlibet vestrum pertinerit, mandamus |12| quatinus dictum Guillelmum et deputatos suos de dictis officiis uti et gaudere pacifice permittatis et ab omnibus |13| in excercio predicto pareri faciatis. In cuius etc. Datum apud Westm’, x die maii.

Per ipsum regem.

69

Same as above Pro Bernardo de Martellis.

Rex senescallo Pictavensi, presenti vel futuro, ceterisque officiariis et subjectis nostris ad quos etc, salutem. Cum dilectus et |2| fidelis noster Johannes Chaundos, nuper locum tenens noster in partibus Francie, ad requestam dilecti et fidelis nostri Guillelmi |3| de Serezio, consiliarii nostri, officium sergenterie generalis, sine vadiis, quam solebat excercere Simon de Basseville |4| et, post ipsum, Andreas Charrer, Bernardo de Martellis contulerit possidendum [et] explectandum, per se vel deputatos |5| suos, periculo suo, ad emolumenta consueta, modo et locis consuetis, quamdiu nostre placuerit voluntati, prout hec plenius |6| vidimus contineri in litteris dicti Johannis Chaundos, suo sigillo sigillatis, sub data vicesimi diei septembris |7| anni Domini millesimi trescentesimi sexagesimi primi, nos volentes eidem Bernardo, pretextu boni servicii sui |8| nobis, in apprehensione terrarum, per carissimum fratrem nostrum regem Francie nobis traditarum, in comitiva prefati Willelmi, impensi, 1 |9| graciam facere uberiorem eidem Bernardo, predictum officium quamdiu vixerit, per presentes, conferimus et donamus ad excercendum |10| idem, per se vel deputatos suos, suo periculo, modo, locis et emolumentis consuetis. Quocirca vobisque vestrum |11| cuilibet, prout ad vos et vestrum quemlibet pertinerit, mandamus quatinus dictum Bernardum et deputatos suos de |12| dicto officio uti et gaudere pacifice permittatis et ab omnibus in excercio eiusdem officii pareri faciatis. In cuius |13| etc. Teste ut supra.

Per ipsum regem.

1.
impensi , interlined.

De protectione.

70

26 August 1362

Donenaldus de Heselryg’ qui in obseqium regis in comitiva Edwardi, principis Aquitanie et Wallie, ad partes Aquitanie profec-|2|-turus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Wodestock’, |3| xxvj die augusti.

Per testimonium ipsius principis.

71

Same as above

Consimiles littera regis de protectione habet Edmundus de Bradeston qui ad partes predictas in comitiva eiusdem principis, |2| profecturus est, per idem tempus duraturas. Teste ut supra.

Per testimonium ipsius principis.

De generali attornato.

72

Same as above

Donenaldus de Heselryg’ et Johanna uxor eius qui in obsequium regis in comitiva predicti principis ad partes predictas |2| profecturi sunt, habent litteras regis de generali attornato, sub nominibus Ricardi de Ravenser, clerici et Johannis de Mitteford’, |3| sub alternatione, ad lucrandum etc. in quibuscumque curiis Anglie, per idem tempus duraturas. Presentibus etc. Teste ut supra.

73

Same as above

Idem Donenaldus et Johanna habent alias litteras regis de generali attornato, sub nominibus Thome Surteys, chivaler |2| et Willelmi de Heselryg’, sub alternatione etc., per idem tempus duraturas. Teste ut supra.

Johannes de Codyngton recepit attornamentum.

74

20 July 1362 . De confirmatione.

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Inspeximus quasdam litteras patentes carissimi primogeniti nostri Edwardi, principis Aquitanie et |2| Wallie, ducis Cornubie et comitis Cestrie in hec verba:

19 July 1362 .

Edward, ainsne filz au noble roi Dengleterre, prince Daqui-|3|-taigne et de Gales, duc de Cornewaille et counte de Cestre, a touz ceulx que cestes lettres verront ou orront salut |4| en Nostre Seignur. Pore [ce] que nostre tres redoute seignur et piere, le roi Dengleterre et seignur Dirlande et Daquitaigne, de grant bounte et |5| grace espiciale, nous ad donne au jour present le noun, renomee et tiltre de la principaltee Daquitaigne, transpor-|6|-tant en nostre persone et a nostre vie tant seulement, toutes les citez, countez, chastealx, terres, pais, villes, forteresses, |7| isles, provinces et lieux que nostre dit seignur et piere avoit ou devoit avoir, parmi la paix faite darrenerement entre lui et |8| nostre tres cher uncle le roi de France, ou paiis Daquitaigne, et celles aussi qil avoit lors et tenoit, ou devoit avoir |9| et tenir, en tout Gascoigne, ensamble homages, ligeances, honurs, obeissances, vassalx, feez, arrerefeez, services, recognissan-|10|-ces, droitz, mer et mixt empire, jurisdictions hautes, moyenes et basses, salves gardes, advoesons et patronages |11| des esglises metropolitiqes et cathedrales, abbayes, priories, moustiers, hospitalx, tant seculieres que reguleres, |12| et de quelconqes autres benefices desglises appartenantes a nostre dit seignur et piere, par cause ou occasion des |13| choses dessusdites, devoirs, cens, rentes, confiscations, emolumentz, profitz, reversions et toutes maneres des droitz et toutes |14| lour autres appartenances et appendances, aussi entierment et parfaitement come il les tenoit, ou aucun de ses progenitours les |15| tindrent en aucun temps passe, a tenir desouz li et sa seignurie Daquitaigne, reservant a li et a mageste roial, par |16| expres, la directe seignurie, toute la soverainete et le resort de toute la principalte Daquitaigne et de Gascoigne et |17| toutes les citees, countees, chastealx, terres, pais, villes, forteresses, isles, provinces et lieux et aussi de touz les prelatz, |18| contes, viscontes, barons, nobles et autres subgitz et enhabitantz les dites provinces, les queles il nous ad donne et transporte |19| en nostre persone, come dit est; veullant et declarant en oultre que la directe seignurie, toute la soveranite et le |20| resort au dessus touchez soient et demorent a touz jours a lui et a sa dite mageste, a user les ditz resortz en lieu |21| et temps et si come bon lui semblera, sanz ce qil les veulle ne puisse delaisser ne transporter en nostre personne, parmi |22| les ditz tiltre de principalte ne par quelconqe autre manere, fourme ou expression des paroles; imposant et aussi nous un |23| cens annuel de un unce dor, a paier a li a certein lieu et terme, chacun an a toute nostre vie, en signe et reconissance |24| de sa seignurie soveraine, li quiel cens il purra accroistre et, en outre, que sera paie a lui, en autieles ou autres choses, |25| termes et ailleurs, solonc ce que bon lui semblera, pur temps avenir, si come toutes cestes choses et autres sont pluis largement |26| compris en ses diverses lettres sur ce faites que sont par devers nous, dont partie de leur teneur est a desouz recitee:

19 July 1362 .

Edward |27| par la grace de Dieu roi Dengleterre, seignur Dirlande et Daquitaigne a touz ceux que cestes lettres verront ou orront, salutz. Come |28| bien que au jour present nous avons donnez a notre tres cher ainsne filz Edward, prince de Gales, le noun, renomee et tiltre |29| de la principalte Daquitaigne, transportantz en sa persone, a sa vie tant seulement, toutes les citees, countees, |30| chastealx, terres, pais, villes, forteresses, isles, provinces et lieux que nous avons et devons avoir, parmi la paix faite darrenere-|31|-ment entre nous et nostre tres cher frere le roi de France, ou pais Daquitaigne, et celles aussi que nous avons et tenons ou |32| devons avoir et tenir en toute Gascoigne, ensemble homages, ligeances, honurs, obeissances, vassaulx, feez, arrerefeez, |33| services, recoignissances, droitz, mere et mixte empire et les jurisdictions hautes, moyenes et basses, salves gardes, |34| avoesons et patronages des eglises metropolitiqes et cathedrales, abbeies, priories, moustiers, hospitalx, tant |35| seculeres come reguleres et de quelesconqes autres benefices desglises appartenantz a nous, par cause et occasion des choses |36| dessusdites, devoirs, cens, rentes, confiscations, emolumentz, profitz, reversions et toutes maneres des droitz et toutes les |37| autres appartenances et appendences, aussi entierement et parfaitement come nous les tenons ou aucuns de nos progenitours |38| les tindrent en aucun temps passe, a tenir desouz nous et nostre seignurie Daquitaigne, par homage liege, si come cestes |39| choses et autres sont plus largement compris en noz autres lettres sur ce faites dont la tenur sensuyt: ‘ Edwardus dei |40| gracia rex Anglie, dominus Hibernie et Aquitanie carissimo primogenito nostro Edwardo, principi Wallie salutem. A regali solio etc. |41| Datum sub magni sigilli nostri testimonio, in palatio nostro Westm’, die xix mensis julii, anno Domini millesimo cccmo sexa-|42|-gesimo secundo et regni nostri tricesimo sexto.’” Nous, pur ouster toutes doubtances et contentions que purroient avenir en ampres |43| sur ceste matire et afin que la chose soit la plus clere, par haboundant et dereschief, nous reservons a nous et nostre |44| mageste roial, par expres et par la tenur des presentes, la directe seignurie, toute la soveranite et resort de toute la principalte |45| Daquitaigne et de Gascoigne et de toutes les citees, countees, chastealx, terres, pais, villes, forteresses, isles, provinces, |46| et lieux et de touz les prelatz, contes, viscontes, barons, nobles et autres subgitz et enhabitantz les dites provinces, |47| les queux nous avons donnez a nostre dit ainsne filz et transporte en sa persone, par la tenur de noz lettres par desus encorporees. |48| Et volons et declarons que la directe seignurie, toute la soveranite et le resort a dessus touchees soient et demorent a |49| touz jours, a nous et a nostre dite mageste, a user les ditz resortz en lieu et temps et si come bon nous semblera, quielx nous |50| ne volons ne ne pensons delaisser ne transporter a nostre dit filz, par le dit tiltre de principalte ne par autre chose |51| quelconqe compris en noz dites lettres. Et a indice overte et clere demonstration que nostre dit fitz tendra et devra tenir |52| desouz nous et nostre dite mageste et par homage liege, laquiel il nous ad fait de present, toutes les dites choses et chascune |53| dicelles, il nous devra paier chescun an a nostre palais de Westmonstier, a la feste de Pasqes, une ounce dor, dont |54| il nous a desja mis en possession et saisine, en signe et recognissance de nostre seignurie soveraigne; la quele chose, ou nom |55| dapport et cens annuel, nous lui empeusons et surmettons, reelment |56| et de fait, de certaine science et de nostre auctorite et |57| pleine puissance, et volons qil la paie, as lieu et terme et si come dessus est dit, reservantz a nous expres et especiale |58| poissance daccroistre et ennoyter ladite imposicion et cens annuel, a paier a nous en autres choses et termes et ailleurs, |59| si come il nous semblera a faire pur temps avenir, en touteffoitz consideration et regard a lestat de nostre dit filz et a |60| les charges que lui convendra de necessite sustenir et porter, pur le governement des pais dessusdites. Donne par tesmoignance |61| de nostre grant seal a nostre palais de Westmonstier, le xix jour de juyl, lan de grace mille trois centz soisante et deux |62| et de nostre regne trente sisme.

Nous Edward, prince devant dit, confessantz et recogneissantz toutes les dites choses |63| estre vraies, faites par nostre dit seignur et piere, reservees, declarees, imposees et passees, par fourme et manere que compris sont |64| esdites lettres, icelles acceptons, des ore et de certaine science, en touz lour pointz, et avons et tenons, aurons et tendrons |65| perpetuelment pur aggreables ; et nostre dit seignur et piere reclamons et recogneissons nostre seignur soverain et liege de touz les ditz |66| paiis et provinces et, en signe de ycelle recogneissance, nous avons fait a nostre dit seignur et piere, au jour present, homage |67| liege, promettantz par la foi de nostre corps faire a lui, come a nostre seignur soverain et liege, toute vraie et parfaite obeissance, |68| sanz aucun contredit ou empeschement mettre, sur aucune chose que purra toucher le resort ou sa seignurie directe |69| et soveraine reservees a lui, come dit est. Et plus promettons semblablement que nous paierons lealment chescun |70| an, tout nostre vivant, a nostre dit seignur et piere a son palais de Westmonstier, a la feste de Pasqe, une unce |71| dor, li quiel il nous ad imposee et surmis, ou nom dapport et cens annuel, et dont lui avons desja mis en possession |72| et saisine et tout aultre cens et apport et tiel qil nous imposera et surmettra en appres, solonc ce que bon lui semblera, en |73| signe et recoignissance de sa seignurie soveraine, declaration et evidence de nostre obeissance et due subjection, en touteffoiz |74| consideration et regard a nostre estat et a les charges que nous covendra de necessite sustenir et porter, pur le governement |75| des pais dessusdites. Donne ou dit palais roial de Westmonstier, per tesmoignance de nostre seal dont nous |76| usames avant ce que nous estoions prince Daquitaigne, le xix jour de juyl, lan de grace mille trois centz soixante |77| et deux.

Nos autem litteras predictas ad requisitionem prefati principis duximus exemplificandas per presentes. Datum sub magni sigilli nostri |78| testimonio, apud palatium nostrum Westm’, vicesimo die mensis julii.

75

11 July 1362 . De navibus usque portum de Plumuth’ venire faciendis.

Rex dilectis sibi maiori et ballivis et probis hominibus ville nostre de Bristoll’, salutem. Cum mittamus primogenitum nostrum caris-|2|-simum, Edwardum, principem Aquitanie et Wallie ad partes Aquitanie, pro salvatione et defensione jurium nostrorum ibidem, et totum |3| navigium quod, tam in portu ville predicte quam alibi, arestari fecimus apud portum de Plummuth’, ad instans festum Sancti |4| Bartholomei proxime futurum congregari mandaverimus, ac iam datum sit nobis intelligi quod quamplures naves in portu ville predicte |5| existant, nos nolentes quod passagium predicti principis pro defectu navium aliqualiter retardetur, vobis sub forisfactura |6| omnium que nobis forisfacere poteritis, mandamus firmiter injungentes quod omnes naves, portagii quinquaginta doliorum et ultra, |7| que iam in eodem portu Bristoll’ existunt et ad eundem portum citra passagium predictum venient, sine dilatione aliqua, |8| usque dictum portum de Plummuth’ duci et venire faciatis, ita quod sunt ibidem in dicto festo Sancti Bartholomei vel infra tres |9| dies proxime sequentes ad ultimum, prompte et parate ad proficiscendum, ad vadia nostra, cum dicto principe, prout tunc magistris |10| et marinariis navium predictarum plenius injungetur ex parte nostra, 1 injungentes eisdem magistris et marinariis, sub forisfactura predicta, quod sint cum navibus |11| suis predictis ad dictum portum de Plummuth’ ad terminum prenotatum pro passagio supradicto. Et eisdem magistris et marinariis |12|, cum ad dictum portum de Plummuth’ venerint, vadia sua predicta prompte solvi faciemus, talem et tantam diligenciam |13| circa premissa apponentes quod passagium predictum per vestri negligentiam et tepiditatem 2 nullatenus, quod absit, impediatur, per quod |14| materiam habeamus ad vos graviter capiendam. Et de eo quod inde feceritis vel facere volueritis, nos per latorem presentium, |15| sine dilatione certificetis. Teste rege. Apud Westm’, xi julii.

Per ipsum regem.

1.
plenius injungetur ex parte nostra , interlined.
2.
et tepiditatem , interlined.
76

22 August 1362 . De protectione.

Launcelotus Catewy qui in obsequium regis in comitiva Edwardi, principis Aquitanie et Wallie, ad partes Vasconie profecturus |2| est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Wyndesore, xxij die |3| augusti.

Per ipsum regem.

De generali attornato.

77

Same as above

Idem Launcelotus habet littera regis de generali attornato, sub nominibus Thome Catewy et Henrici Aldryngton, sub alternatione, |2|, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per idem tempus duraturas. Presentibus etc. Teste ut supra.

Cancellarius recepit attornamentum.

78

4 September 1362 .

Johannes Milis qui in obsequium regis in comitiva prefati principis ad easdem partes profecturus est, habet litteras regis de generali |2| attornato, sub nominibus Johannis Bret’ de Maydenhuth’ et Willelmi Palmer, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque |3| curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Bekkele, quarto die septembris.

Cancellarius recepit attornamentum.

79

12 September 1362 .

Johannes de Bello Campo, miles, qui in obsequium regis ad partes Vasconie in comitiva Thome de Bello Campo, comitis |2| Warr’, profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud |3| Yeshampstede, xij die septembis.

Per ipsum regem.

80

Same as above

Idem Johannes habet litteras Regis de generali attornato, sub nominibus Willelmi de Wenlok’ et Johannis le Rous, sub alternatione, ad lucrandum |2| etc. in quibuscumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus. Teste ut supra.

Cancellarius recepit attornamentum.

81

Same as above

Idem Johannes de Bello Campo habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Rogeri de Bello Campo, militis |2| et Roberti Mild’, clerici, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus |3| etc. Teste ut supra.

Cancellarius recepit attornamentum.

82

3 August 1362 . De exemplificatione.

Rex omnibus ad quos etc., salutem. Inspeximus litteras patentes carissimi fratris nostri, Johannis regis Francorum in hec verba:

24 October 1360 .

Johan, |2| par la grace de Dieu rois de Fraunce, a nos ameez et fealx les prelas et le clergie, les dux, countes, barons, |3| chivalers et nobles, les meire, les jures, universite et habitans de la ville de Rochelle et a touz autres a qui |4| il puet et purra appartenir, nos subgiz en temporalite, pour cause de ce qil tiennent et ont en la dite ville |5| et chastel et es forteresses dicelle et en touz lour appartenances et appendences, salut et dilection. Les guerres qui |6| ont longement dure entre nous, entre nostre tres chier seignur et piere, jadis roi de France, lui vivant, et apres son |7| deces entre nous, dune part, et le roi Dengleterre nostre frere, lequel reclamoit soi avoir droit ou dit roialme, |8| dautre part, ont porte mout grant damage, noun pas seulement a nous et a vous, mais au tout le peuple |9| de nostre roiaume et des roiaumes voisins et a tout Cristiente, si come vous meismes le savez bien, |10| car par les dites guerres sont maintes foitz avenues batailles mortelles, occisions des gentz, pillemens de-|11|-glises, destructions de cors et peril de ames, deflorations du pucelles et de vierges, deshonestation des |12| femes maries et veves, arsures de villes, de manoirs et edifices, roberies et oppressions, guettemens de |13| voies et de chimins, justice en est faille, 1 et la foi cristiene refroidie et marchandise perie, et tant |14| dautres mauls et horribles faitz sen sont ensuez que il ne purroient estre dis, noumbres ne scriptz, par les |15| queles non pas seulement les deux roiaumes, mais les autres roiaumes par Cristiente ont sustenu |16| moult dafflictions et damages irreparables. Pour quoi nous, considerans et pensans les maulx dessusdiz |17| et que vraisemblable chose estoit que plus grantz sen povoient ensuir en temps avenir et que le monde |18| souffroit tant dangoise et de doleurs par les dites guerres, et eiantz pite et compassion de nostre bone |19| et loial poeple que, si fermement et si loiaument sest tenuz si longuement en vrai constance et obeissance envers nous, |20| en exposant leur corps et leur biens a touz perils, et sanz eschuer despens et mises, dont nous devons bien avoir |21| perpetuele memoire, avons pur ce piecea sustenuz paroles et tractie de paix, premerement par le moen de honurables |22| Pieres en Dieu, pluseurs cardinalx et messages de nostre Seint Piere le pape, qi a grant diligence et instance |23| y travaillerent pur lors. Et depuis ce, y ait eu pluseurs traictez parles et pluseurs voies toucheez entre nous |24| et le dit roi Dengleterre nostre frere, finablement ou mois de maii darrer passe, vindrent en France messages |25| de par nostre Seint Piere le pape, noz amez et feaulx labbe de Clugny, frere Simon de Lengres, maistre de |26| lordre de freres precheurs et Hugues de Geneve, chivaler, seignur Dantonne, ou estoit lors le dit roi Dengle-|26|-terre en son host. Et tant alerent et vindrent les ditz messages devers Charles, nostre tres chier ainsne filz, et devers |27| le dit roi Dengleterre, nostre frere, que en pluseurs lieux se assemblerent traicteurs dune part et dautre, pur parler et |28| traictier de paix entre nous, qi lors estoions en Engleterre, et le dit roi Dengleterre et les roiaumes de lun et de |29| lautre. Et an darrener sassemblerent les traicteurs et procureurs de par nostre dit filz, pur nous et pur lui, aians a ce |30| de nous et de lui plain et suffisant pooir, et les procureurs et traicteurs de nostre neveu le prince de Gales, |31| filz ainsne du dit roi Dengleterre, nostre frere, eiantz pooir et auctorite de son dit piere en cest partie, a Breteigny, |32| pres Chartres, ou quel lieu feu parle, tractie et accorde final paix et concorde des traiteurs et procureurs de lun |33| et de lautre partie, sur touz les descors et dessencions et guerres qe nous et le dit roi Dengleterre, nostre frere, avions |34| lun contre lautre. Lequiel traictie et paix les procureurs de nous et de nostre dit filz, pur nous et pur lui, et les procu-|35|-reurs de nostre neveu le prince de Gales, pur le dit roi Dengleterre, nostre frere et pur lui, jurerent as Seintz |36| Evangiles Dieu tenir et garder et, apres ce, le jurerent seulement nostre dit filz pur nous et pur lui, et le dit nostre neveu |37| le prince de Gales, eiantz a ce pooir pur son dit piere, nostre frere, et pur lui. Et nous, apres ces choses ainsi |38| faites et a nous reporteez et exposees, considere ce que dit est, yceulx traicte et paix, du conseil et consentement |39| de pluseurs de nostre sanc et lignage, prelas de Seint Eglise, dux et contes, tant pieres de France que |40| autres, de clers et gens Desglise, de barons, chivalers et autres nobles, burgeis et autres sages de nostre |41| roiaume, pur apaiser les guerres et les males et les doleurs dessusdis, dont le peuple estoit si malmene, |42| come dessus est dit, plus que pur le delivrance de nostre persone, a lonneur et a la gloire du Roi des Rois et de |43| la Vierge Marie et pur reverence de Seinte Esglise, de nostre Seint Piere le pape et des ditz messages, avons |44| consenti et consentons, ratifions, greons et approuvons. Par lequiel traictie, nous, entre les autres choses, avons |45| promis et devons bailler, deliverer et delaisser a nostre dit frere le roi Dengleterre, pur lui et pur ses heirs et successeurs, |46| a touz jours, la ville, le chastel et les forteresces de la Rochelle, avecques les appartenances et appendences dicelle |47|. Pour qoi nous, voilliantz les covenance et promesse de par nous sur ce faites tenir et accomplir, par assent et consent |48| des pieres et autres dessusdis, baillons, deliverons et delaissons a nostre dit frere le roi Dengleterre, par ces presentes, |49| pur lui et pur ces heirs et successeurs, la dite ville, le chastel et les forteresses de la Rochel, avecques les appartenances |50| et appendences dicelle, en saisine, en propriete, et dicelles nous devestons et dessaisissons et envestons et saisissons |51| nostre dit frere et les transportons en lui, avecque touz les feez, jurisdictions, seignuries, homages, vassaulx et vassel-|52|-ages, obeissances et subjections, recoignissances, reverences, gardes, advoaisons, patronages, mere et mixt empere, |53| droitures, rentes, revenues et tout ce que nous avons et poions avoir es choses dessusdites a tenir, possider et avoir |54|, cest assavoir en demaine ce qest en demaine, et a tenir en fee ce qest en fee, au dit roi Dengleterre et a ses |55| heirs et successeurs perpetuelment ; mandans et comandans estroitement par ces presentes lettres a vous touz, evesqes |56|, prelas, doiens, chapitres cathedraulx et autres gens Desglise, les dux, nobles barons, chivalers, vassauls, |57| consuls, maires, jurrez, communite et universite des dites ville, chastel ou forteresces et lour appartenances et appendences et a |58| touz autres a qui il appartient, et a chescun deulx, en tant come ils nous sont subgiz en temporalite des choses |59| qil ont es dites ville, chastel ou forteresses et lour appartenances et appendences, que au dit roi Dengleterre et a ses heirs |60| et successeurs, dores en avant faciez les homages, feaultes, ligences, services, reverences, obeissances et reconissances |61| que vous nous deviez et faites estoient au roi de France noz ancestres, et a eulx, leur commis et deputez rendez, |62| faciez et paiez les rentes, droitures, devoirs et toutes autres redevances, tiels et en la forme et manere que vous |63| deviez et estoient faites a nous ou a noz ancestres rois de France en temps passe. De toutes les queles choses |64| et de chescune dycelles nous quitons, deliverons et absolvons par ces presentes lettres a touz jours, vous dessusdis evesques, prelatz, |65| chapitres et gentz Deglise, dux et autres nobles barons, chivalers, vassauls, conseulx, mairs, jureez, communite et |66| universite des dites ville, chastel et forteresce de la Rochelle et des appartenances et appendences et touz autres a qui il |67| appartient et puet appartenir, quant as choses que vous tenez de nous, et souz nous, en la ville, chastel et forteresce |68| et appartenances et appendences dessusdites, sauf et reserve as esglises et gens Desglises ce que a eux appartient, et que |69| tout ce que a este occupe et est detenu de leur, pur ochoison des guerres, lour soit renduz et delivere ; et que la dite |70| ville, le chastel et les forteresces serront et demurront en tiels libertees et franchises, come elles estoient |71| par avant en nostre main et seignurie, si contraire ne sont as choses avantdites. Mandans niantmains et |72| estroitement commandans et, avec ce, si mestier est, commettans par ces presentes lettres au seneschal de |73| Xantonge et a touz noz juges, baillifs et proves 2 du paiis de Xaintonge et a chescun deulx ou a lour |74| lieutenants que il contraignent roidement touz contredisans, desobeissances et rebelles, par toutes les voies et |75| maneres que mistier serra et que affaire serra, a obeir paisiblement, fermement et entierement as choses dessus.

escriptes et a chescune dicelles, selonc la tenour de ces presentes, en tiel manere qil ny coveigne autrement |2| purveoir. Sur toutes les queles choses et chescun dycelles et es dependences et appartenances, nous volons et commandons |3| que touz nos fealx et subgiz obeissent et entendent a nos ditz seneschaulx, baillifs, juges, provos et a leur |4| deputez, et a chescun deulx. En tesmoignance de la quele chose, nous avons fait mettre nostre seal a ces |5| presentes lettres. Donne a Calays, le xxiiij jour doctobre, lan de grace mille trois cens soixante.

Nos autem |6| litteras predictas ad requisitionem carissimi primogeniti nostri Edwardi, pincipis 3 Aquitanie et Wallie, duximus exem-|7|-plificandas per presentes. In cuius rei etc. Teste rege. Apud Westm’, tertio die augusti.

1.
Recte faillie .
2.
Recte provos .
3.
Recte principis .
83

30 July 1362 . De arcubus et sagittis providendis.

Rex vicecomitibus London’, salutem. Precipimus vobis firmiter injungentes quod, statim visis presentibus, tot arcus et sagittas ad opus |2| Edwardi, principis Aquitanie et Wallie, primogeniti nostri carissimi, pro passagio suo versus Vasconiam, quot dilectus nobis Johannes Delves, |3| vallettus predicti principis vobis intimaverit, in civitate predicta et suburbiis eiusdem, pro denariis ipsius principis inde |4| prompte solvendis, sine dilatione emi et provideri et, in casu quo tot arcus et sagittas paratos invenire non poteritis, tunc id quod inde |5| defuerit, cum omni celeritate fieri et omnes arcus et sagittas predictos, cum facti et parati fuerint, prefato Johanni, soluto precio eorumdem, |6| ad opus eiusdem principis liberari faciatis. Teste rege, apud Westm’, xxx die julii.

Per ipsum regem et consilium.

84

19 July 1362 . De intendendo principi Aquitannie.

Le roi a noz chers et feaulx prelas, arcevesqes, evesqes, abbes, deans, priours, chapitres, colleges et autres |2| queconques gentz Desglise, contes, viscontes, barons, chivalers et autres nobles segnurs de lieux, de paiis et de |3| terres, aus capitains, maires, conseulx, jureez, chastelains, universites et communes et autres touz, de quel |4| estat ou condition qils soient, noz subgiz, habitans en la cite, counte, paiis et terres de Poitiers et de Poitou, |5| appurtenantz et dependantz dicelle conte de Poitou, salutz et dilection. Pour certeins causes les queles nous |6| ont a ce meuz, nous avons per noz lettres patentes volu, ordeine et octroie a nostre tres cher ainsne filz Edward, |7| prince de Gales que, des ore en avant, tout le cours de sa vie, il soit nome prince Daquitaigne et lui |8| avons donez et octroiez, a tout sa vie, toutes les terres, seignuries, cites, villes, chasteulx, forteresses, lieux |9| et pais queux nous avons et a nous appartenoient, ou purront appartenir, en queconque manere, es dites parties de |10| Gascoigne et Daquitoigne, tant pur cause du transport que le roi de France nostre frere nous ad fait, parmy la |11| pees fait entre nous et lui, come autrement. Et auxi avons volu, ordeine, et octroie, volons, ordeinons et a |12| nostre dit ainsne filz octroions que a lui toutes persones, de queconqe estat ou condition qils soient, gentz Desglise, |13| prelas, arcevesqes, evesqes, abbes, deans, chapitres, colleges et autres queconqes persones Desglise, ducs, |14| contes, viscontes, barons, chivalers et autres nobles, meires, conseulx, jures et aians touz governemenz |15| et regimenz des cites, villes et lieux et touz autres noz subgitz, habitans en noz ditz pais, terres et seignuries |16| dessusdites, facent homages, reconissances, sermentz, services, obeissances et paient et rendent et deliverent |17| tout ce en qoi a nous estoient ou povoient estre tenuz, feussent rentes, cens, droitz, devoirs ou queconques |18| autres redivences, servitutes, profitz ou emolumentz, si come ces choses sont plus a plein contenues en noz lettres |19| patentes faites sur les choses dessusdites, par nous octroiez a nostre dit ainsne filz. Pour ce est il que nou vous |20| mandons et comandons estroitement et a chescun de vous, si come a lui appartendra, que a la request ou comandement |21| de Thomas de Beauchamp, conte de Warrewyk et de Johan Chaundos, visconte de Seint Saveour, |22| noz commissaires, sur ce dones, ou de lun deux, ou des commis ou deputes par eux ou par lun deux, ou que ces presentes |23| lettres vous serront presentz, 1 a nostre dit ainsne filz, prince et seignur a sa vie Daquitaigne, faites et rendes les homages, |24| reconissances, foys, sermentz, obeissances et, a lui ou a ses officers ou commis a ce par lui, paiez et rendez, des ore |25| en avant, toutes rentes, cens, drois, devoirs, revenues, redivences, servitutes et profitz es queux ou queles, vous |26| et chescun de vous, vous estes ou purrez estre en queconqe manere tenuz, et lui rendez et deliverez toutes cites, |27| villes, chastiaux, fortereces, cleves, possessions et saisins a nous appurtenantz es dites cite, conte, terres et |28| appurtenance de Poitiers et de Poitou, et a lui, come a prince et seignur a sa vie Daquitaigne et a ses officers, |29| justices et ministres, obeses des ore en avant, en touz cas de seignurie, le course de sa vie durant, tout en la forme |30| et manere contenues en noz lettres dessus dites, faites sur le dite donne. Et ce facez sans ascun contredit ou debat, |31| ou autre mandement attendre, en retenant par devers vous ces presentes ou copie par vidimus dycelles, souz le seal |32| de nostre dit ainsne filz, prince Daquitaigne, a la seurte de vous et de chescun de vous et des vostres, pur |33| le temps avenir ; a quele copie ou vidimus souz le dit seal, volons et octroions que soit en tout temps et lieux |34| done tant de foy come seroit a ces presentes, les queles en tesmoignance des choses dessus dites avons faites |35| seeller de nostre seel. Donne souz nostre grant seel en nostre palays de Westm’, le xix jour de juyl.

1.
Recte presente ( e ) z .

De protectionibus.

85

6 August 1362 .

Thomas Wastneys qui in obsequium regis in comitiva Edwardi, principis Aquitanie et Wallie, ad partes Aquitanie profecturus |2| est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vj die augusti.

Per testimonium ipsius principis.

Consimiles litteras regis de protectione habent subscripti qui in obsequium regis in comitiva ipsius principis ad partes predictas profecturi sunt, |2| per idem tempus duraturas, videlicet:

Per testimonium ipsius principis.

85.1

Same as above

Henricus Giliot. Teste ut supra;

85.2

12 August 1362 .

Ricardus de Baskervill le piere, chivaler. Teste rege. Apud Westm’, xij die augusti;

85.3

13 August 1362 .

Thomas Langtoft, taillour. Teste rege. Apud Westm’, xiij die augusti;

85.4

4 September 1362 .

Johannes Milis. Teste rege. Apud Bekkele, quarto die septembris;

85.5

8 September 1362 .

Ricardus Braunche de Redyng; Thomas Coleman; Ricardus atte Vyne; Ricardus atte Watre; Thomas de Ludyngton. Teste rege. Apud Westm’, viij die septembris. 1

1.
Each name is listed separately, and the date is bracketed against them.
86

19 July 1362 . De prefectione principis Acquitannie.

Le roi a touz les prelas et clergie, les dux, contes, barons, chivalers et autres nobles, capitaines, les meres, conseuls, 1 |2| jures, universites et habitans, noz subgies en toute nostre seignurrie Daquitaine et en Gascoigne et en touz les pais |3| que le roi de France, nostre frere, nous a transportes par la pais faite entre nous et li, don la possession nous en est ou |4| doit estre baillee, salut et dilection. Come pur certaines causes que a ce nous ont meuz, nous aions ordenne et fait |5| que nostre tres chier ainsne filz, le prince de Gales soit, tant come il vivra, appele prince Daquitaine et, |6| avecque ce, li aions donne et transporte a sa vie toutes les terres, pais, cities, villes, chasteaux, lieux et forteresses et tout |7| ce que nous avions es pais dessusdites, avecque touz les fies, juredictions, seignurries, homages, vassauz, vassalatges, obeissan-|8|-ces, reconoissances, mere et mixt empire, droitures, rentes, revenues, possessions et proufis a nous appartenans et deus es |9| ditz pais et terres, et ce par certaine forme et manere contenuz en noz lettres, les quelles sur ce li avons donnes et octroiees, |10| nous mandons et commandons estroitemant a touz, vous prelas, arcevesques, evesques, abbes, doieines, chapitres, collieges |11| et autres prelas et gentz Deglise, les dux, contes, vicontes, barons, chivalers et touz autre nobles, vassaus, capitaines, |12| meres, conseuls, jurees, communes, universites et habitans des ditz pais et a touz autres a qui il appartient et a chascun |13| de vous, si come a lui appartendra, que a dit nostre ainsne filz, prince Daquitaine et de Gales, tant come il vivra, ou |14| aus deputes de par li, facies les homages, services, obeissances, reconoissances que vous et chascun de vous nous deves |15| faire et li baillez et delivres, sanz contredit ou delay, les forteresses, citees, villes et lieux que vous aves et tenes |16| de nous ou de nos commis, et lui faces, paies et rendes les rentes, droitures, devoirs et toutes autres redevences, tielles et |17| en la forme et manere que vous les nous deves et solom 2 la forme et teneur de noz dites lettres ou dit nostre ainsne filz |18| sur le dit don octroiez, lors et si tost come par Thomas de Beauchamp’, conte de Warrewyk et Johan Chandos, visconte |19| de Seint Sauveur, sur ce noz commissaires, ou par lun deulx, ou par les deputez par eulx ou de lun deulx, soiez sur ce |20| requis, ou que ces lettres vous seront presentees. Auz quieux commissaires et a chascun deulx ou as deputes deulx |21| ou de lun deux, nos par la teneur de ces presentes, commettons et mandons a baillir et delivrer re[ellement] 3 et |22| de fait, toutes cities, villes, chasteaux, forteresses, lieux, terres et toute ce que donne avons a nostre dit filz, solonc |23| la teneur de noz dictes lettres faites sur le dit don. Et volons et ordenons que la copie de ces presentes, souz le seel |24| de nostre dit ainsne filz, a vous et a chascun de vous qui avoir la voudra, soit baillee, declarans que |25| celles copies, ensi seellees, vaillent a tant et y soit si grant foi donnee, en touz temps et lieux, come a cest |26| present original. Et donnons en mandement enjoignant estroitement a touz noz seneschaux, chastellaines, capitaines |27| et autres quelconques justicers et officers des parties dessusdites Daquitaine, Gascoigne et autres pais dessusditz |28| que, dores en avant, a nostre dit ainsne filz, prince et seignur a sa vie Daquitaigne et ses deputes, mandemens |29| ou commis, obissant a plein et entendent et, en son nom et pour li, tant come a li plaira, tiegnent leure offices |30| et les ... 4 a lui obeir et entendre par touz et contraignent a ce vigoureusemant, par toutes les voies et |31| maneres que bon leur semblera, touz ceulx, de quelque condition ou estat qils soient, qui a obeir serroient |32| delayans ou refusans, sanz point de difficulte ou autre mandement attendre. En tesmoignance des quelles |33| choses dessusdites, nous avons fait mettre nostre grant seel a ces presentes lettres. Donne a Weismonster, le xix jour |34| de juyl, lan de nostre regne trent sisme.

1.
Repeated after jures .
2.
Recte selonc .
3.
There is a gap of about three centimetres in the text at this point.
4.
There is a gap of about three centimetres in the text at this point.
87

10 July 1362 . De potestate eidem concessa.

Le roi a nostre tres chier ainsne filz Edward, prince de Galles, duc de Cornewaille et conte de Cestre, nostre lieu-|2|-tenant general, salut et dilection. Come nous ayons a recevoir les homatges que deuz nous sont de touz prelas, arcevesqes, |3| evesques, abbes, doyains, prieurs, chapitres, collieges et autres gentz Deglise, de dux, contes, viscontes, barons, |4| chivalers et autres nobles, de meres, conseulx, jures, universites et communes et de pluseurs autres et aussi |5| ayons a prandre les obeissances, serementz de feaulte et pluseurs drois et devoirs de pluseurs gentz des estas et conditions |6| de ... 1 habitans es pais et terres que nous appartiennent et doyvent appartenir, parmi le transport que nostre chier frere |7| le roi de France nous a fait, et nous, a present occupez de pluseurs grantz et arduys negoces, ne puissons aler auz dites |8| parties pur recevoir les ditz homatges, obeissances, reconoissances, serementz de feaulte et autres drois et devoirs dessusditz, |9| confians a plein de vous, plus que de nul autre, par la teneur de ces presentes lettres, vous comettons que vous, par |10| vous ou voz deputes, prenes et receves, en noun de nous et pur nous, les homatges, serementz de feaulte, obeissances, |11| reconoissances, drois, droitures et devoirs dessusditz, que deus nous sont des gentz des estas dessusditz et |12| autres de quelconques conditions ou estas quils soient. Et avecque ceo, a vous et voz deputes, donnons |13| et octroions plein povoir de confermer de par nous et en nostre noun, touz privileges, franchises, usages, libertes, |14| et autres choses, les quelles nous somes tenuz, par vertu de la pais et acorde que est entre nous et nostre dit frere |15| le roi de France, a confermer ou aprover et, nientmeins, de donner et octroier de nouvel touz autres |16| privileges, franchises et libertes des queux et quelles bon vous semlera 2 et de octroier et donner sur ce voz lettres |17| souz vostre seel. Lesquelles volons et octroions par ces presentes estre vaillables, tenues et observees et gardees, |18| ..., 3 tout anssi come de nous par noz lettres avions fait, octroie, conferme et donne ce que en voz dites |19| lettres contenu serra. Donne souz nostre grant seal a nostre palays de Westm’, le x jour de juyl, lan de nostre regne |20| trent sisme.

1.
There is a gap of about three centimetres in the text at this point.
2.
Recte semblera .
3.
There is a gap of about four centimetres in the text at this point.
88

13 September 1362 . De navibus liberandis.

Rex dilectis sibi Thome Dantre et Roberto de Appelby, servientibus nostris ad arma ad naves pro passagio carissimi filii nostri |2| Edwardi, principis Aquitanie et Wallie et aliorum fidelium nostrorum in obsequium nostrum profecturorum arestandas assignatis et eorum |3| cuilibet, salutem. Mandamus vobis firmiter injungentes quod, de navibus per vos pro passagio predicto arestatis, dilecto et |4| fideli nostro Thome de Bello Campo comiti Warr' qui in obsequium nostrum ad partes predictas in comitiva |5| prefati principis per preceptum nostrum profecturus est, tot naves quot pro passagio ipsius comitis et hominum suorum |6| secum ad partes predictas profecturorum ac armaturarum, victualium et aliarum rerum et hernesiorum eorumdem sufficere |7| poterunt, sine dilatione liberari faciatis, ita quod passagium ipsius comitis et hominum suorum predictorum pro defectu navium |8| huiusmodi nullatenus retardetur et hoc nullo modo omittatis. Teste Rege. Apud Yeshampstede, xiij die |9| septembris.

Per ipsum regem.

89

Same as above De cleiis liberandis.

Rex vicecomiti Sutht’ salutem. Precipimus tibi firmiter injungentes quod de cleiis quas, pro eskippamento equorum carissimi |2| filii nostri Edwardi principis Aquitanie et Wallie et aliorum fidelium nostrorum in obsequium nostrum ad partes Vasconie profecturorum, |3| de exitibus ballive tue per te emi et provideri mandavimus, tot cleias quot pro eskippamento equorum dilecti |4| dilecti 1 et fidelis nostri Thome de Bello Campo comitis Warr' et hominum suorum secum in obsequium nostrum ad |5| partes predictas profecturorum sustinere poterunt, sine dilatione liberari facias et hoc nullatenus omittas. Teste ut supra.

Per ipsum regem.

1.
Repeated.
90

28 September 1362 . De generali attornato.

Johannes de Askham, clericus, qui in obsequium regis cum Willelmo de Northwell', clerico ad partes Vasconie profecturus est, |2| habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Johannis de Broghton et Willelmi de Forde de Hamelhamsted, sub |3| alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’,|4| xxviij die septembris.

Johannes de Codyngton, clericus, recepit attornamentum.

91

23 September 1362 . De generali attornato.

Robertus de Roos de Gedeneye, miles, qui in obsequium rege in comitiva carissimi filii nostri Edwardi, principis |2| Aquitanie et Wallie ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Ricardus de Siyendale, |3| persone ecclesie de Gedeneye et Rogeri de Meres, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie per unum |4| annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xxiij die septembris.

Johannes de Codyngton, clericus, recepit attornamentum.

92

29 September 1362 . De protectione.

Johannes de Askham, clericus, qui in obsequium regis, cum Willelmo de Northwell’, clerico ad partes transmarinas profecturus est, |2| habet litteras regis de protectione, cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xxix die |3| septembris.

Per ipsum regem.

93

7 October 1362 . De protectione.

Thomas Neweman, armiger, 1 qui in obsequium regis, cum Thoma de Bello Campo, comite Warr’, ad partes Vasconie profecturus |2| est, habet litteras regis de protectione, cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vij die |3| octobris.

Per testimonium ipsius comitis.

1.
armiger , interlined.
94

10 October 1362 . De protectione.

Consimiles litteras regis de protectione 1 habet Egidius de Bernham, chivaler, qui cum prefato comite in obsequium regis ad partes Vasconie |2| profecturus est, per idem tempus duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, x die octobris.

Per testimonium ipsius comitis.

1.
regis de protectione , interlined.
95

Same as above De generali attornato.

Idem Egidius habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Thome de Icworth’ et Johannis de Mikelfeld’, sub alternatione, |2| ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste ut supra.

David de Woll’ recepit attornamentum.

96

20 October 1362 . De generali attornato.

Consimiles litteras regis de generali attornato habet Johannes Golafre qui cum eodem comite in obsequium regis as partes Vasconie profecturus est, |2| sub nominibus Johannis Nowers, chivaler et Thome Galafre, per idem tempus duraturas etc. Teste rege. Apud Westm’, xx die |3| octobris.

Johannes de Codyngton recepit attornamentum.

97

26 October 1362 . De intendendo.

Rex dilecto et fideli suo Johanni de Cheverston, senescallo suo Vasconie, salutem. Cum prefecerimus Edwardum principem |2| Wallie, primogenitum nostrum carissimum in principem totius dominii nostri Aquitanie et ei omnia castra, fortalicia, civitates, |3| burgos, villas, maneria, terras et loca in eodem dominio existencia, una cum toto dominio predicto, dederimus et concesserimus sub |4| certa forma possidenda, prout in litteris nostris patentibus inde confectis plenius continetur, vobis committimus et mandamus |5| quod eidem principi, tanquam domino totius dominii predicti, in omnibus que ad principatum illum pertinent, intendentes sitis |6| et respondentes, et illis quos idem princeps, nomine suo ad possessionem predictorum castrorum, fortaliciorum, civitatum,|7| burgorum, villarum, maneriorum, terrarum et locorum recipiendam penes vos duxerit premittendos, eadem castra, fortalicia, civitates, |8| burgos, villas, maneria, terras et loca cum pertinenciis, plene et integre liberari et aliosque sub ditione vestra constitutos, quantum |9| ad ipsos pertinet, officiariis dicti principis parere et intendere facias. Datum apud Westm’, xxvj die octobris.

Per ipsum regem.

De protectionibus.

98

30 September 1362 .

Johannes de Weston qui cum Edwardo, principe Aquitanie et Wallie in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras |2| de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege, apud Westm’, xxx die septembris.

Per testimonium ipsius principis.

Consimiles litteras regis habent subscripti qui cum prefato principe ad easdem partes profecturi sunt, per idem tempus duraturas, |2| sub eadem data videlicet:

98.1

Same as above

Johannes Chaddesden’, Ricardus de Bekenessefeld’, Thomas de Rasen’, clericus, Simon Basset, Willelmus Dod, Johannes de Stene, clericus, Willelmus de 1 Murrers, Walterus Clerk’, Johannes del Hay, Reginaldus Reed, Thomas Cayly, Willelmus de Norton, Henricus Warner, Johannes Snyle, chivaler, Johannes de Karleton, Thomas de Gerlethorp’, Robertus de Cotton, Willelmus Gardiner, Johannes Trivet, Willelmus Gour, Hugo Whitchurche, Nicholaus Adam, Philippus Dauntezei, Hervicus Hewe, Johannes Maynard, Willelmus Wild’ de Hogenaston, Thomas Dont, Hugo Courtenay, Humfridus de Stafford’, Willelmus de Southo, clericus, Ricardus de Shelton, Johannes Bowelles, Simon de Norton;

98.2

Same as above

Bertramus de Seint Omer, Willelmus de Kyngeston, Johannes Cotelyn, Ricardus de Stafford de Clifton, chivaler, Willelmus de Thweyt, Alanus de Stokes, clericus, Willelmus Fouler, Johannes de Dyghton, Zakarias filz Wauter, Johannes de Lye, Willelmus Abraham, Willelmus de Geddyng’, persona ecclesie de Stanford, Ricardus Pounchardoun, chivaler, Johannes de Coclescote, clericus, Johannes Dawe, Thomas Walkefare, chivaler, Ricardus de Doxeis, Johannes de Harewell, archidiaconus Wygornensis, Robertus de Wygenton, Robertus Ridel, Thomas Lassher, Walterus Chaumberlein, Petrus de Cusance, chivaler, Johannes Stacy, Willelmus de Peykirke, Henricus de Berkampsted’, Laurentius de Sebrok’, Robertus Bracy, Jacobus de Audele, chivaler, Willelmus Hunt, Thomas de Grauntsoun, chivaler, Johannes Chaundos, chivaler, Johannes de Humbelton, clericus;

98.3

Same as above

Willelmus Legeard’, Johannes de Kirkeby, Philippus Banyard, Thomas de Freton, Johannes de Worthe, Johannes de Knousley, Simon de Norton, Robertus Fouler, Thomas de Donerre, Thomas de Tyle, Robertus de Flete, Ricardus de Thorp’, Gerardus de Braybrok’, chivaler, Johannes Roignon, Petrus de Veel, chivaler, Petrus de Temple, Nicholaus Bonde, Johannes Sewell’, Willelmus de Seint Omer, Nicholaus de Shirbourn’, Petrus de Veel, Robertus de Stafford, chivaler, Simon de Langenhell’, Ricardus de Stafford, le filz, chivaler, Edmundus Doily, Ricardus del Lee, Johannes de Newenton, Henricus de Caumpeden’, Nicholaus de Lancastr’, heraud, Johannes de Wodehous;

98.4

6 October 1362 .

Thomas de Bernham. Teste rege. Apud Westm’, vja die octobris.

98.5

Same as above

Edwardus de Berkele, chivaler. Teste ut supra.

98.6

Same as above

Willelmus Rule. Teste ut supra.

98.7

14 October 1362 .

Nicholaus de Greseleye. Teste rege. Apud Westm’, xiiij die octobris.

98.8

17 October 1362 .

Johannes de Wykes. Teste rege. Teste rege. Apud Westm’, xvij die octobris.

98.9

22 November 1362 .

Willelmus, filius Johannis Trussel de Cublesdon’. Teste rege. Apud Westm', xxij die Novembris.

98.10

23 November 1362 .

Nigellus le Loherein, Willelmus Riche, Robertus Parke. Teste rege. Apud Westm’, xxiij die novembris. 2

Per testimonium ipsius principis.

98.11

29 November 1362 .

Thomas de Kendale, messagier, usque ad festum Sancti Michaelis proxime futurum duraturas. Teste rege. Apud Westm’, xxix die novembris.

Per testimonium ipsius principis.

98.12

28 November 1362 .

Richardus Braunche Bocher de Redyng, per unum annum duraturas. Teste rege. Apud Westm’, xxviij die novembris.

1.
de , interlined
2.
Each name is listed separately, and then bracketed by the dating clause.
99

1 October 1362 . Pro Bernardo Pelegrin.

Rex senescallo Petragoricensi, salutem. Suggesto pridem procuratore nostro senescalcie predicte et de Quersyn, Bernardum Pelegrini, |2| armigerum et gentes suas quedam crimina et excessus commisisse, idem procurator dictum Bernardum inde in causam traxit ; qua-|3|-quidem causa postmodum ad noticiam dilecti et fidelis nostri Johannis Chaundos, locum nostrum tenentis in partibus Francie deducta, |4| idem locum nostrum tenens, ex certis causis, vobis et aliis justiciariis et officiariis nostris in dominio nostro Aquitanie et eorum loca tenentibus, per litteras |5| suas, dedisset firmiter in mandatis quod omnes et singulas causas [per] predictum Bernardum, ante sextum decimum diem marcii anno |6| regni nostri tricesimo quinto, ad sectam nostram vel ex parte nostra, attemptatas, in statu quo tunc fuerant tenuissent, absque |7| ulteriori processu inde faciendo, usque adventum nostrum vel Edwardi iam principis Aquitanie et Wallie, filii nostri carissimi ad |8| partes Aquitanie, vel aliud inde duceremus ordinandum, prout in litteris ipsius locum nostrum tenentis predicti inde confectis dicitur plenius contineri. |9| Iamque datum sit nobis intelligi quod, non obstante dicto mandato locum nostrum tenentis predicti, prefatum Bernardum et Raymundum |10| Laestrea, consanguineum suum, occasione dictorum criminum et excessuum, ad mandatum Willelmi de Farle, constabularii nostri Burdegale, |11| ad procurationem quorumdam emulorum suorum, dictos Bernardum et Reymundum gravare pro viribus machinantium, mense julii proxime preterito |12| arestatis et ipsos in carcere semper hactenus detuinistis et adhuc detinetetis, in ipsorum Bernardi et Reymundi dampnum et |13| et depressionem manifestam. Super quo nobis supplicarunt sibi per nos remedium adhiberi. Et quia volumus mandatum dicti locum |14| nostrum tenentis, nostro nomine, sit directum in omnibus observari, vobis mandamus quod omnes causas ipsos Bernardum et gentes |15| suas qualitercumque tangentes, pretextu criminum et excessuum, 1 per ipsum vel gentes suas, facta fuisse pretensorum, ante dictum sextum decimum diem |16| marcii, coram vobis attemptatas, in statu quo fuerant absque processu inde faciendo teneatis, juxta tenorem mandati locum |17| nostrum tenentis predicti, vobis ut premittitur directi, et ipsos Bernardum et Reymundum a carcere quo sic detinentur, nisi ex alia |18| causa post dictum sextum decimum diem marcii 2 emersa incarcerandi fuerunt, sine more diffugio deliberari faciatis, usque adventum dicti |19| principis ad partes illas et aliud ab ipso inde habueritis in mandatis, mandato dicti constabularii aut alicuius alterius vobis |20| in contrarium directo non obstante. Datum apud Westm’, primo die octobris.

1.
excessum , interlined.
2.
marcii , interlined.
100

6 October 1362 . De generali attornato

Johannes filius Johannis de Trillowe, militis, qui in obsequium regis in comitiva Thome de Bello Campo, comitis Warwich’ ad partes |2| Vasconie profecturus est, habet litteras regis de genarali attornato, sub nominibus Johannis de Trillowe, chivaler et Johannis de Herdewyk’, |3| sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vj die octobris.

Johannes de Suthwell’ recepit attornamentos.

101

13 October 1362 . De protectione.

Robertus de Norton qui in obsequium Regis in comitiva Thome de Bello Campo, comitis Warr’, ad partes Vasconie |2| profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud |3| Westm’, xiij die octobris.

102

18 October 1362 . De protectione.

Arnaldus Sauvage, miles, qui in obsequio regis regis in partibus Vasconie moraturus, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, |2| per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xviij octobris.

Per ipsum regem.

103

Same as above De generalibus attornatis.

Idem Arnaldus habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Willelmi de Apulderfeld’ et Johannis Barler, clerici, sub |2| alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste ut supra. Consimiles litteras regis de generali attornato habet idem Arnaldus sub nomine Saieri Creuequer per idem tempus duraturas. Teste ut supra.

Innovantur quia alias fuerant consignatas et David de Wollore recepit attornamentum.

104

22 October 1362 . De protectione.

Willelmus de Nevill qui in obsequium regis in comitiva dilecti et fidelis nostri Thome de Bello Campo, comitis |2| Warr’, ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. |3| Teste rege. Apud Westm’, xxij die octobris.

Per ipsum Regem.

105

Same as above De generali attornato.

Idem Willelmus habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Radulfi de Nevill, chivaler, et Johannis de Nevill, |2| chivaler, etc., per idem tempus duraturas. Teste ut supra.

106

22 November 1362 . De protectione.

Robertus de Grenden’, clericus, qui in obsequium regis ad partes Vasconie profecturus est, ibidem in comitiva dilecti et fidelis nostri |2| Johannis Chaundos moraturus, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud |3| Westm’, xxij die novembris.

Per billam de privato sigillo.

107

29 Septembre 1362 .

Gerardus de Braybrok’, chivaler, qui cum Edwardi, principe Aquitanie et Wallie, in obsequium regis versus partes Vasconie |2| profecturus est, habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Willelmi de Burstall’, persone ecclesie Colmorth’ et Thome de |3| de Eston, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, |4| xxix die septembris.

Johannes de Tamworth clericus recepit attornatos

Consimiles litteras regis de generali attornato habent subscripti qui cum eodem principe versus partes predictas profecturi sunt, sub |2| nominibus subscriptorum, per idem tempus duraturas et sub eadem data, videlicet:

107.1

Same as above

Nicholaus Adam, sub nominibus Johannis Mille et Willelmi atte Gappe;

107.2

Same as above

Nicholaus Bonde, sub nominibus Johannis Heynsteworth’ et Rogeri Godhestre;

107.3

Same as above

Idem Nicholaus, sub nominibus Henrici, persone ecclesie de Eton, et Galfridi Walden’;

107.4

Same as above

Petrus de 1 Veel, chivaler, sub nominibus Roberti Logh’ et Roberti Elbrugge;

107.5

Same as above

Walterus Chaumberlein, sub nominibus Willelmi de Chelseye, capellani, et Johannis Scot;

107.6

Same as above

Henricus Berkhamstede, sub nominibus Johannis de Ardern’ et Willelmi Fifide;

107.7

Same as above

Alanus de Stokes, clericus, sub nominibus Roberti Vikair de Burton, persone ecclesie de Aylesbury, et Johannis Sywell’;

107.8

Same as above

Johannes de Weston, sub nominibus Walteri de Friland’ et Petri atte Wode;

107.9

Same as above

Johannes Cotelyn, sub nominibus Willelmi Baroun et Rogeri de Holgate; 2

107.10

Same as above

Edmundus de Berners, sub nominibus Willelmi Stel et Ricardi de Hertwell, persone ecclesie de Westhorsle;

107.11

Same as above

Johannes de Harewell’, archidiaconus Wygornensis, sub nominibus Walteri de Friland et Petri atte Wode;

107.12

Same as above

Petrus de Veel, sub nominibus Johannis Trewe, persone ecclesie de Norton Veel, et Johannis Russell’ de Segree;

107.13

Same as above

Edmundus de Bernes, sub nominibus Willelmi de Seint Omer et Johannis de Gildesburgh’;

107.14

Same as above

Thomas Walkefare, sub nominibus Gilberti Bernard et Johannis Kemp’;

107.15

Same as above

Reginaldus de Malyns, chivaler, sub nominibus Johannis de Hampden’ et Johannis de Ingelfeld’;

107.16

Same as above

Robertus Bracy, sub nominibus Roberti Vikair de Burton, persone ecclesie de Aylesbury, et Johannis Swell’;

107.17

Same as above

Ricardus Glaskervill senior, sub nominibus Hugonis de Monyngton et Johannis de Stretton;

107.18

Same as above

Johannes Stacy, sub nominibus Johannis de Bracebrugge, chivaler, et Simonis de Lychefeld’;

107.19

Same as above

Ricardus de Bekenesfeld’, sub nominibus Simonis de Byflet’ et Simonis Maubaunk’.

Johannes de Tamworth’, clericus recepit attornamenta. 3

107.20

Same as above

Rogerus Skipbrok’ de London’, vynter, sub nominibus Rogeri Skipbrok’, clerici, et Helmyngi Leget.

Johannes de Codyngton recepit attormamentum.

107.21

Same as above

Petrus de Cusance, sub nominibus Henrici Percehay et Simonis de Candeuere;

107.22

Same as above

Petrus de Temple, sub nominibus Nicholai de Tetlesworth’ et Thome de Standelve;

107.23

Same as above

Willelmus Dod’, sub nominibus Ricardi atte Gate et Johannis Marciis;

107.24

Same as above

Willelmus Legeard, sub nominibus Johannis de Gedyngton et Thome Elys;

107.25

Same as above

Willelmus de Murrers, sub nominibus magistri Willelmi de Nassyngton, clerici, et Nicholai de Staunford, clerici;

107.26

Same as above

Philippus Daunterei, sub nominibus Johannis Trewe, persone ecclesie de Norton Veel, et Johannis Russel de Segree;

107.27

Same as above

Reginaldus Reed, sub nominibus Simonis de Byflet et Ricardi West;

107.28

Same as above

Johannes de Worthe, sub nominibus Johannis Estbury et Thome Tyrel;

107.29

Same as above

Hervicus Hewe, sub nominibus magistri Johannis de Potenhale et Simonis de Wodeham;

107.30

Same as above

Thomas de Tyle, sub nominibus Johannis Cryps et Johannis Pynel;

107.31

Same as above

Willelmus Peykirke, sub nominibus Johannis de Carleton et Clementis Spice;

107.32

Same as above

Johannes del Hay, sub nominibus Walteri de Aldebury, clerici, et Willelmi West;

107.33

Same as above

Ricardus de Doxeie, sub nominibus Ricardi Fifide et Hugonis Lambyn;

107.34

Same as above

Thomas de Rasen, clericus, sub nominibus Willelmi de Spridlyngton, clerici, et Willelmi Wacelyn;

107.35

Same as above

Johannes de Lye, sub nominibus Johannis Bars de Waltham et Roberti Hundreder de Watteford’;

107.36

Same as above

Henricus Warner, sub nominibus Johannis Trewe, persone ecclesie de Norton Veel et Johannis Russel de Segree;

107.37

Same as above

Gerardus de Braybrok’, chivaler, sub nominibus Johannis de Hampden’ et Roberti de Braybrok’;

107.38

Same as above

Thomas de Gerlethorp’, sub nominibus Johannis de Carleton et Michaelis Huwet;

107.39

Same as above

Johannes Trivet, sub nominibus Mathei de Clyvedon’ et Willelmi Lyouns;

107.40

Same as above

Simon de Langenhell’, sub nominibus Roberti de Tame et Henrici de Morton.

Johannes de Tamworth’ clericus recepit attornamenta. 4

107.41

1 October 1362.

Thomas de Grandissono, miles, sub nominibus Rogeri de Brugge et Johannis atte Hide. Teste rege. Apud Westm’, primo die octobris;

107.42

Idem Thomas habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus 5 Johannis Pecche, civis London’, et Thomas Ledelewe;

107.43

Thomas Blount de Essex’, sub nominibus Andree Grauntcourt.

Johannes de Codyngton, clericus, recepit attornamenta. 6

107.44

Jacobus de Audele, sub nominibus prioris de Anton et Ade Seint Johan;

107.45

Idem Jacobus, sub nominibus Johannis de Delves et Willelmi de Audele;

107.46

Bertramus de Seint Omer, sub nominibus Johannis de Tamworth’ et Radulfi Restweld’.

David de Woll’, clericus recepit attornamenta. 7

107.47

3 October 1362.

Willelmus de Northwell, clericus, sub nominibus Johannis de Tamworth, clerici et Ricardi de Craumfeld’. 8 Teste rege. Apud Westm’, tertio |2| die octobris.

9
107.48

Reginaldus de Hampden’, sub nominibus Johannis de Hampden’ et Willelmi de Barton. Teste rege. Apud Westm’, xxx die septembris.

107.49

Same as above

Johannes de Wodehous, sub nominibus de Wighele, clerici et Johannis de Fulbourn’, clerici. Teste ut supra.

Johannes de Sandswech’ recepit attornamenta. 10

1.
de , interlined.
2.
de , interlined.
3.
The reception clause is bracketed against those entries from Nicholaus Adam to and including Ricardus de Bekenesfeld' .
4.
The reception clause is bracketed against those from Petrus de Cusance to and including Simon de Langenhell' .
5.
sub nominibus , repeated.
6.
The reception clause is bracketed against both Thomas de Grandissono and Thomas Blount .
7.
The reception clause is bracketed against both Jacobus de Audele and Bertramus de Seint Omer .
8.
Recte Craunfeld ?
9.
Cancellarius recepit attornamentum.
10.
The reception clause is bracketed against both Reginaldus de Hampden' and Johannes de Wodehous .

De generali attornato.

108

7 October 1362.

Edwardus de Berkele qui in obsequium regis ad partes Vasconie in comitiva Edwardi, principis Wallie, profecturus |2| est, habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Reginaldi de Eckles et Petri de Broun, sub alternatione, |3| ad lucrandum etc., in quibuscum curiis Anglie per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, vij die octobris.

Willelmus de Murfeld’ recepit attornamentum.

Consimiles litteras regis de generali attornato habent subscripti qui cum eodem principe versus partes predictas profecturi sunt, sub |2| nominibus subscriptorum, per idem tempus duraturas, videlicet:

108.1

Johannes Chaundos, chivaler, sub nominibus Willelmi de Tyryngton et Johannis de Humbleton, clericorum. Teste rege. Apud Westm’, |2| xxx septembris.

David de Woll’ recepit attornamentum.

108.2

Same as above

Idem Johannes, sub nominibus Roberti de Twyford’, chivaler et Roberti de Morton. Teste ut supra.

108.3

7 October 1362.

Edwardus de Berkele, sub nominibus Nicholai de Berkele, chivaler et Walteri de Perle. Teste rege. Apud Westm’, vij die octobris.

Willelmus de Murfeld recepit attornamentum.

108.4

16 October 1362.

Radulfus Seynt Leger, chivaler, sub nominibus Fulconis Payforer et Thome de Bedemanton. Teste rege. Apud Westm’, xvj die octobris.

Johannes de Codyngton recepit attornamentum.

108.5

Same as above

Arnaldus Seynt Leger, chivaler, sub nominibus Fulconis Payforer et Thome de Bodemanton. Teste rege ut supra.

Johannes de Codyngton recepit attornamentum.

108.6

17 October 1362.

Johannes de Wykes, sub nominibus Willelmi Bergh’ et Willelmi Colbayn. Teste rege. Apud Westm’, xvij die octobris.

Willelmus de Murfeld recepit attornamentum.

108.7

18 October 1362.

Ricardus de Stafford’ de Clyfton senior, sub nominibus magistri Johannis de Brunham junioris et Henrici de Tymmor. Teste rege. Apud |2| Westm’, xviij die octobris.

108.8

Same as above

Idem Ricardus habet alias litteras regis de generali attornato, sub nominibus Hugonis de Hopewas et Johannis Delves. Teste ut supra.

108.9

Same as above

Et idem Ricardus habet alias [litteras] regis de generali attornato, sub nominibus Simonis de Sekyndon' et Johannis Ungoun. Teste ut supra.

Johannes de Tamworth’, clericus, recepit attornamenta.

108.10

Same as above

Baldewinus Frevill habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Willelmi de Peyto et Henrici de Stanydelf. Teste ut supra.

Johannes de Tamworth’, clericus, recepit attornamentum.

108.11

20 November 1362.

Willelmus Trussel de Cublesden’, chivaler, sub nominibus Johannis de Wollaston et Philippi de Drayton. Teste rege. Apud Westm’, |2| xx die novembris.

Magister Johannes de Branketre recepit attornamentum.

De protectionibus.

109

26 November 1362.

Johannes, filius Johannis de Berkeleye qui in obsequium regis in comitiva magistri Johannis de Stretle ad partes Vasconie profecturus est, |2| habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas etc. Teste rege. Apud Westm’, xxvj die novembris.

Per testimonium ipsius Johannis de Stretle.

110

Same as above

Edmundus Bolestrode filius Matillis Bolestrode qui in obsequium regis in comitiva magistri Johannis de Stretle ad partes |2| Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste ut supra.

Per testimonium ipsius Johannis.

111

28 November 1362.

Magister Johannes de Stretle, decanus ecclesie Beate Marie Lincolnensis, qui in obsequium regis in comitiva carissimi primogeniti regis, Edwardi |2| principis Aquitanie et Wallie, ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus per unum annum |3| duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xxviij die novembris.

Per ipsum regem.

112

26 November 1362. De generali attornato.

Johannes, filius Johannis de Berkeleye, qui in comitiva Johannis de Stretleye, clerici, ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis |2| de generali attornato, sub nominibus Willelmi de Purlee et Willelmi de Burgh’, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis |3| Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xxvj die novembris.

Per testimonium ipsius Johannis de Stretle.

113

28 November 1362. De generali attornato.

Magister Johannes de Stretle, clericus, decanus ecclesie Beate Marie Lincolnensis qui in obsequium regis in comitiva carissimi primo-|2|-geniti regis, Edwardi principis Aquitanie et Wallie, ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de generali attornato, |3| sub nominibus Johannis de Ardene et Johannis atte More, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie, per |4| unum annum duraturas. Presentibus etc., Teste rege. Apud Westm’, xxviij die novembris.

David de Woll’ recepit attornamentum.

114

24 November 1362. Pro Michele de Puyana, cive civitatis Baionensis.

Rex carissimo primogenito suo, Edwardo principi Aquitannie et Wallie, salutem. Querelam dilecti et fidelis nostri |2| Michaelis de Puyana, civis civitatis nostre Baionensis, heredis quondam Petri de Puyana, gravem accepimus, |3| continentem quod, licet idem Petrus, dum vixerat, nobis et Corone nostre regie semper extitit obediens et fidelis |4| et pro tali publice habitus et continue reputatus, ipse tamen apud Henricum, quondam ducem Lancastrie in |5| ducatu nostro Aquitannie tunc temporis locum tenentem nostrum, per quosdam suos emulos falso 1 et maliciose |6| de lese magestatis crimine extitit in curia nostra apud Burdegalam accusatus et, per processum ex accusatione |7| huiusmodi subsecutum, bona dicti Petri, mobilia et immobilia, fisco nostro fuerant applicata. Cum autem, |8| sicut querela huiusmodi subjungebat ex patris crimine seu delicto, sicut civium Baionensium tenet |9| consuetudo, a progenitoribus nostris semper hactenus approbata, uxor et filii legitime procreati non possunt |10| bonis quibuslibet ad eos pertinentibus privari, nec bona huiusmodi debeant confiscari, neque filii ex |11| patris odio gravari, potissime cum pena suos tenere debet actores. Idem Machael 2 nobis fecit |12| humiliter supplicari sibi per nos super hiis de oportuno remedio adhiberi. Nos itaque, de premissis nullam |13| omnino noticiam optinentes, volentes tamen eidem Michaeli justiciam exhiberi, vobis mandamus, |14| firmiter injungentes quatinus de premissis eorumque circumstanciis universis, vos cum debita diligencia |15| informetis et, si juxta informationem huiusmodi, premissa reppereritis fore vera, fieri faciatis eidem |16| Michaeli, juxta leges, foros et consuetudines dictarum partium, celeris justicie complementum, ita quod idem |17| Michael ex defectu justicie occasionem non habeat ad nos iterum reccurrendi. Datum sub magni sigilli |18| nostri testimonio, apud palatium regis Westm’, xxiiij die novembris.

1.
Recte false .
2.
Recte Michael .
115

1 December 1362. De protectione .

Thomas de Suffolk’ qui in obsequium regis in comitiva magistri Johannis Darnet, archidiaconi Essex’, ad partes Vasconie |2| profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud |3| Westm’, primo die decembris.

Per billam ipsius Johannis.

116

1 December 1362. De generali attornato.

Magister Johannes Barnet, archidiaconius Essex’, qui ad partes predictas profecturus est, 1 habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Ricardi Fifhid’ et Martini |2| Elys, persone ecclesie Sancte Fidis in Crippis London’, sub alternatione, ad lucrandum etc., per idem tempus duraturas. |3| Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, primo die decembris.

Johannes de Codyngton recepit attornamentum.

1.
qui ad partes predictas profecturus est , interlined.
117

24 November 1362. Pro civibus civitatis Baionensis.

Rex primogenito suo Edwardo, principi Aquitannie et Wallie, salutem. Querela dilectorum et fidelium nostrorum Menaldi |2| de Focis et Johannis de Talls, 1 civium civitatis nostre Baionensis nobis exhibita continebat quod, cum ipsi |3| pridie, pro parte dilectorum et fidelium nostrorum maioris et communitatis civitatis nostre predicte, pro quibusdam ipsorum magnis |4| negociis prosequendis, fuissent ad nostram presenciam destinati, ac per villam de Machecol, de dominio et potestate |5| fratris nostri carissimi regis Francie existentem, pacificorum virorum more transitum facientes, castellanus dicte |6| ville, nulla omnino causa rationabili precedente, eosdem nuncios cepit et carcerali custodie mancipavit, ac de sex centis florenis auri ad multonem ponderis et conii Francie, quos pro sumptibus eorum necessariis secum |7| detulerant, disrobavit eosdem, dictosque florenos suis usibus applicavit et eos adhuc sic detinet minus |8| juste, in dictorum fidelium nostrorum dampnum non modicum et gravamen, ac contra formam pacis inter nos et |9| dictum fratrem nostrum et subditos quoslibet hinc et inde nuperius reformate. Et quia iniquum esset quod |10| delictum huiusmodi incorrectum transiret, vobis firmiter injungentes mandamus quatinus senescallis |11| vestris Pictavensi et Xanctonensi detis firmiter in mandatis ut, postquam premissa clare noverint |12| fore vera, ex tunc modis quibus poterint licitis et conditioni pacis predicte nullatenus obviantibus, contra |13| prefatum castellanum taliter procedant et procedat quilibet eorumdem, quod eisdem fidelibus nostris de florenorum |14| summa huiusmodi ac dampnis et injuriis que, occasione captionis et incarcerationis predictarum, sustinu-|15|-erunt, restitutio et satisfactio plene fiant, secundum formam et vigorem pacis predicte et, ulterius, facientes |16| eis fieri in premissis, omnibus et singulis, celeris justicie complementum. Datum sub magni sigilli nostri |17| testimonio, apud palatium nostrum Westm’, xxiiij die novembris.

1.
Recte Talle or Taller .
118

11 December 1362. De audiendo compota officiarum ducatus Aquitanie.

Le roi a notre ame clerc et foial, Bernard de Brocas, salutz. A fin que toutes choses nadgaires |2| commises a William de Farlee, lors nostre conestable de Burdeaux qi est a Dieu comandez, |3| soient duement executez, nous confiantz de vos seens, loialtee et diligence, vous ordonnons |4| et establissons en lieu du dit William, donantz et commettantz a vous, par la tenour des |5| presentes, auctorite et poair : de prendre et de recevoir les accomptes et les emolumentz et revenuz |6| que nous avons ou devons avoir en toute nostre seignurie Daquitaigne, tant ordinairs ou extra-|7|-ordinairs, des fees, des monoies dor et dargent ou noires, come des subsides, des emolumentz, |8| des sealx des seneschaux et des services, pur cause des fees que sont ou doivent |9| estre tenuz de nous, et des toutes autres revenuz et profitz que a nous appartenent ou doivent |10| appartenir, per queconque cause que ce soit, et de donner quittances de ce que en serra par vous |11| receu ; de paier aussi noz officers, chastelleins et autres ministres, nadgairs retenuz par devers |12| nous, qi sont a present es dites parties, selonc les lettres patentes qils ont de nous ou de |13| noz lieu tenantz sur lour offices ; et de faire tout ce que a nostre dit conestable appartenoit |14| faire, aussi avant come il eust este en vie au jour present; et si le dit William de |15| Farlee avoit au temps de son vivant daucunes persones receu duement aucunes accomp-|16|-tes, de lesser et de faire copier les dites accomptes et de les nous envoier, enclos desouz |17| vostre seal et aussi desouz le seal de nostre ame conseiller Guillie’ 1 de Siris, chivaler. Luy quele |18| Gillie’ de Siris, ou ses deputez, nous volons qil soit al oir et sur lexamination et |19| discussion des toutes tielles accomptes. Sur quoi nous lui avons donez et donons, et a ses |20| commis, especiale poissance et dy mettre aussi un contrerollour, sur toutes les dites choses |21| escrire et veoir ensi estre faitz. Et ce que trovez en serra es escriptures du dit contrerollour, |22| vous serra allouez en nostre Escheqier. Toute foitz, nostre entencion est que tout ce qad este |23| escheu en nostre dite seignurie Daquitaigne, par avant la donation que nous avons fait a nostre |24| tres cher eisne filz, le prince Daquitaigne et de Gales, que cella viegne et tourne a nostre |25| profit et tout ce que serra escheu puis la dite donation, nous volons que a lui ou ses |26| deputez soit baille, parmy ce que les officers, chastelleins et autres charges necessairs |27| soient promptement paiez de la date du dit doun en cea, sur ce que a nostre dit filz |28| devra appartenir. Et, si de ce que a nous doit appartenir, aucune chose avoit este paie en-|29|-pris que deust cheir sur nostre dit filz, nous volons qil soit recovere de lui et appliqe |30| a nostre profit. Si prendrez vous pur voz gages trois roialx le jour, tant come vous |31| tendrez le dit office. Donne par tesmoignance de nostre grant seal, a nostre palays de |32| Westm’, le ix jour de decembre, lan de grace mill tres centz sessant et deux.

1.
Guilliaume or Guillielme ?
119

8 December 1362. De generali attornato.

Magister Bernardus Brocas, clericus qui in obsequium regis per preceptum regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras |2| regis de generali attornato, sub nominibus Roberti de Loxle et Ricardi Pruet, sub alternatione, ad lucrandum etc., in quibus-|3|-cumque curiis Anglie, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, viij die decembris.

David de Woll’ recepit attornamentum.

De ordinando de certo loco pro resorto ducatus Aquitanie recipiendo.

120

26 November 1362.

Le roi a nostre chier et foial le seneschal de Bygorre ou a son lieutenant, saluz. Desirrantz de tout |2| nostre cuer touz nos subgiz de nostre dite seignurie Daquitaigne estre governez par bon justice et eulx relever de tout |3| nostre povoir de paines, travailx et mises, avons pris ferme purpos de ordeigner, le plus tost qe bonement purrons, |4| certein lieu es dites parties Daquitaigne et certeins gentz, pur tenir le soverain ressort de toute nostre dite seignuri |5| Daquitaigne, le quiel lieu nous voudrions eslire le plus profitable que nous purrons pur touz noz ditz subgiz. Sur quoi, |6| nous, voillantz avoir lavis et conseil de noz ditz subgiz, vous mandons et commandons qe, veues cestes presentes |7| lettres, vous appelez a certain jour par devant vous, en plus notable lieu de vostre dite seneschalcie, touz les |8| ercevesqes, evesqes, abbees et autres prelatz et gens Desglise notables, countes, viscountes, barons, chiva-|9|-lers et autres nobles, les maires, consulx et communes de vostre dite seneschalcie et leur faites assavoir nostre enten-|10|-cion sur le fait dessusdit et leur requerrez de par nous qils veullent aviser et nous conseiller en quel lieu |11|, ou lieux, lour semblera que soit plus expedient et profitable a noz ditz subgiz a tenir ledit soverain ressort |12| de nostre seignurie Daquitaigne dessusdite. Et tout ce que par le bon avis et conseil deulx vous troverez sur ce, ils les |13| vous baillent souz leur sealx et le nous envoiez aussi desouz vostre seal, a plus toust que vous purrez, et a |14| plus tard entre cy et la feste de Pasqes prochein venant, au fin que, veue vostre relacion et des autres senes-|15|-chalx, a qi aussi nous avons escrit par celle cause, nous puissons, a laide et honour de Dieu, et au profit |16| de nous et de noz ditz subgiz, ordeiner de lieu, ou lieux, covenables pur tenir le soverain ressort, si come des-|17|-sus est dit. Et de habundant avons ordeine et, par la tenour de cestes presentes lettres, ordeinons que acun |18| prejudice ne soit fait ne temps coure a acun de noz ditz subgiz, qi povent ou purront avoir afaire |19| en nostre dite court de soverain ressort, par cause des appellacions faites ou affaire, ou autrement, jus[qes] |20| a tant que nous averons ordeigne de lieu, ou lieux, ou se tendra et des gentz que le tendront et de temps |21| quant se tendra le soverain ressort devant dit. Donne par tesmoignance de nostre grant seal, a nostre palais de |22| Westmonstier, le xxvj jour de novembre, lan de nostre regne trente sisme.

En mesme le maner est escript a seneschales dessus escriptes, de mesme la dat, cest assavoir:

120.1

Same as above

a seneschale de Rouerge ou a son lieutenant;

120.2

Same as above

a seneschale de Pierregort et de Caoursyn ou a son lieutenant;

120.3

Same as above

a seneschale de les Landes ou a son lieutenant;

120.4

Same as above

a seneschale de Gascoigne ou a son lieutenant;

120.5

Same as above

a seneschale de Xanctongne et Dangelemois ou a son lieutenant;

120.6

Same as above

a seneschale de Dagennois ou a son lieutenant.

De protectionibus.

121

10 December 1362.

Bernardus Brocas, clericus qui in obsequium regis per preceptum regis ad partes Vasconie profecturus est, habet litteras regis de |2| protectione cum clausula volumus usque ad festum nativitatis Sancti Johannis Baptiste proxime futurum duraturas. Presentibus etc.|3|. Teste rege. Apud Westm’, x die decembris.

Per ipsum regem.

122

Same as above

Arnaldus Brocas, clericus qui cum prefato Bernardo in obsequium Regis ad partes Vasconie profecturus est habet litteras regis |2| de protectione cum clausula volumus, per idem tempus duraturas, Teste. Ut supra.

Per testimonium ipsius Bernardi.

123

Same as above

Consimiles litteras regis de protectione habet Robertus de Chisenhale qui cum eodem Bernardo in obsequium regis ad partes |2| Vasconie profecturus est, per idem tempus duraturas. Teste etc. Ut supra.

Per testimonium ipsius Bernardi.

124

15 January 1363. De bladis traducendis.

Rex universis et singulis vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris ac custodibus portuum et passagiorum regni nostri, necnon |2| aliis fidelibus suis ad quos etc., salutem. Sciatis quod, de gracia nostra speciali, concessimus dilecto nobis Johanni Michel de |3| London’, mercatori, quod ipse, per se vel servientes suos, viginti dolia frumenti in portu London’ carcare et |4| ea exinde usque ad partes Vasconie ducere possit, ad commodum suum inde faciendum. Et ideo vobis mandamus |5| quod ipsum Johannem, per se vel per servientes suos, dicta viginti dolia frumenti in portu predicto carcare et |6| ea exinde ad dictas partes Vasconie ducere permittatis, in forma predicta et quibuscumque mandatis seu procla-|7|-mationibus in contrarium factis non obstantibus. In cuius etc. Teste rege. Apud Westm’, xv die januarii.

Per consilium.

125

23 January 1363. De protectione.

Alannus de Carlel qui in obsequium regis versus Burdeux per preceptum regis profecturus est, habet litteras regis de protectione |2| cum clausula volumus usque ad festum Pentecostes proxime futurum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, xxiij |3| die januarii.

Per ipsum regem.

126

26 November 1362. De protectione.

Edmundus Bulstrode, filius Edmundi Bulstrode qui in obsequium regis in comitiva magistri Johannis de Stretle ad partes |2| Vasconie profecturus est, habet litteras regis de protectione cum clausula volumus, per unum annum duraturas. Presentibus etc. Teste rege. Apud Westm’, |3| xxvj die novembris.

Per testimonium ipsius Johannis.

127

18 January 1363. De navibus arestandis.

Rex universis et singulis admirallis, eorum loca tenentibus, dominis, magistris, marinariis navium, necnon vicecomitibus, maioribus, ballivis, ministris et aliis fidelibus suis, tam infra libertates quam extra, ad quos etc., salutem. Sciatis quod assigna-|2|-vimus dilectos nobis Robertum de Appelby et Ricardus de Imworth’, servientes nostros ad arma, conjunctim et divisim, ad |3| omnes naves portagii quinquaginta doliorum et ultra, in singulis portubus et locis ab ore aque Thamis’ versus partes |4| occidentales, tam infra libertatem Quinque Portuum et alias libertates quam extra, ubicumque inveniri poterunt arestandas |5| et usque portum de Plummuth’ duci faciendas, ita quod sint ibidem citra festum Pasche proxime futurum vel in eodem |6| festo ad ultimum, prompte et parate ad proficiscendum exinde in obsequium nostrum ad partes Vasconie, cum carissimo primo-|7|-genito nostro Edwardo, principe Aquitannie et Wallie et aliis fidelibus nostris in comitiva sua ad easdem partes profecturis, necnon |8| ad tot marinarios quot pro regimine navium predictarum fuerint necessarii eligendos et capiendos et in navibus illis ponendos |9| in eisdem navibus, pro regimine earumdem, ad vadia nostra quamdiu indigerint moraturos, et ad |10| omnes illos quos in hac |11| parte contrarios invenerint seu rebelles arestandos et in prisonis nostris mancipandos in eisdem detinendos, quousque nos |12| eorum punitionem aliter duxerimus ordinandum. Et ideo vobis et cuilibet vestrum mandamus firmiter injungentes quod eisdem |13| Roberto et Ricardo et eorum alteri, in premissis omnibus et singulis faciendis et exequendis, intendentes sitis consulentes |14| et auxiliantes, quotiens et prout per ipsos seu eorum alterum super hoc ex parte nostra fueritis premuniti. In cuius etc. Teste rege. |15| Apud Westm’, xviij die januarii.

Per ipsum regem.

128

Same as above

Rex eisdem, salutem. Sciatis quod assignavimus dilectos nobis Johannem de Haddon’ et Johannem de Ellerton servientes nostros ad |2| arma, conjunctim et divisim ad omnes naves, portagii quinquaginta doliorum et ultra, in aqua Thamis’ et in suis |3| portubus et locis, ab ore dicte aque Thamis’ versus partes boriales, tam infra libertates quam extra etc., ut supra |4| mutatis mutandis. Teste ut supra.

Per ipsum regem.

129

15 January 1363. De generali attornato.

Thomas Florak qui in comitiva carissimi filii Regis Edwardi principis Aquitanie et Wallie qui in obsequium regis ad partes |2| Vasconie profecturus est, habet litteras regis de generali attornato, sub nominibus Johannis Frisel et Johannis Bridemere sub alternatione ad lucrandum etc., in quibuscumque curiis Anglie per unum annum duraturas present’ etc. Teste rege apud Westm’, xv die |3| [Janua]r’. 1

David de Wollore recepit attornamentum.

1.
The entry is enclosed in a fold at the end of the roll and is barely legible. The month is almost entirely torn away, but ends in a suspended 'r' so it seems likely that it is 'January' like the previous entry.